توزیع فضایی سامانه های بندالی و همزمانی آن با ترسالی های فصل های سرد در ایران
الموضوعات :میثم طولابی نژاد 1 , زهرا حجازی زاده 2 , محمد سلیقه 3
1 - دانش آموخته
2 - دانشگاه خوارزمی تهران
3 - علوم جغرافیایی
الکلمات المفتاحية: بندال, مدل سازی عددی, بارش, ترسالی, ایران.,
ملخص المقالة :
تحقیق حاضر با هدف بررسی و شناسایی اثر سامانه های بندالی بر ترسالی ایران، طی دوره 1975-2016 با استفاده از شاخص عددی بندال انجام گرفت. نتایج نشان داد در فصول سرد مرکز بیشتر بندالهایی که جو ایران را متأثر کرده اند، در منطقه اطلس شمالی می باشد. همچنین بررسی شدت بندالهای موثر بر آب و هوای ایران نشان داد که بندال قوی از نظر فراوانی بیشترین تعداد را پس از بندال متوسط دارد و این نشان می دهد که ایران بیشتر تحت تأثیر بندالهای متوسط (6/74) و سپس قوی(1/21 درصد) قرار دارد. فراوانی بندال های ضعیف بسیار کم و به میزان 3/4 درصد می باشد. باتوجه به توزیع فراوانی محل رخداد بندال نیز مشخص گردید ترسالی ایران در ماهای سرد سال، هسته اصلی بندالها در میان طول جغرافیایی 30 درجه غربی تا 30 درجه شرقی بر روی پهنه های آبی شکل می گیرد و هرچه به فصل گرم سال نزدیک میشویم، این هسته ها به خشکی منتقل شده و مناطق تحت سیطره خود را با دگرگونی مثبت در پارامتر بارش و در نتیجه ترسالی مواجه می سازد. همچنین در بررسی بندال در فصول مختلف، مشخص گردید که در فصل زمستان با عقب نشینی پرفشار جنب حاره و قدرت گرفتن ورتکس قطبی، همراه با وقوع بندال های قوی و مدت دار، میانگین بارش از فصول دیگر بیشتر می باشد.
1) احمدی، ا ؛ علیجانی، ب. (1393). شناسایی الگوهای همدیدی بارش های سنگین ساحل شمالی خلیج فارس. پژوهش های جغرافیای طبیعی، سال چهل و ششم، شماره 3، صص 296-275.
2) پروین، ن. (1390). الگوهای سینوپتیکی شدیدترین خشکسالی حوضه آبریز دریاچه ارومیه. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال بیست وششم، دوره اول، شماره 100، صص 107-89.
3) حبیبی، ف. (1385)، تحلیل همدیدی و دینامیکی سامانه های بلاکینگ، روش تشخیص سامانه بندالی و تاثیر آن بر روی منطقه ایران، مجله فیزیک زمین و فضا. جلد 32 شماره 3، صص 35- 55.
4) حبیبی، ف. (1386)، نقش سامانه های بندالی در چرخندزایی روی شرق دریای مدیترانه و بررسی نقش آن در سیل روی منطقه غرب ایران در مارس 2000، پژوهش های جغرافیایی، شماره 62، صص 109-127.
5) خوش اخلاق، ف .(1376)، بررسی الگوهای ماهانه خشکسالی و ترسالی در ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال دوازدهم، دوره دوم، شماره 45، صص 154-136.
6) درگاهیان، ف؛ علیجانی، ب و محمدی، ح .(1393)، آشکارسازی و مطالعه اقلیم شناختی رخدادهای بلاکینگ موثر بر آب و هوای ایران (دوره آماری،20012-1953) درفصل سرد، فصلنامه ی علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره 48، صص 237-256.
7) ذوالفقاری، ح؛ معصوم پور سماکوش، ج؛ رشیدی ناصرخانی، ا؛ میری، م. (1391). تأثیر سامانه‌های بندالی جو بر وقوع و استمرار دوره‌های خشک غرب و شمال غرب ایران، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال سوم، شماره ۹ و 10، صص ۱۰۱-۱۱۹.
8) زربو، ا.م؛ محب الحجه، ع؛ احمدی گیوی، ف. (1392)، بررسی موردی پدیده بندال اوراسیا توسط فعالیت موج، نخستین کنفرانس ملی آب و هواشناسی .۱۳۹۲.
