تبيين تنش هاي سياسي - اجتماعي ناشي از آب در خراسان جنوبي مورد: منطقه اسفدن و افين
الموضوعات :سید عباس احمدی 1 , اسدالله رمضانی 2
1 - تهران
2 - دانشگاه آزاد مشهد
الکلمات المفتاحية: بحران آب, تنش, هيدروپليتيک, قاينات, اسفدن, افين ,
ملخص المقالة :
آب يکي از زيرساختهاي اصلي توسعه در بخش هاي مختلف اقتصادي اجتماعي کشورها محسوب مي شود. روند افزايش جمعيت و نياز به آب براي تامين غذاي بشر، محدوديت ذاتي منابع آب به خصوص در مناطق خشک و نيمه خشک، بهره برداري بي رويه از منابع آبي و فقدان مديريت صحيح سبب شده است کمبود آب به تدريج بحران ها و چالش هاي مختلفي را بوجود آورد. به عنوان نمونه در سال هاي اخير تنش بر سر آب رودخانه افين در منطقه قاينات خراسان جنوبي افزايش پيدا کرده است که در اين تحقيق بررسي می شود. اين تحقيق از نوع مطالعات موردي است که اطلاعات و داده هاي آن علاوه بر منابع کتابخانه اي و الکترونيکي، از طريق اسناد و مدارک مرتبط، مصاحبه با کارشناسان، مسئولين و نيز افراد بومي به دست آمده است. نتايج حاصله نشان مي دهد افزايش سطح زير کشت باغات در منطقه و افزايش جمعيت از يک طرف، و کاهش منابع آبي به دليل خشکسالي هاي اخير و استفاده هاي نادرست و بي رويه از سوي ديگر، باعث کاهش سهم هر فرد از آب هاي قابل مصرف و افزايش تقاضا براي آب و بروز اختلافات در منطقه شده است.
1. اداره کل اوقاف و امور خيريه خراسان¬جنوبي؛ اداره اوقاف و امور خيريه شهرستان قاينات؛
2. اداره کل ميراث فرهنگي، صنایع دستی و گردشگري خراسان جنوبي؛ اداره ميراث فرهنگي، صنایع دستی و گردشگري شهرستان قاينات؛
3. اصغري¬مقدم، محمدرضا (1384)، درآمدي بر جايگاه مطالعات عوامل طبيعي در برنامه¬ريزي روستايي. تهران: انتشارات سرا؛
4. ببران، صديقه و هنر بخش، نازلي (1387)، بحران وضعيت آب در جهان و ايران. فصلنامه راهبرد. سال شانزدهم. شماره 48؛
5. بوتکين، دانيل و کلر، ادوارد (1385)، شناخت محيط زيست زمين؛ سياره زنده. ترجمه عبدالحسين وهاب¬زاده. چاپ سوم. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهي؛
6. بيومونت، پيتر؛ جرالد بليک، مالکوم و اگ، استاف (1369)، خاورميانه. ترجمه محسن مدير شانه¬چي، محمود رمضان¬زاده و علي آخشيني، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوي؛
7. پاپلي¬يزدي، محمدحسين (1389)، قنات قصبه گناباد؛ يک اسطوره. مشهد: انتشارات پاپلي؛
8. پاپلي¬يزدي، محمدحسين و لباف خانيکي، مجيد (1377)، واحد تقسيم آب در نظامهاي آبياري سنتي (فنجان). مشهد: فصلنامه تحقيقات جغرافيايي، سال سيزدهم. شماره پياپي 49 و 50؛
9. جانسون، اي و چايلر، فير (1370)، اصول جغرافيا. ترجمه حسين حاتمي¬نژاد و پرويز فرهاديان. تهران: سحاب؛
10. جعفري، عباس (1384)، گيتاشناسي ايران. جلد دوم؛ رودها و رودنامه¬ها. چاپ سوم. تهران: گيتاشناسي؛
11. جعفري، محمد و طويلي، علي (1389)، احياي مناطق خشک و بياباني. چاپ سوم با تجديد نظر و اضافات. تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛
12. حافظ¬نيا، محمدرضا و نيکبخت، مهدي (1381)، آب و تنش¬هاي اجتماعي- سياسي؛ مطالعه موردي: گناباد. مشهد: فصلنامه تحقيقات جغرافيايي. شماره پیاپی 65 و 66؛
13. دهقاني، عليرضا (1388)، قنات، آب انبار و يخچال. چاپ اول. تهران: انتشارات يزدا؛
14. رجبي، نجيب¬الله (1387)، اهميت آب و مصرف درست آن در خراسان جنوبي. بيرجند: انتشارات رزقي؛
15. رجبي، نجيب¬الله و برآبادي، سيد احمد (1385)، ريشه¬يابي نام شهرها و روستاهاي شهرستان قاينات. بيرجند: سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان جنوبي؛
16. زنده¬دل، حسن (1386)، مجموعه راهنماي گردشگري روستاهاي ايران. جلد 7. استان¬هاي خراسان جنوبي، خراسان رضوي، سيستان و بلوچستان و کرمان. تهران: نشر کاروان جهانگردان؛
17. سایت فرمانداری زیرکوه (1393). www.sk-zirkooh.ir؛
18. سایت فرمانداری قائنات (1393) . www.sk-ghaen.ir؛
19. شاطري، مفيد و ديگران (1392)، فرهنگ آب در خراسان جنوبي. بيرجند: انتشارات فکر بکر؛
20. شرکت سهامي آب منطقه¬اي خراسان جنوبي؛ اداره امور آب شهرستان قاينات؛
21. شرکت مهندسي هيدروپارس خراسان (1386)، مطالعات طرح ديوار بتني و خانه تقسيم آب افين اسفدن؛ گزارش اجتماعي. بيرجند: سازمان جهاد کشاورزي خراسان جنوبي؛
22. صداقت، محمود (1381). منابع و مسائل آب ايران. چاپ چهارم. تهران: انتشارات دانشگاه پيام نور؛
23. قبادي، محمدحسين (1389)، آب¬هاي زيرزميني. همدان: انتشارات دانشگاه بوعلي؛
