بررسی انتقادی نظریۀ مالکان شخصی مشاع از منظر الگوی نظریه‌های سیاسی
محورهای موضوعی : پژوهش سیاست نظری
1 - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2 - پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
کلید واژه:
چکیده مقاله :
«مهدی حائری یزدی» در کتاب «حکمت و حکومت» به تشریح فلسفۀ سیاسی خود درباره رابطۀ حکومت و مردم پرداخته است. درون‌مایه نظریۀ حائری یزدی در باب وکالت مالکان شخصی مشاع را می‌توان تلاشی نظری به منظور تبیین مالکیت شخصی و مشاع، حاکمیت مردمی حکومت، وکالت دولت از سوی شهروندان، ابتنای مشروعیت حکومت به نظر مردم و پاسخگو بودن حکومت به مردم و نیز توجه به نقش و جایگاه متقابل دین (فقه) و سیاست دانست. این نظریه با عنوان «وکالت مالکان شخصی مشاع» معروف شده است. مهدي حائري يزدي بر پايه مطالعه در زيست طبيعي و تاريخي انسان کوشیده است تا با رویکردی متفاوت، به توضیح رابطۀ مردم با حکومت بپردازد. هدف این مقاله، بررسی نظریۀ وکالت مالکان شخصی مشاع، بر اساس الگوی تحلیلی نظریه‌های سیاسی است. بنابراین این پرسش را مورد کاوش قرار می‌دهد که آیا نظریۀ وکالت مالکان شخصی مشاع بر اساس معیارهای چهارگانه امکان تولیدکنندگی، راهبردهای تولید، شیوه تولید و نوع تولید از اعتبار لازم برخوردار است؟ این مقاله با بهره‌گیری از مطالعۀ کتابخانه‌ای و روش توصیفی - تحلیلی به ارزیابی نظریۀ مهدی حائری یزدی پرداخته است. بر همین اساس مفروض این مقاله آن است که یک نظریۀ سیاسی، زمانی معتبر خواهد بود که ضمن پاسخگویی به پرسش های اساسی این پژوهش، از توانمندی قابل قبولی در ارزیابی بر اساس معیارهای چهارگانه یک نظریه سیاسی خوب برخوردار باشد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که علی‌رغم تلاش‌های مهدی حائری یزدی، این نظریه نارسایی‌ها و نقصان‌هایی دارد که در این پژوهش به آنها پرداخته شده است. پس از مروری بر این نظریه، تلاش شده است تا اندیشه سیاسی وی را در بستر ارزیابی یک نظریه سیاسی بررسی کنیم. در مجموع در ارزیابی اندیشه سیاسی حائری، با عنایت به پاسخ‌های وی به چهار سؤال اصلی که به یک نظریه سیاسی شکل می‌دهد و نقدهای واردشده بر آن و با لحاظ معیارهای چهارگانه امکان تولیدکنندگی، راهبردهای تولید، شیوه تولید و نوع تولید به ارزیابی این نظریه اقدام شده است.
In his book Wisdom and Government, Mehdi Haeri Yazdi explains his political theory about relation of government and people. The theoretical theme of Haeri’s view of delegacy of collective proprietorships can be considered as theoretic effort to establish collective proprietorships, the republic sovereinty of government, government’s people-warranted authority, delegacy on behalf of people, foundation of government’s legitimacy based on people’s opinion, and government’s being coresponsible for its people as well as paying attention to the mutual role and status of religion and politics. This theory is titled “Delegacy of collective proprietorships”. Based on his studies in the natural and historical life of humanbeings, Mehdi Haeri Yazdi has tried to portray a different view of the mutual relationship between people and government. The goal of current study is to analyze Theory of collective proprietorships based on analytical framework of political theories. Therefore, the question it poses could be phrased as “Is the theory of collective proprietorships credible with regard to the fourfold criteria of possibility of production, production strategies, means of production, and the type of production?” Using library research techniques and descriptive-analytical approach, this study has analyzed Mehdi Haeri Yazdi’s views. To this end, it is presumed that a political theory is credible when side by side with answering the questions in this study, lends itself properly to evaluation of the fourfold criterion. The findings of this study demonstarte that despite Haeri Yazdi’s sincere efforts, his theory suffers from shortcomings that are pointed out in this study. Following a review of his theory, we have tried to analyze his theory with regard to political theories. Overall, viewing Haeri’s political theories, taking into consideration his answers to the four major questions that form a political theory, its received criticism—still with regard to the fourfold criteria—his theory is analyzed.
