محدوده جغرافیایی تمدن اسلامی
الموضوعات :
ناصر صادقیان
1
(پیام نور)
حسين رحماني تيركلايي
2
(پیام نور)
الکلمات المفتاحية: تمدن اسلامی, جغرافیای جهان اسلام, همگونی و ناهمگونی قومی, مذهبی و زبانی.,
ملخص المقالة :
تمدن اسلامی، تمدنی دینی است که همۀ مؤلفه‌های آن بر محور دین اسلام میگردد .چنانکه مدینة النبی، شهر نوبنیاد پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) بر اساس همین ارکان استوار شد و تمدنی را ایجاد کرد که مبانی آن قرآنی و سنت بود. فتوحات اسلامی به رویارویی جهادگران مسلمان با مردمان سایر نواحی چون ایران، شام، شمال آفریقا، مصر و اندلس انجامید. در نتیجۀ گسترش ارضی و توسعه مناطق تحت نفوذ خلافت اسلامی، بیشتر مؤلفه‌های تمدن تغییر کرد و اسلام با اصولی تغییرناپذیر و فروعی منعطف، در سرزمین‌های فتح شده پرورش یافت. حاصل این برخورد و آمیختگی اسلام با سایر فرهنگ‌های ملل مختلف، تمدنی با ارزش بود که سرآغاز آن در مدینه النبی بود، اما در سرزمین‌هایی چون ایران، بین النهرین، شام، مصر و اسپانیا بالید. هدف اساسی در این پژوهش بازنمایی تمدن اسلامی در محدوده جغرافیایی خاص آن و شناسایی همگونی ها و ناهمگونی های قومی، مذهبی و زبانی در چارچوب آن است.
1. ابن اعثم کوفی (1372) الفتوح، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی، تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
2. ابن حوقل النصیبی، ابوالقاسم، صوره الارض، القاهره، دارالکتاب الاسلامی، بی تا.
3. پطروشفسکی، ایلیا پاولویچ (1363) اسلام در ایران؛ از هجرت تا پایان قرن نهم هجری، ترجمۀ کریم کشاورز، تهران:انتشارات پیام.
4. حسن، زکی محمد (1389) جهانگردان مسلمان در دورۀ میانی، ترجمه عبدالله ناصری طاهری، تهران: نشر علم.
5. خضری بک، محمد (1997) الدوله الامویه، بیروت، مؤسسه الکتب الثقافیه.
6. درایسدل، آلاسدیر، و جرالد اچ. بلیک (1369) جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه دره میرحیدر (مهاجرانی)، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی.
7. گیرشمن، رومن (1355) ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد امین، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
8. زرین کوب، عبدالحسین (1376) کارنامه اسلام، تهران امیرکبیر.
9. زرین کوب، عبدالحسین (1356) دو قرن سکوت، تهران: انتشارات جاویدان.
10. زیدان، جرجی (1372) تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهر کلام، تهران: امیر کبیر.
11. شریعتی، علی (1359) تاریخ تمدن، دفتر تدوین و تنظیم مجموعه آثار دکتر شریعتی.
12. طبری، محمد بن جریر (1362) تاریخ الرسول و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، 15 ج، تهران، اساطیر.
13. فرای، ریچارد نلسون (1373) میراث باستانی ایران، ترجمه مسعود رجب نیا، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
14. الکلینی الرازی، ابو جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، اصول من الکافی، تعلیقات محمد آخوندی، طهران، مطبعه الحیدری، بی تا.
15. المسعودی، ابی الحسن علی بن الحسین بن علی (1409 ق) مروج الذهب و معادن الجوهر، 4 جلد، تحقیق محمد محی الدین عبدالحمید، بیروت، دارالفکر.
16. مشیری، سیّد رحیم (1388) منابع و مآخذ جغرافیای ایران، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
17. مطهری، مرتضی (1379) خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، صدرا.
1. المقدسی (1408 ق) احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، مقدمته و هوا مشه محمد مخزوم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