24. کرد مجتبی و دیگران (1390)، مدیریت تقاضا:یک انتخاب یا تنها انتخاب. مجموعه چکیده مقالات دومین کنفرانس ملی پژوهش¬های کاربردی منابع آب ایران؛ به کوشش آزاده احمدی و دیگران (برگزار شده در زنجان29-28 اردیبهشت ماه 1390) چاپ اول تهران: شرکت انتشاراتی پارس پیدورا؛
25. کردوانی، پرویز (1386)، منابع و مسائل آب در ايران (جلد دوم). آبهاي شور، مسائل و راههای استفاده از آنها. چاپ دوم. تهران: مؤسسه انتشارات وچاپ دانشگاه تهران؛
26. کردواني، پرويز (1368)، منابع و مسائل آب در ايران. آبهاي سطحي و زيرزميني و مسائل بهره¬برداري از آنها. تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛
27. کردواني، پرويز (1387)، مناطق خشک (جلد اول). چاپ هفتم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران؛
28. گابريل، آلفوس (1371)، عبور از صحاري ايران. ترجمه فرامرز نجد سميعي. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوي؛
29. مرکز آمار ايران (1355)، فرهنگ آباديهاي کشور بر اساس سرشماري آبان 1355، جلد بيست¬ويکم؛ استان خراسان. تهران: مرکز آمار ايران؛
30. مرکز آمار ايران (1368)، سرشماري عمومي نفوس و مسکن 1365. فرهنگ آباديهاي کشور؛ شهرستان قاينات. تهران: مرکز آمار ايران؛
31. مرکز آمار ايران (1376)، سرشماري عمومي نفوس و مسکن سال 1375. شناسنامه آبادي¬هاي کشور؛ شهرستان قائنات. اسفند 1376. تهران: انتشارات مرکز آمار ايران؛
32. مرکز آمار ايران (1384)، سرشماري عمومي کشاورزي سال 1382، تهران: مرداد ماه 1384؛
33. مستوفي قزويني، حمدالله بن ابي¬بکر محمدبن نصر (1336خ - 740 ق)، نزهةالقلوب. به کوشش محمد دبير سياقي. تهران: کتابخانه طهوري؛
34. مک گرگر، کلنل سي.ام (1368)، شرح سفري به ايالات خراسان و شمال غربي افغانستان در سال 1875. ترجمه اسداله توکلي. جلد دوم. مشهد: آستان قدس رضوي؛
35. مهدوي، مسعود (1376)، جغرافياي روستايي ايران. چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاه پيام نور؛
36. مهربخش، علي (1388)، مروري بر تاريخچه آب شرب بيرجند. فصلنامه فرهنگي پژوهشي فرهنگ خراسان جنوبي. شماره پياپي 11 و 12. سال سوم. شماره سوم و چهارم. بيرجند: اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي خراسان جنوبي؛
37. ولایتی، سعداله(1387)، هیدرولوژی سازندهای نرم و سخت.چاپ اول. مشهد:انتشارات جهاد دانشگاهی؛
38. ولایتی، سعداله(1388).جغرافیای آبها. چاپ سوم.مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی؛
39. ولايتي، سعدالله و توسلي، سعيد (1370). منابع و مسائل آب استان خراسان. مشهد: آستان قدس رضوي؛
40. Administration of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of South Khorasan, Administration of Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism of South Ghaenat
41. Asghari Moghaddam, MR (2005), Introduction to the role of natural factors in rural planning. Tehran: Sara press;
42. Babran, S. and Honarbakhsh, nozzles (2008), Water crisis situation in the world and Iran. Strategy Quarterly. Sixteenth year. Number 48;
43. Bardon.Agnes-International Year of Water cooperation-united Nations world water Development Report 4 –March 2012;
44. Beaumont, Peter, Gerald Blake, Malcolm, and Eg Staf. (1990), Middle East. Translated by Modir Shanehchi, Mohsen, Mahmoud Ramadan Zade and Ali Khshyny. Mashhad: Astan Quds Razavi press;
45. Butkyn, Daniel and Claire, Edward (2006), Understanding the Earth's environment, the living planet. Translated by A. Vahabzadeh. Third edition. Mashhad: SID press;
46. Dehghani, A. (2009), Qanat, water storage and refrigerator. First Edition. Tehran: Yzda press
47. Dinar.A,Maria.R: Geopolitics and the corporation of Water, Institute of Economic Growth ,Delhi ,July 1998;
48. Gabriel, A (1992), crosses the deserts of Iran. Translated by Faramarz Najd Samii. Mashhad: Astan Quds Razavi press;
49. General Directorate of Endowments and Charitable Affairs of South Khorasan, Directorate of Endowments and Charitable Affairs of Ghaenat;
50. Ghobadi, MH (2010), Groundwater. Hamedan: University of Bu-Ali press;
51. Hafeznia, M. R and Nikbakht, M. (2002), Water and socio-political tensions. Case Study: Gonabad. Mashhad: Geographical Research Quarterly. Number 65 and 66;
