تعالیم اخلاقی و آموزه¬های تربیتی در مثنوی سلسله¬الذهب جامی
محورهای موضوعی : تحلیل متون نظمبرات محمدی 1 , مریم حداد خانشان 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه
2 - دانشگاه آزاد ارومیه
کلید واژه: جامی, سلسله¬, الذهب, شعرتعلیمی, اخلاق, صوفی,
چکیده مقاله :
عبدالرحمان جامی از شاعران پرکار قرن نهم هجری است که پیرو شاعران پیشین خویش در ادب تعلیمی، عرفانی و غنایی شعر سروده است.در این مقاله، مثنوی سلسله الذهب وی به لحاظ دارا بودن مباحث تعلیمی و آموزه های اخلاقی بررسی شده است. نتیجه ی این بررسی نشان می دهد جامی همچون عارف و موعظه گر دینی سعی کرده تمامی تعالیم دینی و اخلاقی را به مخاطب بیاموزد، همچنین همچون جامعه شناس در اجتماعش ظاهر شده و سعی دارد با انتقاد از نابه سامانی های اجتماعی، دینی و عرفانی جامعه اش، تعالیم و آموزه های اخلاقی را به مخاطبش منتقل کند. اندیشه ی تعلیمی او با انتقاد همراه است و به صورت مستقیم و غیر مستقیم با حکایت های تمثیلی سعی دارد مفاهیم خود را به مخاطب القا کند. نگاه انتقادی او بیشتر متوجه صوفیان ظاهرپرست ریاکار است که با ظاهرپرستی در دین، اخلاق انسانی را تباه می کنند، پادشاهان نیز در دفتر سوم مورد توجه او هستند و جامی با حکایت ها و داستان هایی اصول اخلاقی را به آنها تعلیم داده است.
Abdo-al-Rahman Jami is the prolific poet of the ninth century AH following his previous poets in teaching, mystical and lyricalliterature. In this article, his Selsela-Al-ZahabMasnavihave been studied in terms of educational topics and moral teachings. As a result of this review, it can be seen that Jami as a mystic and religious preacher hadtried to teach all the religious and moral teachings to the audience. He also appeared as a sociologist in the community and had tried to convey moral teachings to the audiencethrough unstable social,religious and mysticalcriticismof his community. His teaching is along with critical thinking and have been observed with allegorical tale directly or indirectly. His critical visionmostly towards the vanity hypocriticalSufis which destroyedhuman morality by vanity of religion. Kings have been considered in the third book and Jami had taught the morals through anecdotes and stories.
1. افصح¬زاد، اعلان(1378) نقد و بررسی آثار و شرح احوال جامی، تهران: مرکز مطالعات ایرانی
2. ترابی، علی¬اکبر(1376) جامعه شناسی ادبیات فارسی، تهران: انتشارات فروغ آزادی.
3. جامی، عبدالرحمان بن احمد (1386) مثنوی هفت اورنگ، تصحیح مرتضی مدرس گیلانی، تهران: اهورا ـ مهتاب.
4. جامی، عبدالرحمن(1386) نفحات الانس، تصحیح و تعلیقات محمود عابدی، تهران: سخن.
5. حکمت، علی¬اصغر(1363) جامی(متضمن تحقیقات در تاریخ احوال و آثار منظوم و منثور خاتم الشعراء)، تهران: توس
6. دانش¬پژوه، منوچهر(1388) نقد روان جامی(مروری بر زندگی و آثار نورالدین عبدالرحمان جامی) زیر نظر علیرضا مختارپور قهرودی، تهران: همشهری.
7. رزمجو، حسین(1372) انواع ادبي وآثارآن درزبان فارسي، مشهد: آستان قدس رضوی
8. رضی، احمد(1391) «کارکردهای تعلیمی ادبیات فارسی» پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، ش15: 97 ـ 120
9.¬زرین¬کوب، عبدالحسین(1387) دنباله¬ی جستجو در تصوف ایران، تهران:امیرکبیر.
10.¬زرین¬کوب، عبدالحسین(1388)آشنایی با نقد ادبی، تهران: سخن
11.¬سجادی، سید جعفر(1375) فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری
12.¬سنایی، ابوالمجدودبن آدم (1387) حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، با مقدمه و تصحیح محمد روشن، تهران: نگاه.
13.¬شفیعی¬کدکنی،محمدرضا(1372)«انواعادبیوشعرفارسی»، نشریه¬ی رشدآموزشادب - فارسی،سال8،ش32: 119 ـ 96
14.¬صفا، ذبیح الله(1369) تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس
15.¬فروزانفر، بدیع‌الزّمان (1367) شرح مثنوی شریف. تهران: زوّار.
16.¬کاشانی، عزّ‌الدّین محمود. (1381)مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه،تصحیح جلال‌الدّین همایی. تهران: هما.
17.¬مایلهروی،نجیب(1377) جامی،تهران: طرحنو.
18. یلمه¬ها، احمدرضا(1395) «بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم وسیرتطوروتحول آن درایران»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال8،ش29
