«ارزیابی شاخص های توانمندسازی در سکونتگاه های غیررسمی با رویکرد دارایی مبنا در کلانشهر تهران (نمونه موردی: محله میان آباد اسلام شهر)
الموضوعات :مصطفی بهزادفر 1 , سید کمیل صالحی 2 , عبدالحمید نقره‌کار 3
1 - دانشگاه علم و صنعت ایران
2 - عضو هیئت علمی
3 - دانشگاه علم و صنعت ایران
الکلمات المفتاحية: سکونتگاه غیررسمی توانمندسازی رویکرد دارایی مبنا همبستگی رضایتمندی محله میان آباد,
ملخص المقالة :
امروز وضعیت شهرنشینی و اسکان غیررسمی در جهان و نظریه ها و تجارب آن حاوی نکات روشن و مفیدی است. در حالی که آمارها حاکی از روند رو به رشد جمعیت شهری، به ویژه در کشورهای در حال توسعه است، فقر به مثابه یکی از جنبه های تمرکز جمعیت در شهرهای این کشورها از اهمیت روزافزونی برخوردار می باشد. هدف اصلي پژوهش حاضر در وهله اول، شناسایی شاخص های توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی با تأکید بر رویکرد دارایی مبنا به عنوان رویکردی نوین در تقابل با رویکرد نیاز مبنا و در وهله دوم، سنجش شاخص های استخراجی به منظور درک میزان تأثیرگذاری هر یک در رضایتمندی ساکنان این سکونتگاه ها از شرایط زندگی و نقش هر کدام از شاخص ها در ارتقای شرایط زندگی این افراد می باشد. محدوده مورد مطالع پژوهش محله میان آباد اسلام شهر می باشد که در سال 1395 نزدیک به 24 هزار نفر جمعیت داشته و در پایان سال 1386 و ابتدای سال 1387، حدود 45 هزار نفر در میان آباد زندگی می کردند. روش به کار گرفته شده در پژوهش به صورت تركيبي مبتني بر اسنادي، پيمايشي و تحليلي است، نتايج پژوهش نشان دهنده این است که، همبستگی در زیرشاخص ساختمان مسکونی مربوط به شاخص سرمایه کالبدی بالاتر از بقیه موارد بوده و بعد از آن زیرشاخص درآمد ماهیانه مربوط به شاخص نیاز مالی بالاترین میزان همبستگی را به میزان رضایت ساکنان سکونتگاه غیررسمی را به خود اختصاص می دهد. بعد از این دو زیرشاخص می توان گفت بالاترین امتیازها مربوط به زیرشاخص های شاخص سرمایه اجتماعی از قبیل: پاسخگویی، اعتمادنهادی، مشارکت، ظرفیت سازی نهادی می باشد.
1. اسکندری, محمد (1394) از شهرنشین تا شهروند: توسعه دارایی مبنا به مثابه توسعه پایدار محلی در مناطق فرودست شهری مورد مطالعه: مهرشهر بیرجند، هفتمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر راهبردهای توسعه شهری ، مشهد، شورای اسلامی شهر مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، شهرداری مشهد، https://www.civilica.com/Paper-URBANPLANING07-URBANPLANING07_150.html
2. ایراندوست، کیومرث، اعظمی، م. ، تولایی، روح¬الله (1393): شاخص¬های تعریف و تعیین سکونتگاه‌های غیررسمی در ایران، نشریه مطالعات و پژوهش¬های شهری و منطقه¬ای، شماره 21،صص 43-60
3. ایراندوست، کیومرث، علیزاده، هوشمند، خسروانیان، لیلا، تولایی، روح¬الله (1392): گونه شناسی سکونتگاه‌های غیررسمی در شهرهای ایران، مطالعه تطبیقی شهرهای سنندج و کرمانشاه، فصلنامه معماری و شهرسازی، شماره 10، بهار و تابستان 92، صص 91-104.
4. بمانیان، محمدرضا (1391) معنا و مفهوم¬شناسی شهر ایرانی0اسلامی؛ مبانی نظری و مصداق¬ها،نشریه شهر پایدار، دوره 1، شماره 1، زمستان 1393، صص 88-69.
5. پیران، پرویز (1382). بازهم در باب اسكان غيررسمي: مورد شيرآباد زاهدان؛ نشريه هفت شهر، سال سوم، شماره نهم و دهم.
6. جمالی، فیروز، پورمحمدی، محمدرضا، شریف¬نژاد، جواد (1390): توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی بر بنیان سرمایه اجتماعی: گفتمانی غیر کالبدی برای توسعه مطالعه موردی: کلانشهر تبریز، دوره چهارم، شماره چهاردهم، پاییز 1390، صص 118-137.
7. پیری، عیسی(1383). تبیین علمی حکمروایی مطلوب و کارایی ارتباطی شهر؛ مطالعه موردی: نظام شهری استان آذربایجان شرقی؛ پایا ننامه دکترا، دانشگاه تبریز.
8. خزائی، زهرا، (1390). اسکان غیررسمی و ضرورت اعمال برنامه‌ریزی و مدیریت در کلان‌شهرها، سومین همایش ملی فضای جغرافیایی، رویکرد آمایشی و مدیریت محیط.
9. شکویی، حسین، (1387). اندیشه¬های نو در فلسفه جغرافیا، نشر گیتاشناسی.
