زمین‌شناسی، کانی‌شناسی، دگرسانی و پتانسیل‌سنجی کانسار لخشک، پهنه زمین‌درز سیستان بر مبنای مطالعات ژئوفیزیکی (IP/RS)
محورهای موضوعی :نسیم حیدریان دهکردی 1 , شجاع‌الدین نیرومند 2 , شهرام ادیب 3 , حسینعلی تاج الدین 4 , سعید میرزایی 5
1 - دانشگاه تهران و استادیار، پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاددانشگاهی
2 - دانشگاه تهران
3 - اکتشاف، بخش طرح‌های اکتشافی
4 - دانشگاه تربیت‌مدرس
5 - جهاددانشگاهی
کلید واژه: پهنه برشی لخشک# دگرسانی# کالک شیست# کانه‌زایی طلا-آنتیموان# مطالعات ژئوفیزیکی#,
چکیده مقاله :
کانسار لخشک در 28 کیلومتری شمال‌غرب زاهدان و در پهنه زمین‌درز سیستان واقع است. عمده‌ترین واحدهای سنگی در گستره مورد مطالعه، مجموعه‌ای از سنگ‌های رسوبی-آتشفشانی دگرشکل با سن ائوسن هستند که در حد رخساره شیست سبز دگرگون شده‌اند. کانی‌شناسی کانسنگ ساده و شامل کانی‌های استیبنیت، پیریت، آرسنوپیریت، کالکوپیریت، اسفالریت و الکتروم می‌باشد. میزبان اصلی کانه‌زایی در این گستره، واحدهای شیستی به‌ویژه کالک‌شیست با سن ائوسن است که با مجموعه‌ای از دگرسانی‌های کوارتز_ سریسیت_مسکویت و سولفید همراه می‌باشند. براساس مطالعات ژئوفیزیکی به روش قطبش القايي و مقاومت ويژه (IP/RS) در پهنه برشی لخشک و تلفیق نتایج به‌دست‌آمده با اطلاعات زمین‌شناسی، دگرسانی و کانه‌زایی، واحدهای کالک شیستی، کمربند‌های گسله و پهنه‌های دگرسان شده پتانسیل بالایی را برای کانه‌زایی طلا-آنتیموان نشان می‌دهند. بنابراین، با توجه به حدود تغييرات مقاومت ويژه و شارژپذيري در مقاطع، مي‌توان گفت شدت شارژپذيري در نمیرخ‌های برداشتی، توانسته در مورد شناسایی کانه‌زایی و تعیین نواحی امید‌بخش در اين گستره مناسب باشد. کانسار لخشک بر اساس ویژگی‌های زمین‌شناختی و کانه‌زایی از جمله ماهیت سنگ میزبان، شکل کانه‌زایی، دگرشکلی و دگرسانی‌های همراه، بیشترین شباهت را با کانسارهای طلای تیپ کوهزایی نشان می‌دهد.
Lakhshak deposit is located 28 km northwest of Zahedan in the Sistan suture zone. The rocks in the Lakhshak area predominantly consist of Eocene volcanosedimentary and metamorphosed (greenshist facies) rocks. The mineralogy of the ore is simple and consists of stibnite, pyrite, arsenopyrite, chalcopyrite, sphalerite, and electrum. The Lakhshak deposit is hosted in the shear and altered calc-shist unit which is associated with quartz, sericite-muscovite and sulfide alteration minerals. Based on geophysical studies, using induction polarity and special resistance (IP/RS) in the Lakhshak sheared area, combined with the results of geological, metamorphic and mineralization information, calligraphic calcification units, fault zones and metamorphosed areas have a high potential for Au-Sb mineralization. Therefore, using the amount of changes in specific resistance and chargeability, as well as the intensity of chargeability in the profiles, can appropriately identify the promising area for gold and stibnite mineralizations. This study indicates that the main characteristics of the geology and mineralization of the Lakhshak, such as the nature of the host rock, the form of mineralization, metamorphism and associated alterations, is similar to orogenic gold deposits.
بومری، م.، 1393. پتروگرافی و ژئوشیمی سنگ‌های نفوذی در منطقه آنتیموان‌دار شورچاه، جنوب‌شرق زاهدان. مجله پترولوژی، 5، 18، 15-32.
حیدریان دهکردی، ن.، نیرومند، ش. و تاج الدین، ح.، 1398. ارزیابی اقتصادی کانسار آنتیموان-طلای لخشک با استفاده از روش کریجینگ. سی و هشتمین گردهمایی ملی علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
رسا، ا. و حیدریان دهکردی، ن.، 1390. خصوصيات و خاستگاه كانه‌زايي طلا در واحد آتشفشاني ائوسن كاني‌سازي چشمه خوني، انارك. فصلنامه زمین شناسی ایران، 5، 17، 73-85.