9) صداقت کردار، ع، فتاحی، ا. (1387). شاخص های پیش آگاهی خشکسالی در ایران. جغرافیا و توسعه، شماره 11، صص 76-59.
10) صلاحی، ب؛ خورشیددوست، ع. م؛ قویدل رحیمی، ی. (1386). ارتباط نوسان های گردش جوی- اقیانوسی اطلس شمالی با خشکسالی های آذربایجان شرقی. پژوهش های جغرافیایی، شماره 60، صص 147-156.
11) عزیري، ق. (1378)، بلوکینگ، مجله پژوهش هاي جغرافیایی ، شماره 37، صص36-50.
12) عزیزی، ق و علیزاده، ت. (1393). ارتباط بین تیپ الگوهای گردشی تراز دریا با بارش های فراگیر در ایران. پژوهش های جغرافیای طبیعی، سال 46، شماره 3، صص 310-297.
13) عزیزي، ق. (1375)، بلاکینگ و اثر آن بر بارشهاي ایران، رساله دکتري جغرافیاي طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.
14) عزیزی، ق؛ محسن، س؛ علی، ح؛ عباس، ر؛ میرزایی، ا. (1390)، اثر سامانه بلوكينگ در ايجاد بارش هاي شديد(مطالعه موردی: بارش 4 تا 7 آبان ماه 1387 شمال غرب ایران)، فصلنامه تحقيقات جغرافيايي،سال26 ، شماره 4، صص117-147.
15) عزیزی، ق؛ نبوی، س. ا؛ میری، م. (1391). داده‌کاوی گردشهای جوّی برای بررسی نقش الگوهای بندالی در ایجاد بارشهای شمالشرق ایران. پژوهشهای جغرافیای طبیعی, سال 44، شماره سوم، صص 109-126.
16) عزیزی، ق؛ اکبری، ط؛ داودی، م؛ اکبری، م. (1388)، تحليل همديدي موج سرماي شديد دي ماه 1386 ايران، پژوهش هاي جغرافياي طبيعي، شماره 1، صص 70-19.
17) قویدل رحیمی، ی؛ احمدی، م؛ حاتمی زرنه، د؛ رضایی، م. (1393). نارسایی الگوهای سینوپتیک بارش سنگین مولد سیلاب مخرب در شهرستان جیرفت. فصلنامه علمی پژوهشی و بین المللی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال دوازدهم، شماره 41. صص 178-161.
18) کاویانی، م. ر؛ علیجانی، ب. (1390). مبانی آب و هواشناسی، چاپ نهم، انتشارات سمت.
19) ناظم السادات، ج و انصاری بصیر، ا و پیشوایی، م.ر. (1386). ارزیابی سطح معنی داری برای پیش بینی دوران خشکسالی و ترسالی فصل پاییز و شش ماهه سرد ایران بر اساس وضعیت فازهای تابستانه انسو. تحقیقات منابع آب ایران، سال سوم، شماره اول، صص 24-12.
20) Andrew D. Jensen , Anthony R. Lupo , Igor I. Mokhov , Mirseid G. Akperov, DeVondria D. Reynolds, (2017). Integrated Regional Enstrophy and Block Intensity as a Measure of Kolmogorov Entropy. Atmosphere, NO. 8, VOL. 12: PP. 237-251.
21) Clark, J.V., Mihalka, K.M. and Lupo, A.R., 2007, Blocking in the Northern and Southern Hemisphere: An Update to Include 2000-2006, the 87th Annual Meeting of the American Meteorological Society, 19th Conference on Climate Variability and Change, 14 – 18, San Antonio, TX.
22) Fowler, A and K.Adams (2004). Twenteth Century Droughts and Wet Periods in Auckland (New Zealand) and Their Relationship to ENSO. International Journal of Climatology, NO. 24: PP. 1974-1961.
23) Knox, J., Glawford, R., (1990). The relationship between Canadian prairie dry and wet months and circulation anomalies in the mid-troposphere, Atmosphere Ocean, NO. 28: 189- 215.
24) Lupo, A. R., Clark, J. V., Hendin, A. M., Kelly, A. S., Mihalka, K. M., Perrin, B. L., Puricelli, K. M., 2008, The Global Increase in Blocking Occurrences, 21th Conference on Climate Variability and Change/88th Annual Meeting of the American Meteorological Society 19 – 24 January.
