نسبت ميان فلسفه افلاطون و ارسطو در مکتب اسکندراني (آمونيوسي)
محورهای موضوعی : اندیشه‌های حکمی و فلسفی ایران باستانروح الله فدائی 1 , احمد عسگری 2
1 - دانشگاه تربیت مدرس
2 - دانشگاه شهید بهشتی
کلید واژه:
چکیده مقاله :
از قرن اول قبل از ميلاد مکتب افلاطوني همواره با فلسفه مشاء مواجهه داشته است. در اين ميان، جرياني که ايده تلفيق اين دو مکتب را داشت در آمونيوس ساکاس به اوج رسيد. اين ايده در فرفوريوس محقق شد و از آن پس فلاسفه افلاطوني به جمع ميان افلاطون و ارسطو اهتمام ويژه ورزيدند. ليكن سوريانوس و برقلس، از اين جريان فاصله گرفتند و در مواضعي مهم ارسطو را نقد کرده و فکر او را در مقابل رأي افلاطون تلقي نمودند. بعقيدة برقلس، ارسطو عالم مثل را انکار کرده و از فهم عليت فاعلي الهي عاجز مانده و از اينرو فاعليت او را در عليت غايي منحصر نموده است. علاوه برآن، عقل را به مقام مبدأ اول و واحد علي الاطلاق ارتقا داده كه اين خود خطايي خطير و انحرافي بزرگ بود. در مقابل بواسطه تلاشهاي آمونيوس هرميايي و شاگردان وي، مکتب فلسفي اسکندريه شکل گرفت که طرح جمع افلاطون و ارسطو را بشکل نظام‌مند پي گرفت و به اوج خود رساند. سيمپليکيوس بعنوان يکي از برجسته‌ترين فيلسوفان اين حوزه، متأثر از تعاليم آمونيوس هرميايي، آنچه را برقلس موارد اختلاف افلاطون و ارسطو ميدانست، بنحوي تحليل و تفسير نمود که به مواضع اشتراک و اتفاق بدل شود. وي اين کار را نه به اقتضاي ذوق و بموجب تفنن فکري، بلکه بواسطه الزامات فلسفي پيش رو انجام داد.
Since the first century BC, Platonic philosophy has always been in conflict with Peripatetic philosophy. Here, the main trend which tried to reconcile these two schools with each other reached its culmination in Ammonius Saccas’ philosophy. The same idea was fully realized in Porphyry’s school, following which Platonic philosophers devoted particular attention to reconciling the views of Plato and Aristotle. However, Sureyanus and Proclus did not agree with this trend and criticized Aristotle with respect to some important issues. They also maintained that some of his views were in contrast to those of Plato. According to Proclus, Aristotle had denied the world of Ideas and had failed to grasp the concept of the Divine efficient cause, thus limiting His agency to the final cause. He also maintained that Aristotle had promoted the intellect to the level of the first origin and absolute one, which was by itself an unforgivable mistake and diversion. In contrast, in the light of the efforts made by Ammonius Hermiae and his students, the Alexandrian School of Philosophy was developed. This School aimed to reconcile the philosophical Schools of Plato and Aristotle with each other following a systematic process and, finally, managed to do so in the best way possible. As one of the most prominent philosophers of this field, Simplicus, under the influence of Ammonius Hermiae, interpreted what Proclus deemed as the points of departure between the views of Aristotle and Plato in a way that they turned into their points of agreement. He did this not because of his personal preferences but due to the existing philosophical necessities.
