تربیت عقلانی در اندیشۀ فارابی
محورهای موضوعی : «تعلیم و تربیت» و «فلسفه و کودک»
فریبا عادل‌زاده نایینی
1
,
رضاعلی نوروزی
2
,
جهانبخش رحمانی
3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
2 - دانشگاه اصفهان
3 - دانشگاه آزاد اسلامی
کلید واژه:
چکیده مقاله :
عقل در حکمت مشاء، از جمله در اندیشۀ فارابی از اهمیت و جایگاه ویژه‌یی برخوردار است؛ تا بدانجا که وي رساله‌یی در باب عقل نگاشته است. فارابی خود نیز بعنوان مؤسس فلسفۀ اسلامی، جایگاهی بیبدیل در تاریخ فلسفه دارد؛ بنابرین تحقیق دربارۀ عقل در اندیشۀ فارابی اهمیتی دوچندان پیدا میکند. پژوهش حاضر با هدف تبیین مفهوم تربیت عقلانی بر مبنای نظریۀ عقل در اندیشۀ فارابی و با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی فراهم آمده است. بدین منظور، ابتدا به بررسی مفهوم عقل در اندیشۀ فارابی پرداخته شده و سپس با توجه به این نظریه، مفهوم تربیت عقلانی تبیین شده است. یافته‌های این پژوهش نشان میدهد که از دیدگاه فارابی، تربیت در بُعد عقلانی، هم عقل نظری و هم عقل عملی را در بر میگیرد. هدف تربیت عقلانی اینست که آدمی در حیطۀ عقل نظری مراتب عقل ـ از عقل هیولانی تا رسیدن به عقل مستفادـ را در پرتو ارتباط با عقل فعّال طی کند و در حیطۀ عقل عملی، در پرتو معرفت عقلانی، از خردمندی به خردورزی برسد؛ بعبارتی، انسان به مرحلۀ فعلیّت تام و تجرّد محض دست یابد.
Reason enjoys a particular significance and place in Peripatetic philosophy in general and Fārābī’s thought in particular, to the extent that he wrote a particular treatise on reason. Moreover, Fārābī as the founder of Islamic philosophy has an unparalleled place in the history of philosophy. Accordingly, to carry out a research on his view concerning reason seems to be very important. The present work aims at exploring rational training based on Fārābī’s theory of reason for which the author has followed an analytic-descriptive method. To this end, the author first treats Fārābī’s view of reason then embarks upon explaining the concept of rational training. According to the findings of this research, rational training in Fārābī is implemented by both practical and theoretical reason. The aim of rational training is to lead man to follow all levels of intellect, ranging from potential intellect to the acquired intellect, in the light of Active Intellect. That is, in the field of rational action and knowledge man should attain intellection; put it in other words, to attain perfect actuality and pure detachment.