25) Lupo, A., (1997). A Diagnosis of Two Blocking Events that Occurred Simultaneously in the Mid-Latitude Northern Hemisphere, Mon. Wea. Rev, NO. 125: PP. 1801 – 1823.
26) Lupo, A.R., and P.J., Smith, (1995). Planetary and synoptic-scale interactions during the life-cycle of a multitude blocking anticyclone over the North Atlantic. Tellus, NO. 47: PP. 575–596.
27) Lupo. A R., Andrew D. Jensen, Igor I. Mokhov, and Alexander V. Timazhev. (2017). Changes in Blocking Characteristics during the First 21Part of the 21st Century. Conference Proceedings Paper. ECAS2017.
28) Pavan, V., Molten, F., and C. Brankovic, (2000). Wintertime variability in the EuroAtlantic region in observations and in ECMWF seasonal ensemble experiments. Quart. J. Roy. Meteor.Soc, NO. 126: PP. 2143–2173.
29) Raziei, T, Bordi, I, Pereira, L.S, Corte, J and A. Santos (2011).Relationship between daily atmospheric circulation types and winter dry/wet spells in western Iran. International Journal of Climatology, NO. 32: PP. 1056-1068
30) Rex, D., (1950). Blocking action in the middle troposphere and its effect upon regional Climate. I: An aerological study of blocking. Tellus, NO. 2: PP. 169–211.
31) Scherer, S.C., Croci-Maspoli, M., Schwarz, C., and C. Appenzeller. (2006). Two dimensional indices of atmospheric blocking and their statistical relationship with winter climate patterns in the Euro-Atlantic region. Int. J. Climatology, NO. 26:PP. 233– 249.
32) Schwierz, C., Croci-Maspoli, M. and Davies, H. C., 2004, Perspicacious Indicators of Atmospheric Blocking, Geophysical Research Letters, NO. 31, PP. 1-14.
33) Shabbar, A., Huang, J.P., and K. Higuchi. (2001). the relationship between the wintertime North Atlantic Oscillation and blocking episodes in the North Atlantic. Int. J. Climatology, NO. 21:PP. 355–369.
34) Shulze, R.E., (1984). Hydrological simulation as a tool for agricultural drought assessment, Water SA, NO.10, VOL. 1, PP. 55–62.
35) Silmann, J., 2008, Atmospheric Blocking in Present and Future Climate Model Simulations, Ph.D. Thesis Prepared Within the International Max Planck Research School on Earth System Modeling.
36) Tran, L, Gregory, K.C and V.Wesner (2002). Drought in Bulgaria and Atmospheric Synoptic Conditions over Europe. Kluwer Academic Publishers, NO. 57:PP. 149-157.
37) Triedl, R.A., Birch, E.C. and Sajecki, P., 1981, Blocking Action in the Northern Hemisphere: A Climatological Study, Atmosphere-Ocean, vol. 19, No.1:pp .1-23.
38) Triedl, R.A., Birch, E.C. and Sajecki, P., 1981, Blocking Action in the Northern Hemisphere: A Climatological Study, Atmosphere-Ocean, NO.19, VOL.1, 1-23.
39) Trigo, I. F., G. R. Bigg and T. D. Davies, 2002; Climatology of yclogenesis mechanisms in the Mediterranean, Mon. Wea. Rev, NO.130, VOL. 3:PP.549-569.
40) Trigo, R. M., Trigo, I.F., DaCamara, C.C., and T. J. Osborn., (2004). Climate impact of the European winter blocking episodes from the NCEP/NCAR reanalysis. Climate Dyn. 23:PP. 17–28.
41) Tyrlis, E., Hoskins, B., (2008a), "Aspects of a Northern Hemisphere Atmospheric Blocking Climatology", Journal of Atmospheric Science, NO. 65: PP.1638-1652.
42) Wang, L., Chen, w., Zhou, w., Chau, J., D, Barriopedro. (2009). Short communuication effect of the climate shift around mid-1970s on the relationship between wintertime ural blocking circulation and east asian climate, international journal of climatology, NO.10: 1-6.
43) Wiedenmann, J.M., A.R. Lupo, I.I. Mokhov, and E.A. Tikhonova, 2002: The Climatology of Blocking Anticyclones for the Northern and Southern Hemispheres: Block Intensity as a Diagnostic. J. Climate, NO.15: PP3459–3473.