52. Hydropars Engineering Company of Khorasan (2007), Studies of water divided by concrete walls and houses Afin Esfeden, social reporting. Birjand, South Khorasan Agricultural Jihad Organization;
53. Ilan Berman and Paul Michael Wibey (1999), New Water Politics of the Middle East. published in strategic Review ’summer1999;
54. Jaafari, A. (2005), Cosmography of Iran. The second volume, rivers and river letters. Third edition. Tehran: Gita shenasi press;
55. Jaafari, M and Tavili, A. (2010), Reclamation of arid and desert areas. The third edition was revised additions. Tehran: Tehran University press;
56. Johnson and Chaylr, Fair (1991), Principles of geography. Translated by Hataminezhad, H and Farhadian, P. Tehran: Sahab Press;
57. Kardavani, P. (1989), Water resources and issues in Iran. Surface water and groundwater and exploitation of their issues. Tehran: Tehran University press;
58. Kardavani, P. (2007), Water resources and issues in Iran (Volume II). Saline water issues and ways to use them. The second edition .Tehran: Tehran University press;
59. Kardavani, P. (2008), Dry Areas (Volume I). VII. Tehran: Tehran University press;
60. Mac Ger ger, Colonel CM (1989), Description of a trip to Khorasan State and northwestern
Afghanistan in 1875. Translated by A. Tavakoli. Volume II. Mashhad: Astan Quds Razavi
61. Mahdavi, M. (1997), Iran's rural geography. Second edition. Tehran: PNU press;
62. Mehr Bakhsh, A. (2009), a review of the history of Birjand drinking water. Journal of South Khorasan cultural research. Serial 11 and 12. Third year. The third and fourth numbers. Birjand: South Khorasan Office of Culture and Islamic Guidance;
63. Mostowfi Qazvini (1957), Nozhatolqolub. Edited by Mohammad Dabir Siyaghi. Tehran: Library of Tahoori;
64. Munir A.Hanjra ’ M.Ejaz Qureshi- Global water crisis and future food security in era of climate change –FOOD POLCY 35(2010)365-377- page365 - journal homepage:www.elsever.com/locate/foodpol;
65. Papal Yazdi, MH and Labaf Khaniki, M. (1998), Water division unit in traditional irrigation systems (cups). Mashhad: Geographical Research Quarterly thirteenth year. Serial 49 and 50.
66. Papoli Yazdi, MH (2010), Qasba Qanat (Canal) of Gonabad, a myth. Mashhad: Papoli Press
67. Rajabi, N (2008). The importance of water and its proper use in South Khorasan. Birjand: Rezghi Press;
68. Rajabi, N and Barabadi, A (2006), Etymology of towns and villages of Ghayenat County. Birjand: Cultural Heritage, Handcrafts and Tourism Organization of Southern Khorasan;
69. Sedaghat, M (2002), Iran's water resources and issues. Fourth edition. Tehran: PNU press;
70. Shateri, M and others (2013), Water culture in South Khorasan. Birjand: Fekr e Bekr press;
71. South Khorasan Regional Water Authority, the Department of Water Affairs of Ghayenat;
72. Statistical Center of Iran (1976), Villages Encyclopedia of country on Census Persian date; Aban 1355, Volume Twenty-One; Khorasan province. Tehran: Statistical Center of Iran
73. Statistical Center of Iran (1989), General Population and Housing Census 1365. Ghayenat County. Tehran: Statistical Center of Iran;
74. Statistical Center of Iran (1997), General Population and Housing Census of 1375. Personal information Country settlements; Ghayenat County. Tehran: Statistical Center of Iran;
75. Velayati, S and Tavasoli, S. (1991), Waters Resources and issues of Khorasan province. Mashhad: Astan Quds Razavi press;
76. Velayati, S. (2008), hydrology of Soft and hard formations. First Edition. mashhad: SID Publications;
77. Velayati, S. (2009), Geography of Waters. Third Edition. mashhad: SID Publications
www.unesco.org/new/fileadmin/.../IYWC_press_kit_En.pdf;
78. Zende Del, H. (2007), Tourism Guidance Collection of Iranian villages. Volume 7. Provinces of South Khorasan, Razavi Khorasan, Sistan and Baluchestan and Kerman. Tehran: Publication of caravan e Jahangardan.
