تلفیق داده اقلیمی و سنجش از دوری به منظور پایش وضعیت خشکیدگی بلوط (مطالعه موردی منطقه ایلام)
الموضوعات :مجتبی نساجی زواره 1 , رسول خانجانزاده کاکرود 2 , زهره شاه قاسمی 3
1 - جهاد دانشگاهي
2 - سازمان جنگل ها
3 -
الکلمات المفتاحية: MODIS, خشکیدگی, بلوط, ایلام,
ملخص المقالة :
جنگل یکی از بااهمیت ترین منابع از لحاظ تولید اکسیژن، کاهش آلودگی و تنوع بخشیدن به محیط زیست، به عنوان منبعی مهم برای بقای نوع بشر و در کل محیطی امن برای حیات وحش به شمار می آید. اقلیم و پارامترهای آن نقش اساسی در شکل گیری و حیات آنها دارند. در ایران جنگل های رویشی گوناگونی وجود دارد. جنگل های بلوط غرب کشور دومین عرصه عظیم جنگلی ایران به-شمار می روند. در سال های اخیر این پهنه جنگلی دچار خشکیدگی شده است. هدف اصلی در این تحقیق پایش خشکیدگی جنگل ها در استان ایلام می باشد. بدین منظور از داده های ایستگاه های همدیدی برای بررسی شرایط اقلیمی و داده های سنجش از دوری برای بررسی روند خشکیدگی در منطقه استفاده شد. نتایج نشان داد که در سطح استان ایلام و به ویژه جنگل های استان رخداد پدیده خشکسالی در اثر کاهش بارندگی از فراوانی قابل توجهی برخوردار است. شدیدترین خشکسالی ها طی سال های 2008 و 2005 اتفاق افتاده است. در نتیجه این تغییرات رویش درختان منطقه نیز طی همین دوره دستخوش تغییرات زیادی شده است؛ چرا که بررسی روند زمانی سبزینگی درختان منطقه نشان داد که طی سال های 2008 و 2005 از مقدار سبزینگی درختان به طور قابل توجهی کاسته شده است. این شرایط نشان دهنده ارتباط مستقیم بین پارامتر اقلیمی بارش با سبزینگی درختان منطقه است.
1. باعقیده، م.، علیجانی، ب.، ضیائیان، پ.، (1390)، بررسی امکان استفاده از شاخص پوشش گیاهی NDVI در تحلیل خشکسالی¬های استان اصفهان، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1 (4): 16-1.
2. بی¬نام، 1393. آمار و اطلاعات سازمان هواشناسی کشور؛
3. بي نام. (1391)، دستورالعمل مديريت پايدار جنگل در اكوسيستم¬هاي جنگلي زاگرس به¬منظور پيشگيري و كنترل خشكيدگي بلوط، سازمان جنگل¬ها و مراتع و آبخيزداري، معاونت مناطق مرطوب و نيمه مرطوب، تهران، 60 صفحه؛
4. جزیره¬ای، م. ح، ابراهیمی رستاقی، م. (1382)، جنگل¬شناسی زاگرس. انتشارات دانشگاه تهران؛
5. ذاکری انارکی، س.، فلاح شمسی، س.ر. (۱۳۹۲)، تهیه نقشه سیمای طبیعی سرزمین با استفاده از تحلیل بافت تصویر سنجنده Rapideye، نخستین کنفرانس بین‌المللی اکولوژی سیمای سرزمین،دانشگاه اصفهان؛
6. رضیئی،ط.، فتاحی،ا.(1390)، ارزیابی کاربرد داده‌‌های بارش NCEP/NCARدر پایش خشکسالی ایران،مجله فیزیک زمین وفضا، 37 (2): 247-225؛
7. زهره¬وندی، ع.ا.، ثاقب طالبی، خ.، پوررضا، م.، خان حسینی، م.، خداکرمی، ی. (1390)، بررسی نیاز رویشگاهی گونه بلوط ایرانی در جنگل¬های استان کرمانشاه، فصلنامه علمی پژوهشی اکوسیستم¬های طبیعی ایران، 2 (2): 63-53؛
8. سنجری، ص.، برومند، ن. (1392)، پایش تغییرات کاربری/پوشش اراضی در سه دهه گذشته با استفاده از تکنیک سنجش از دور (مطالعه موردی: منطقه زرند استان کرمان) ، کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی، 4(1): 57-67؛
9. فتاحي، م. (1373)، بررسي جنگل¬هاي بلوط زاگرس و مهم ترين عوامل تخريب آن، موسسه تحقيقات جنگل¬ها و مراتع كشور، نشریه شماره 101، 63 صفحه؛
10. معصومی،ع.،کافی،م.،نباتی،ج.،خزاعی،ح.ر.،داوری،ک.،زارع،م. (1391)، اثر تنش خشکی بر وضعیت آبی و نشت الکترولیت برگ، فتوسنتز و فلورسانس کلروفیل درمراحل مختلف رشد، نشریه پژوهش های زراعی ایران،شماره 3،صص 484-476؛
11. مهدوی، ع.، میرزایی زاده، و.، نیک¬نژاد، .م، کرمی، ا. (1394)، بررسی و پیش‌بینی زوال درختان بلوط با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک (مطالعه موردی: جنگل‌های بیوره ملکشاهی- ایلام)، دوفصلنامه تحقیقات حمایت و حفاظت جنگلها و مراتع ایران، 13 (1): 33-20.
12. مهدی عرفانیان، م.، وفایی، ن.، رضائیان زاده، م. (1393)، ارائۀ یک روش نوین برای ارزیابی ریسک خشکسالی استان فارس با تلفیق داده¬های ماهانۀ بارندگی ماهوارۀ TRMM و داده¬های شاخص پوشش گیاهی NDVI سنجندۀ Terra/MODIS، پژوهش¬های جغرافیای طبیعی، 46 (1): 108-93؛
13. Bhuiyan, C., Singh, R.P., and Kogan, F.N. (2006), Monitoring drought dynamics in the Aravalli Region (India) using different indices based on ground and remote sensing data. Inter. J. Appl. Earth Obs. Geoinf. 8: 289-30;
14. Cai, X.L., Sharma, B.R., Integrating remote sensing, census and weather data for an assessment of rice yield, water consumption and water productivity in the Indo-Gangetic river basin. Agricultural Water Management 97: 309–316;
15. Coombs, A.J. (1999), Trees. Dorlins kindersly Book, London. 128 p;
16. Klisch, A.; Atzberger, C. (2016), Operational Drought Monitoring in Kenya Using MODIS NDVI Time Series. Remote Sens. 8 ( 267): 1-22;
17. Liu, W. T., and R. I. N. Juarez.(2001), ENSO drought onset prediction in northeast Brazil using NDVI, Int. J. Remote Sens., 22, 3483 – 3501;
18. Olsson P.-O., Kantola T., Lyytikäinen-Saarenmaa P., Jönsson A. M., Eklundh L. (2016), Development of a method for monitoring of insect induced forest defoliation – limitation of MODIS data in Fennoscandian forest landscapes. Silva Fennica 50 (2): 1-22;
19. Thenkabail, P. S., Gamage, M. S. D. N., Smakhtin, V. U. (2004), The use of remote sensing data for drought assessment and monitoring in Southwest Asia, Research Report 85, International water management Institute;
20. Wang, J., Price, K.P., Rich, P.M., Spatial patterns of NDVI in response to precipitation and temperature in the central Great Plains. int. j. remote sensing 22 (18): 3827–3844;
