بررسی فضائل و رذائل اخلاقی در بهمن نامه بر مبنای آیین زرتشتی
محورهای موضوعی : تحلیل متون نظم
پریسا داوری
1
(استادیار دانشگاه ازاد اسلامی دهاقان)
سعید محمدی کیش
2
(دانشگاه ازاد اسلامی، واحد دهاقان)
کلید واژه: بهمن‌نامه اخلاق زرتشت فضائل رذائل,
چکیده مقاله :
یکی از موضوعات قابل بررسی در شاهنامه و آثار حماسی ملی دیگر اخلاق است. بهمن‌نامة حکیم ایرانشاه ابن ابی الخیر یکی از معروفترین آثار حماسی بعد از شاهنامه، روایت پادشاهی بهمن و کین‌خواهی او از خاندان رستم برای انتقام خون اسفندیار است که پر است از رذائل و فضائل اخلاقی. هرچند در همۀ ادیان به بایسته‌ها و نابایسته‌های اخلاقی پرداخته‌‌اند ولی از آنجا که بهمن‌نامه به بعد از ظهور زردشت مربوط است و خانوادۀ لهراسب از خدمتگزاران آیین زردشتی‌اند به نظر می‌رسد گویندۀ این حماسه در بیان نکات اخلاقی داستان از مبانی اخلاقی آیین زرتشتی بیش از اخلاق اسلامی تاًثیر گرفته است. این مقاله سعی دارد بهمن‌نامه را با این دید به روش توصیفی - تحلیلی بررسی کند. نیایش خداوند، بخشش، وفای به پیمان و... جزء فضائل و کینه‌ورزی، بدعهدی، ظلم، دروغ و خشم از رذائل اخلاقی مشخص در این کتابند که هریک مصادیق بسیاری در این اثر دارند.
One of the issues that can be considered in Shahnameh and other national epic works is morality. Bahman Nama of Hakim Iranshah Ebn Abi Al-Kheir is one of the most famous epics after Shahnameh, the story of the kingdom of Bahman and his revenge from the family of Rostam for the revenge of Esfandiar's blood, that full of ethical virtues and vices. However, in all religions, they have paid Ethical requirements and non-requirements. But since Bahman Nama is related to the advent of Zoroastrianism and the Lohrasb family is one of the Zoroastrian servants, it seems that the epic saying in the statement of the ethical points of the story has affected the ethical principles of Zoroastrianism more than Islamic ethics. This article tries to examine the Bahman Nama with this view through a descriptive-analytical method. God's prayer, forgiveness, fulfillment of the covenant and ... are a part of virtues and revenge, breach of covenant, oppression, lies and anger of ethical vices in this book, each with many examples in Bahman Nama.
1- ابن ابي الخير، ايرانشاه.(1370). بهمن‌نامه، به تصحيح رحيم عفيفي، چاپ اول، تهران: انتشارات علمي و فرهنگي
2- آمـوزگار، ژاله. (1376) . تـــاريــخ اساطــــيري ايران، چاپ دوم، تهـــران،: چاپ سمت.
3- ايراني، دينشاه. (1353). اخلاق ايران باستان، چاپ چهارم، تهران: سازمان انتشارات فروهر.
4- بهار، مهرداد. (1375) . اديان آسيايي، چاپ اول، تهران: نشر چشمــه.
5- _______ .(1362) . پژوهشي در اساطــــير ايران، تـــهران: توس.
6- پورداوود، ابراهـيم . (1389). گات ها كهن ترين بخش اوستا، چاپ سوم، تهران: انتشارات اساطير.
7- ___________ .(1377). يشت ها، تهران: انتشارات اساطير.
8- جكسون، ويليام. (1351). گفتاري پيرامون مذهب زردشت، ترجمة محمد حسین ساکت، نشريه بررسي هاي تاريخي. شمارة سوم، سال هفتم، صفحه 207 – 238 .
9- جعفـــري، علي اكبر.(1353). پيـام زرتشت، چاپ دوم، تهران: سازمان انتشارات فروهـر.
10- رضي، هاشم. (1371 ). گاه‌شماري و جشن‌هاي ايران باستان ، تهــران: چاپ هفده شهريور .
11- ...........................(1383). اوستا کهن ترین گنجینه مکتوب ایران باستان، تهران: انتشارات بهجت.
12- سراج جوزجاني. منهاج (1363). طبقات ناصري تاريخ ايران و اسلام، تصحیح عبدالحی جیبی، تهران: دنیای کتاب
13- صفا، ذبيح الله. ( 1387) . حماسه سرايي در ايـــران، چاپ هشتم، تهران: انتشارات اميركبير.
14- كنت، رولاند.ك . (1384). فارسي باستان، ترجمه سعيد عريان، تهران: سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري.
15- گيمن، دوشن. (1385) . دين ايران باستان، ترجمه: رويا منجم، چاپ دوم، تهران: نشر علم.
16- لاهيجي، شهلا و كار، مهرانگيز. (1387). شناخت هويت زن ايراني،چاپ چهارم، تهران: انتشارات روشنگران و مطالعات زنان. 17- معين، محمد. (1381). فرهنگ معين، تك جلدي، چاپ اول، تهران: نشر ندا. 18- مك برايد، و. ژ. (1366). عقده حقارت، ترجمه حسام الدين امامي، چاپ چهارم، تهران: انتشارات معرفت.
19- مهر، فرهنگ. (1380 ). دیدی نو از دینی کهن، تهران : جامی.
20- ملك زاده، فاطمه. (1386) . اين آتش نهفته، چاپ اول، تهران : هزار كرمان.
21- وكيلي، شيرين . (1389). مفهوم دروغ در ايران باستان، فصلنامه ادبيات عرفاني و اسطوره شناسي.دورۀ6، شمارۀ 20،ص173-198
22- هينتس، والتر . (1382). زرتشت «پژوهشی درباره گاثاها »،ترجمه هاشم رضی، تهران: سخن.
23- هينلز راسل، جان .( 1383 ). شناخت اساطیر ایران، مترجم باجلان فرخی، تهران : انتشارات اساطیر .
