حس‌آمیزی: سرشت و ماهیت
محورهای موضوعی : پژوهشهای ادبیات کلاسیک ایران
مینا بهنام
1
()
کلید واژه: حس‌آمیزی ساختار حواس پنج‌گانه امور انتزاعی تأثیر ادراکی و عاطفی روان‌شناسی,
چکیده مقاله :
این پژوهش تلاش می‌کند حس‌آمیزی را بر بنیان نگاهی‌شناختی به ساختار زبان، مورد بررسی و بازکاوی قرار دهد. بنیان نظری این تحقیق بر نظریات جوزف استرن، معناشناس؛ استفان اولمان، زبان‌شناس و آزگود دانشمند روان‌شناس استوار شده است. نویسنده از این رهگذر تلاش می‌کند تا ماهیت این عنصر زبانی را از استعاره تبیین و بر فرایندهای ادراکی و تأثیرات عاطفی و ذهنی گوینده هنگام کاربرد حس‌آمیزی تأکید کند. از این رو پس از طرح و تشریح فرایند شکل‌گیری حس‌آمیزی، آن را به عنوان یک مقولة ادراکی و عصب‌شناختی مورد بررسی قرار داده، ساخت و ساختار حس‌آمیزی را با ذکر نمونه‌هایی از ادب فارسی تشریح می‌کند. آنگاه پدیدة حس‌آمیزی در هنر و پدیده‌های زبانی (شعر و نثر) مورد بازکاوی قرار می‌گیرد. دستاورد علمی، پژوهش حاکی‌ازاین مطلب است که حس‌آمیزی به لحاظ ماهیت، استعاره‌ای است که در آن از یک مقولة ادراکی به مقولة ادراکی دیگر نوعی انتقال معنی، بربنیان تشابه و تداخل دیده می‌شود. این مسئله ریشه در ساختار استعاری و نظام گزینشی تفکر انسان دارد. همین امر سبب می‌شود که حس‌آمیزی در شاخه‌های گوناگون هنر از جمله سینما، نقاشی و موسیقی فراوان به کار گرفته شود. مکتب‌های ادبی نیز به حسب ایدئولوژی و تفکر گروهی خود، از حس‌آمیزی نه فقط برای تصویرآفرینی، بلکه برای انتقال معنی و تأثیر ادراکی بر مخاطب به گونه‌های متفاوتی بهره می‌گیرند.
This essay tries to study synaestesia with a cognitive approach to the structure of language. Its theoretical framework is provided by Joseph Stern (semantician), Stefan Ulmann (linguist), and Osgood (psychologist). The author tries to explain the symbolic nature of this linguistic phenomenon as well as the speaker’s perceptional process while using it, and its emotional and mental effects on them. When explained the formation process of synaestesia, we will study it as a neurological and perceptional category. Then, we will provide some examples from Persian literature to clarify the structure of synaestesia. At last, we will come to rethinking synaestesia in art and linguistic phenomena (poetry and prose). According to the finding of the research, synaestesias is a metaphor in which a particular meaning, common to a given perceptional domain, projects to another domain to which it no longer is usual. The basis of such a transition is a kind of similarity and interference between the two domains. In general, this possibility comes from man’s selective system of thinking and his capability to use metaphor. That is why it is frequently seen in different fields of art, including cinema, painting and music. Literary schools use synaestesia differently, not just for creating images, but to communicate special meaning, and to impress the audience.
