واکاوی آسیب پذیری شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در شهرهای منطقه ایی یک مطالعه موردی در شهر گرگان
الموضوعات :حسن حسینی اميني 1 , حسین موسی زاده 2 , شیما کریمی 3 , امید تبریزی 4 , سمیرا قیاسی 5
1 - مرکز مطالعات پدافند غیرعامل
2 - دانشگاه گلستان
3 - دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
4 - عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامي علوم و تحقيقات تهران
5 - دانشگاه آزاداسلامي، واحد تهران
الکلمات المفتاحية: تأسیسات شهری, پدافند غیرعامل, آسیب¬, پذیری, شهر گرگان,
ملخص المقالة :
امروزه با استفاده از برنامه های جامع مدیریت بحران و با اجرای طرح های کاربردی پدافند غیرعامل قبل، می توان شدت گستردگی خسارات و تلفات ناشی از این گونه خطرات را به میزان قابل ملاحظه ای کاهش داد. از مهمترین این تمهیدات به کارگیری اصول پدافند غیرعامل جهت کاهش خطرپذیری است، همچنین به کار بستن این تدابیر می تواند جهت کاهش خطرپذیری در برابر خطرات طبیعی و انسان ساز مفید واقع شود. از طرفی سرزمین ما ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و سیاسی همواره در معرض انواع خطرات طبیعی و تهدیدات انسان ساز (جنگ) قرار داشته است و تلفات انسانی و خسارات مالی سنگین متحمل شده است. از این رو و با توجه به اهمیت تحقیق، هدف از پژوهش حاضر، ارزیابی آسیب پذیری تأسیسات شهری با رویکرد پدافند غیرعامل در شهر گرگان است که بدین منظور از روش توصیفی ـ تحلیلی و پیمایش میدانی و متعاقب آن پهنه بندی و همپوشانی لایه های اطلاعاتی (IndexOverlay) در نرم افزار تحلیل فضایی GIS استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از 5 معیار دسترسی به راه، تراکم جمعیتی، پراکندگی مراکز پلیس 10+، تراکم ساختمانی و توزیع فضایی تأسیسات حیاتی و حساس شهر گرگان و پهنه بندی آنها و در نهایت، با استفاده از همپوشانی لایه های تهیه شده، مشخص گردید که قسمت شمال غربی شهر گرگان به دلیل تمرکز بالای تأسیسات حیاتی نظیر شرکت توزیع برق استان، شرکت پخش ملی فراورده های نفتی و شرکت آب منطقه ای از آسیب پذیری بیشتری برخوردار است که نیازمند تدابیر برنامه ریزی شده بیشتری در چارچوب پدافند غیرعامل می باشد.
1. احمرلویی، محمدحسین(1389)، پدافند غیرعامل در جنگ¬های نوین، دانشکده فارابی، تهران؛
2. اخباری، محمد؛ محمدعلی احمدی مقدم(1393)، بررسی پدافند غیرعامل در مدیریت شهری، فصلنامه ژئوپولیتیک، سال دهم، شماره دوم، تابستان؛
3. حسینی¬امینی، حسن؛ پریزادی، طاهر(1389)، مفاهیم بنیادین در پدافند غیرعامل با تأکید بر شهر و ناحیه، انتشارات کهن؛
4. ابوالحسنی، عبدالله (1384)، نشریه شماره 4 پدافند غیرعامل، معماری و طراحی شهری ایران، تهران، معاونت پدافند غیرعامل قرارگاه پدافند هوایی خاتم¬الانبیاء؛
5. پریزادی، طاهر؛ حسینی¬امینی، حسن (1389)، بررسی و تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در شهر سقز در رویکردی تحلیلی، دو فصلنامه مدیریت شهری، شماره 26؛
6. تقوایی، مسعود؛ جوزی خمسلویی، علی(1391)، مديريت و برنامه¬ريزي بحران در فضاهاي شهري با رويکرد پدافند غيرعامل و مدل SWOT مطالعه¬ موردي: مسيرهاي راهپيمايي شهر اصفهان، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال دوم، شماره ششم؛
