فترت وحی قرآن در ترازوی نقد
محورهای موضوعی : کلام اسلامی
عبدالمجید طالب تاش
1
(دانشگاه آزاد اسلامي)
کلید واژه: فترت, وحی قرآن, یامبر اکرم, روایات, نقد,
چکیده مقاله :
طبق گزارش مورّخان در مقطعی از دوران نبوّت پیامبر اکرم، نزول جبرئیل قطع شد که در اصطلاح متکلمان، فترت وحی نام دارد. مسأله همسانیِ زمانی میان دعوت پنهانی با قول مشهور در باره فترت وحی، انگیزه تحقیق حاضر شد که به روش توصیفی تحلیلی، سه دیدگاه در باره فترت وحی را به عنوان یک مسأله اعتقادی کلامی بررسی کرد. قول مشهور، به فترت سه ساله اعتقاد دارد. نوع برخی گزارشها، حاکی از عدم انقطاع وحی است، و گروه سوم به انقطاع سه تا چهل روزه معتقدند. استنادات قول مشهور که منشأ طعن مستشرقان شده و از تردید پیامبر در نزول وحی سخن گفته اند، ضعیف بود؛ در نتیجه نادرستی و فرضیه همسان انگاری آن با سه سال دعوت پنهانی اثبات شد. عدم انقطاع، تأیید نشد؛ امّا مستندات روایی و تاریخی، مؤیّد انقطاع وحی برای چند روز است که در فرایند نزول، امری طبیعی است و با نزول تدریجی سازگاری دارد
Historians reported that during a period of the Prophetic of the The Prophet Muhammad, Gabriel did not descend which in the term of theologians is called the FATRAT. This period is as length as the secret invitation. This similarity was motivated for this research. This research performed through Descriptive and analytical method. Three views as theological problems obtained. The famous promise is believed that time of FATRAT is three years. The second promise says that Gabriel’s downfall did not stop. The third promise says: Gabriel’s descending was stopped for three till forty days. Reference of the first group, that was the source of blame of Orientalists, and has concluded that the Prophet hesitated, was week. The second view was not correct either. The third view is acceptable which is agreeing with the narrative and historical reasons and in the process of descending is normal.
قرآن کریم(ترجمه محمد مهدی فولادوند)
آلوسی، سید محمود(1415ق)، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، بیروت.
ابن حجر عسقلانی(1379ق)، ابوالفضل، فتح الباری فی شرح صحیح البخاری، دارالمعرفه، بیروت.
ابن هشام، عبدالملک(1383)، سیرت رسول الله، ترجمه رفیع الدین اسحاق بن محمد همدانی، نشر مرکز، تهران.
ابن ابی حاتم، عبدالرّحمن بن محمد(1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، مکتبه نزار المصطفی الباز، عربستان سعودی.
ابن اثیر، علی بن محمد(1370)، الکامل فی التاریخ، ترجمه محمد حسین روحانی، انتشارات اساطیر، تهران.
ابن داود، حلّی(1383ق)، رجال ابن داود، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
ابن غضائری، احمد بن حسین(1422ق)، رجال ابن غضائری، دار الحدیث، قم.
ابن فارس، حسین بن احمد(1418ق)، معجم المقاییس فی اللغه، دار الفکر، بیروت.
ابن کثیر، ابی الفداء اسماعیل(1396ق)، السیره النبویه، دارالمعرفه، بیروت.
----------------(1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، دار الکتب العلمیه، بیروت.
ابن منظور(1414ق)، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار صادر، بیروت.
ابن سعد کاتب واقدی، محمد(1374)، الطبقات الکبری، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، انتشارات فرهنگ و اندیشه، تهران.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی(1408ق)، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، بنیادپژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد،.
بخاری، محمد بن اسماعیل(1401ق)، صحیح بخاری، دار الفکر، بیروت.
بلخی، مقاتل بن سلیمان(1423ق)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، دار احیاء التّراث العربیّ، بیروت.
بنت الشاطی، عائشه(1392ق)، مع المصطفی علیه الصلوه و السّلام، دار الکتاب العربی، بیروت.
بیضاوی، عبدالله بن عمر(1418ق)، انوار التّنزیل و اسرار التّأویل، دار احیاء التّراث العربیّ، بیروت.
ترمذی، محمد بن عیسی(1996ق)، الجامع الکبیر(سنن ترمذی)، دار الغرب الاسلامیّ، بیروت.
