تحلیلی بر کیفیت محله‌های شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر پایدار مطالعه موردی: محله هوسم، شهر رودسر
الموضوعات :سیدرضا آزاده 1 , شیرین زربخش 2 , رضا پرویزی 3 , نادر زالی 4
1 - دانشگاه اصفهان
2 - موسسه غیر انتفاعی دیلمان
3 - موسسه غیر انتفاعی دیلمان
4 - دانشگاه گیلان
الکلمات المفتاحية: توسعه محله, توسعه پایدار, محله پایدار, هوسم, رودسر,
ملخص المقالة :
محله‌ها و واحدهاي همسايگي به عنوان محيطي كـه بيشترين وقت افراد در آن‌ها سپري مي‌شـود، پلـي بـين جنبه اجتماعي و زيسـتي زنـدگي آن‌هـا بوده و تأثير بسـيار عميقي بر سلامت جسماني و رواني دارند. هدف اصلی از انجام این تحقیق، ارزیابی کیفیت محله هوسم واقع در شهر رودسر براساس مؤلفه‌های شهر پایدار است. در گام اول از پژوهش پس از مطالعه مبانی نظری و ادبیات تحقیق، معیارها و شاخص‌های مؤثر بر مطلوبیت پیاده‌راه های شهری شناسایی شده است. در مرحله دوم با استفاده از پرسشنامه کارشناسان و فرایند تحلیل سلسله مراتبی این شاخص‌ها وزن‌دهی و اولویت‌بندی می‌شوند. در مرحله سوم با استفاده از مطالعات میدانی و تکمیل پرسشنامه از ساکنین محله هوسم، وضعیت این محله از حیث شاخص‌های مورد نظر (در قالب پرسشنامه و طیف لیکرت) ارزیابی می‌گردد. نتایج ارزیابی‌های انجام شده در زمینه ضریب اهمیت ابعاد چهارگانه مورد بررسی در پژوهش نشان داد که بعد اجتماعی با وزن نسبی 399/0 نسبت به سایر ابعاد اهمیت بیشتری در سطح پایداری محله‌های شهری دارد. نتایج یافته های پژوهش در رابطه با وضعیت محله مورد مطالعه از لحاظ چهار معیار اجتماعی، کالبدی، زیست محیطی و اقتصادی حاکی از آن است که معیار اجتماعی با نمره میانگین 578/2 و نمره نسبی 263/0 در جایگاه اول قرار دارد. اما باید گفت طبق طیف لیکرت میزان پایداری محله براساس این شاخص که نسبت به دیگر شاخص ها رتبه برتر دارد، در حد متوسط به پایین است. این موضوع بیانگر این است که میزان پایداری محله مورد مطالعه در سطح ضعیف و بسیار ضعیف قرار دارد.
اجزاء¬شکوهی، محمد و حسینی، سید مصطفی. (1396)، سنجش و ارزیابی توسعۀ پایدار محله‌ای در شهر تهران (مطالعۀ موردی: محله‌های ولی‌عصر شمالی، آشتیانی، نیلوفر و امامیه)، پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره 2، 341-356.
2.آزاده، سیدرضا و زارع، ملیحه. (1392). محیط زیست پایدار و چالش جزیره گرمایی شهری با تأکید بر رهیافت های شهرسازی پایدار، اولین کنفرانس ملی معماری و فضاهای شهری پایدار، مشهد.
3.تقوایی، مسعود، و حسین کیومرثی (1391). کاربرد تکنیکها و مدلهای برنامه¬ریزی و مدیریت توریسم، انتشارات معظمی، اصفهان، 214 ص.
4. توکلی، مرتضی، غریب فاضل نیا و علی‌اکبر گنجعلی (1388). کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در تعیین اولویت بخش‌های اقتصادی: مطالعه موردی شهرستان نیشابور، فصلنامه روستا و توسعه، سال 12، شماره 4، صص 98-77.
5. حاجی علی اکبری، کاوه. (1396)، شناسایی شاخص های مؤثر بر تحقق پایداری محله از جنبه کارکردی (مورد پژوهی : محلات دارای بافت فرسوده در شهر تهران)، باغ نظر، سال چهاردهم، شماره 51، 45-60.
6. خاکپور، براتعلی، عزت الله مافی و علیرضا باوان پوری (1388). نقش سرمایه اجتماعی در توسعه ی پایدار محله ای (نمونه: کوی سجادیه مشهد)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره دوزادهم، صص: 81/55.