7. حاتمی¬نژاد، حسین؛ عظیم¬زاده ایرانی، اشرف (1394)، ساماندهی محلات شهری بر مبنای الزامات پدافند غیرعامل (مطالعه موردی: محلّت ناحیه شش منطقه دو شهر تهران)، فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، دوره 24، شماره 96؛
8. حسین¬زاده دلیر، کریم؛ کیومرث¬ ملکی؛ آرزو شفاعتی(1391)، پدافند غیرعامل و توسعه پایدار شهری با تأکید بر کاربرهای تهدیدپذیر کلانشهر تبریز از منظر جنگ، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، شماره 5؛
9. حسینی¬امینی، حسن، فرشید عشق¬آبادی(1390)، ارزیابی یک شهرک صنعتی از منظر پدافند غیرعامل، یازدهمین کنگره جغرافیدانان ایران؛
10. خمر، غلامعلی، حسام¬الدین صالح گوهری(1392)، برنامه¬ریزی پدافند غیرعامل و مکانیابی پناهگاهای شهری با استفاده از منطق فازی، مطالعه موردی شهر کرمان، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال دوم، شماره هفتم، پاییز؛
11. زارع¬پور، مهدی؛ صدیقه جعفری، سجاد بنایی(1390)، امنیت سامانه¬های متحرک، جلد اول، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ اول، تهران؛
12. زرگر، ابراهیم؛ مسگری، سارا (1387)، پدافند غیرعامل در معماری، مجموعه مقالات وب سایت سازمان پدافند غیرعامل؛
13. فردرو، محسن (1389)، دفاع غیرعامل و فرصت¬های توسعه، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 35؛
14. فرزام شاد، مصطفی (1388)، مبانی نظری معماری در دفاع غیرعامل، مقالات سایت سازمان پدافند غیرعامل؛
15. کامران، حسن؛ حسن حسینی¬امینی؛ طاهر پریزادی(1390)، تحلیل ساختارهای شهر شهریار و راهبردهای پدافند غیرعامل، فصلنامه جغرافیا، سال نهم، شماره 30؛
16. کامران، حسن؛ حسن حسینی¬امینی(1391)، کاربرد پدافند غیرعامل در برنامه¬ریزی شهری و منطقه¬ای مطالعه موردی شهریار، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، سال دوازدهم شماره 38؛
17. کامران، حسن؛ زهرا موسوی، حسن حسینی¬امینی(1391)، جایگاه سرمایه اجتماعی در پدافند غیرعامل، نمونه موردی استان سیستان و بلوچستان، فصلنامه چشم¬انداز جغرافیایی، شماره 21؛
18. کاظمی، شهربانو؛ تبریزی، نازنین (1394)، ارزیابی ایمنی فضاي شهري با تأکید بر شاخص¬هاي پدافند غیرعامل (نمونه موردي: شهر آمل)، فصلنامه مطالعات برنامه¬ریزي شهري، سال سوم، شماره¬ي نهم؛
19. مجیدی، داود؛ سعید گیوه¬چی، علی نوری(1390)، به¬کارگیری اصول پدافند غیرعامل در بنای شهر – دژها در ایران باستان، فصلنامه شهر ایرانی اسلامی، شماره چهارم؛
20. ملکی، سعید؛ راضیه شریفی، پریوش اورکی(1392)، تحلیل ساختارهای شهر اهواز و راهبردهای پدافند غیرعامل، فصلنامه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری چشم¬انداز زاگرس، سال پنجم، شماره 17، پاییز؛
21. مویدی¬نژاد، حمزه؛ امیرحمزه حقی آبی؛ سعید جلیلی(1388)، نواقص و کاستی¬های مدیریت بحران در شریان¬های حیاتی ایران، مجموعه مقالات وب سایت پدافند غیرعامل؛
22. Ayat Ullah, A(2008), Defend cities against modern warfare agente, according to the principles of urban land use planning, site of the new Iranian civil defense;
23. Banergeet, Eurth(1998), quakes urban Scale vulnerability and city design some observation school of urban and regional planning university of southern California;
24. Lacina, B (2006), Explaining the Severity of Civil Ware, Journal of Conflict Resolution, No 50.