ثعلبی، احمد بن ابراهیم(1422ق)، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن، دار احیاء التراث العربیّ، بیروت.
جوهری، اسماعیل بن حمّار(1368)، الصحاح(تاج اللغه و صحاح العربیّه)، انتشارات امیری، تهران.
حلی، ابن داود حسن بن علی(1383ق)، رجال ابن داود، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، دار العلم، بیروت.
زمخشری، محمود،(1407ق)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، دار الکتاب العربی، بیروت.
زرکشی، عبدالله بن محمد بدر الدّین(1391ق)، البرهان فی علوم القرآن، المکتبه العصریه، بیروت.
زنجانی، ابو عبدالله،(1969م)، تاریخ القرآن، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت.
سور آبادی، ابوبکر عتیق بن محمد،(1380)، تفسیر سور آبادی، فرهنگ نشر نو، تهران.
سیوطی، جلال الدین(1404ق)، الدّرّ المنثور فی تفسیر المأثور، کتابخانه آیت الله مرعشی، قم.
صبحی صالح (1361)، مباحثی در علوم قرآن، ترجمه لسانی فشارکی، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، تهران.
صدوق، محمد بن علی بن حسین(1412ق)، الاعتقادات فی دین الامامه، مطبعه العلمیه، قم.
طبرسی، فضل بن حسین(1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران.
طبری، محمد بن جریر(1363)، تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، بنیاد فرهنگ ایران(مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی)، تهران.
------------------------(1412ق)، جامع البیان فی تفسیر آی القرآن، دار المعرفه، بیروت.
طوسی، محمد بن حسن(بی تا)، التّبیان فی تفسیر القرآن، دار احیاء التّراث العربیّ، بیروت.
------------------ (1413ق)، رجال طوسی، مجمع البحوث الاسلامیه، مشهد.
------------------ (1417ق)، الفهرست، مؤسسه نشر الفقاهه، قم،.
فخرالدّین رازی، محمد بن عمر (1420ق)، ، مفاتیح الغیب، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
فرّاء، یحیی بن زیاد(بی تا)، معانی القرآن، دار المصریّه للتّألیف و الترجمه، مصر.
فراهیدی، خلیل بن احمد(1410ق)، العین، انتشارات هجرت، قم.
فضل الله، سید محمد حسین(1419ق)، تفسیر من وحی القرآن، دار الملاک للطباعه و النشر، بیروت.
قمی، علی بن ابراهیم(1367)، تفسیر قمی، دارالکتاب، قم.
---------------- (1369)، من لا یحضره الفقیه، نشر صدوق، تهران.
قرطبی، محمد بن احمد(1364)، الجامع لأحکام القرآن، انتشارات ناصر خسرو، تهران.
کاشانی، ملا فتح الله(1336)، منهج الصادقین فی الزام المخالفین، کتابفروشی محمد حسن اعلمی، تهران.
مازندرانی، محمد صالح(1421ق)، شرح اصول الکافی، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
مجلسی، محمد باقر(1404ق)، بحار الانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت.
مسعودی، ابوالحسن علیّ بن حسین(1378)، مروج الذّهب و معادن الجوهر، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
مسلم، ابی الحسین(بی تا)، صحیح مسلم، دار الفکر، بیروت.
مصباح یزدی، محمد تقی(1393)، راه و راهنما شناسی، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم.
مصطفوی، حسن(1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
معرفت، محمد هادی(1416ق)، التمهید فی علوم القرآن، مؤسسه النّشر الاسلامیّ، قم.
مفید، محمد بن نعمان(بی تا )،تصحیح الاعتقاد بصواب الانتقاد، انتشارات الرضی، قم.
نجاشی، احمد بن علی(1416ق)، رجال نجاشی، مؤسسه النشر الاسلامی، قم،.
نولدکه، تئودور(2000م)، تاریخ القرآن، دار نشر جورج ألمز، نیویورک.
نویری، شهاب الدّین(1364)، نهایه الارب فی فنون الادب، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، انتشارات امیر کبیر، تهران.
مونتگمری وات، ویلیام(1344)، محمد، پیامبر و سیاستمدار، ترجمه اسماعیل والی زاده، کتابفروشی اسلامیه، تهران.
یعقوبی، ابن واضح،(1366)، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران.