رضائي کهخائي، م.، علي موسي، ز. و قاسمي، ح.، 1396. تعيين شرايط فيزيکي تبلور در توده گرانوديوريتي لخشک و دايک‌های درون آن. مجله بلورشناسی و کانی‌شناسی ایران، 25، 2، 311-328.
سراوانی، م. و کنعانیان، ع.، 1390. بررسی شیمی توده نفوذی کوه زرگلی (شمال غرب زاهدان). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، 185.
سرحدی، ن.، علی یاری، ف. و راستاد، ا.، 1396. سنگ شناسی و ژئوشیمی دایک‌های مزوکرات و ملانوکرات در پیکره گرانودیوریتی لخشک، شمال غرب زاهدان. نشریه علوم زمین، 26، 149-162.
صادقیان، م. و ولی‌زاده، م.، ١٣٨٦. ساز و کار جایگیری توده گرانیتوییدی زاهدان در پرتو روش .AMS مجله علوم‌زمین، 66، 134-159.
کنعانيان، ع.، رضايي کهخايي، م. و اسماعيلي د.، ١٣٨٦. سنگ‌شناسی و جایگاه زمین‌ساختی توده گرانودیوریتی لخشک، شمال‌غرب زاهدان، ایران. نشریه علوم زمين ٦٥، ١٢٦-١٤٣.
مظلوم، غ، فردوست، ف. و کهرازهی، م.، 1396. کانی‌شناسی، ژئوشیمی و ژنز کانسار آنتیموان لخشک، شمال‌غرب زاهدان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شاهرود، 184.
معدن جويان آذر زمين.، 1394. گزارش انجام عملیات ژئوفیزیکی کانسار آنتیموان لخشک. 70.
نیرومند، ش.، تاج الدین، ح. و حقیری قزوینی، س.، 1399. زمین شناسی و کانه‌زایی طلا در محدوده غرب کسنزان،جنوب سقز، استان کردستان. فصلنامه زمین شناسی ایران 14، 55، 81-94.
Camp, V.E. and Griffis, R.J., 1982. Character, genesis and tectonic setting of igneous rocks in the Sistan suture zone, eastern Iran. Lithos, 15, 221–239.
Cox, L., MacKenzie, D.J., Craw, D., Norris, R.J. and Frew, R., 2006. Structure and geochemistry of the Rise and Shine shear zone mesothermal gold system, Otago Schist, New Zealand. New Zealand Journal of Geology and Geophysics, 49, 429–442.
Figueiredo, A.M., Puc-rio, T., Silva, F.B., Silva, P.M., Milidiú, R.L. and Gattass, M., 2014. A seismic facies analysis approach to map 3D seismic horizons. Ore Geology, 10, 1501–1505.
Fotoohi Rad, GR., Droop, GTR., Amini, S. and Moazzen, M., 2005. Eclogites and blueschists of the Sistan Suture Zone, eastern Iran: a comparison of P–T histories from a subduction mélange. Lithos, 84, 1–24.
Goldfarb, RJ., Baker, T., Dube, B., Groves, DI., Hart, C.J.R. and Gosselin, P., 2005. Distribution, character and genesis of gold deposits in metamorphic terranes. Economic Geology, 100, 407-450.
Groves, DI., Condie, KC. and Goldfarb, RJ., 2005. Secular changes in global tectonic processes and their influence on the temporal distribution of gold-bearing mineral deposits. Economic Geology, 100, 203–224.
Groves, DI. and Bierlein FP., 2007. Geodynamic settings of mineral deposit systems. Geology Society, London, 164, 19–30.
Hashemi, H., 2010. Logical considerations in applying pattern recognition techniques on seismic data: Precise ruling, realistic solutions. CSEG Recorder, 8, 47–50.
Kerrich, DM. and Caldera, K., 1998. Metamorphic CO2 degassing from orogenic belts. Chemical Geology, 145, 213–232.
Niroomand, S., Moore, F. and Goldfarb, R., 2011. The Kharapeh orogenic gold deposit: geological, structural, and geochemical controls on epizonal ore formation in West Azarbaijan province, northwestern Iran. Mineral Deposita, 46, 409–428, https://doi.10.1007/s00126-011-0335-x.
Tirrul, R., Bell I.R., Griffis R.J. and Camp V.E., 1983. The Sistan suture zone of eastern Iran. Geological Society of America Bulletin, 94, 134-150.
Zhu, Y., Fang, A. and Juanjuan, T., 2011. Geochemistry of hydrothermal gold deposits. Geoscience Frontiers, 2, 367-374.