10. شماعی، علی، ملکان، جواد، صادقی، پریسا(1393). راهبردهای توانمندسازی حاشیه¬نشینان شهری با استفاده از تکنیک QSPM (مطالعه موردی: شهرک شهدای سنقر)، فصلنامه علمی - پژوهشي اطلاعات جغرافيايي سپهر، دوره 23، شماره 90، تابستان 93، صص 26-40.
11. صرافی، مظفر، (1382). بازنگری ویژگی¬های اسکان خودانگیخته در ایران مجموعه مقالات در جست¬وجوی راهکارهای توانمندسازی در حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی، دانشکاه توانبخشی و علوم بهزیستی، جلد دوم.
12. عارفی، مهیار، (1380). به سوی رویکردی دارایی مبنا برای توسعه اجتماع محلی، ترجمه نوین تولایی، هنرهای زیبا، شماره 10.
13. موسوی، سید رفیع(1394). تحلیل ظرفیت‌‌های نهادی موثر در بازآفرینی پایدار بافت¬های فرسوده شهری، رساله دکتری در تدوین، به راهنمایی حسین کلانتری و مشاور: احمد پور احمد، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.
14. گل محمدی، ساره، یوسفی، آرش، (1388). نقش و مشارکت سازمان¬های مردم نهاد در توسعه حقوق محیط زیست، مجله محیط کوهستان، شماره 14.
15. نقدی اسدالله، رسول صادقی، (1388). حاشیه¬نشینی چالشی فراروی توسعه پایدار شهری با تأ کید بر همدان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال پنجم، شماره 20.
16. Arefi, Mahyar (2004) An asset based approach to policy making: revisiting the history of urban planning and neighbourhood change in Cincinnati, Cities volume 21, Tissue 6, Decemmber, p2.
17. Bego, Enkela (2003), “Assessing Feasibility Study of informal Settlements Upgrading: Are there GI Policy and Management Implications? Case Study of Windhoek, Namibia”, International Institude for Geo-information Science and Earth Observation Ensched, the Netherland.
18. Bullen, P. & Onyx, J. (1999) Social Capital, Family Support Services and Neighborhood and Community Centers in New South Wales. Available from: www.mapl.com.au. (Accessed 3 August 2012).
19. Chuang Y.C, Chuang K.Y. (2008) Gender differences in relationships between social capital and individual smoking and drinking behavior in Taiwan, Social science and Medicine, No.67,pp: 1321- 1330.
20. Divani, Koli (2011) An ontology of slum for image-based classification, Computers, Environment and Urban Systems. v 36, no. 2. pp 154-163.
21. Friedmann, J. (1992), the politics of alternative development, Cambridge, Blackwell.
22. Howard D. (2017) The politics of critique: Habermas’ attempt to preserve the gain modernity, Macmillan, London.
23. Jayawardena, chandana;j. Patterson; Daniel, choi; chris and rain Ryan (2017)sustainable tourism development in Niagara; discussions, theories and insights , international journal of contemporary hospitality management, vol.20No.3, pp:258-277:www.emeraldinsight.com.
24. Kretzmann, J. & McKnight, J. (2016) Building Communities from the Inside Out: a Path toward Finding and Mobilizing a Community’s Assets. Chicago, IL: ACTA Publications.
25. Lana W. (2017) provision of urban services in an informal settlement: a case study of
26. camping Penastanggul, Jakarta, Habitat international, no.28.
27. Leman, Edward and John E.Cox. (1991). Sustainable urban development: strategic considerations for urbanizina nations. Ekistics, Vol. 58, No. 348/349: 216-224.
28. Lowe, Lucky, Schilderman, Theo (2016) THE IMPACT OF POLICIES INSTITUTIONS AND PROCESSES IN URBAN UP-GRADING, DFID. Knowledge and Research Project – Regulatory Guidelines for Urban Upgrading: Workshop Report September 2016.
29. Mathie, A. & Cunningham, G. (2016). From Clients To Citizens: Asset-Based Community Development As a Strategy For Community Driven Development. Occasional Paper Series, No. 4. Canada, Nova Scotia: Coady International Institute.
30. Mumtaz, B., (2001) Why City Need Slums, Habitat debate, Vol.7, No. 3.
31. Maru, T., Ryan, Y., McAlister, R., J., Stafford Smith M. (2007), Modeling community interactions and social capital dynamics; the case of regional and rural communities of Australia. Agricultural systems.No.92.
32. Narayan D. (2002) Empowerment and Poverty reduction; a source book, the World Bank press.
33. Ostrom. (2016). Elinor, Investing Capital, Institutions and Incentives, In Institution and Economic Development: Growth and Government in less Developed and Post-Socialist Countries. Edited by Clauge, C. Paltimore and London: The John Hopkins University Press.
34. Pacione, M.(2005), Urban Geography, Cambridge University Press.
35. Pal, A. (2015), political space for the civil society: the work of two community- based.
36. Suzuki E., Takao S. Subramanian SV., Kumatsu H., Doi H., Kawachi I. (2010), Does low work place social capital have detrimental effect on worker’s health? Social science and Medicine, No.70, pp: 1367- 1372.
37. Un- habitat (2003a), The Challenge of Slums;Global Report on Human Settelment.
38. Willems, Stéphane, Baumert, Kevin (2003), Institutional Capacity and Climate Actions, Organisation for Economic Co-Operation and Development, International Energy Agenc.