7. دلیری، سید علی، و سید علیرضا داوودی (1391). کاربرد تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در رتبه‌بندی شاخص‌های ارزیابی جاذبه‌های توریستی، مجله تحقیق در عملیات و کاربردهای آن، سال 9، شماره 2 (پیاپی 33)، صص 79-57؛
8. زالی، نادر؛ آزاده، سیدرضا و زارع، ملیحه. (1392). احیای زیرساخت¬های طبیعی گامی به سوی توسعه پایدار شهری، اولین همایش ملی معماری، مرمت، شهرسازی و محیط زیست پایدار، همدان.
9. ساسان پور، فرزانه، علی موحد، سوران مصطفوی صاحب و محسن یوسفی فشکی (1393). ارزیابی پایداری محله های شهری در شهر سقز، پژوهش های جغرافیایی برنامه ریزی شهری، دوره 2، شماره 1، صص: 94-73.
10. شیعه، اسماعیل، سعیده زرآبادی، زهره السادات، یزدان پناهی، ملیسا، (1392)، بررسی و تبیین مفهوم محله سالم در محلات سنتی ایران؛ مطالعه موردی: محله امام زاده یحیی تهران، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، سال 5، شماره 17، صص: 20-1.
11. عوض پور، حمیده، نظری، همایون، (1395)، ساماندهی بافت فرسوده با رویکرد توسعه پایدار (شهر گچساران)، شانزدهمین همایش سیاست های توسعه مسکن در ایران.
12. فیروزبخت، علی ، اکبر پرهیزگار و ولی ا...ربیعی فر (1391)؛ "راهبردهای ساختار زیست محیطی شهر با رویکرد توسعه پایدار شهری مطالعه موردی: کرج" پژوهش های جغرافیای انسانی، شماره 80، 213 – 239.
13. مرصوصی، نفیسه و محمد¬حسین صائبی (1388) "تحلیل جغرافیایی تأثیر اکولوژی اجتماعی بر توسعه کالبدی شهر، نمونه موردی: شهر مشهد" جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای، پیش شماره پاییز و زمستان 1388، صص: 93-73.
14. کاظمیان، غلامرضا، مشکینی، ابوالفضل و بیگلری، شادی. (1390). ارزيابي عملکرد مديريت شهري در پايداري محله اي ناحيه دو شهرداري منطقه 4 تهران (محله هاي مجيديه، شمس آباد و کالاد)، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، تابستان 1390، دوره 18، شماره 21، 7-28.
15. مثنوی، محمدرضا، (1381)، «توسعه پایدار و پارادایم¬های جدید توسعه شهری: «شهر فشرده» و «شهر گسترده»، فصلنامه محیط شناسی، شماره 31؛
16. مفیدی شمیرانی، سید مجید و حامد مضطرزاده (1393). تدوین معیارهای ساختار محلات شهری پایدار، باغ نظر، شماره 29، سال یازدهم، صص 70-59.
17. معصومی، سلمان (1388). احیای محلات شهری پاسخی به نیازهای اجتماعی شهر تهران، مجله منظر، نهاد توسعه نهران، ویژه نامه شماره 5، صص: 43-2.
محمودی، محمد مهدی، نیوی، سحر، (1390)، روند توسعه فناوری اقلیمی با رویکرد توسعه پایدار، مجله نقش جهان، صص 35-51.
18. Güzey, Ö. (2009). Urban regeneration and increased competitive power: Ankara in an era of globalization. Cities, 26(1), 27-37.
19. Hoskara, sebnen, 2014, Introduction to Achieve Sustainable Neighborhoods, International Journal of Arts and Commerce, Vol. 3 No. 9.
20. Porter, Julia, 2002, Sustainability and Good Governance; "Monitoring as well as Outcomes”; A Paper Presented to Participation and Process the Sustaining Our Communities Conference (held in Adelaide), Australia.
21. Rasoolimanesh, S. M., Badarulzaman, N., & Jaafar, M. (2012). City development strategies (CDS) and sustainable urbanization in developing world. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 36, 623-631.
22. Roseland, M, 1997, Dimensions of the eco-city, Cities, Vol. 14 (4): 197-202.
23. Sullivan, Helen. "Community governance and local government: A shoe that fits or the emperor's new clothes?" (2004): 182-198.
24. Vanags, J., & Butane, I. (2013). Major aspects of development of sustainable investment environment in real estate industry. Procedia Engineering, 57, 1223-1229.
