الگوی پراکنش درختان و رقابت آشکوب‌ها در مراحل تحولی جنگل در تودههای آمیخته گیلان
الموضوعات :مریم کاظم پور لارسری 1 , کامبیز طاهری آبکنار 2 , رضا اخوان 3 , حسن پوربابائی 4
1 - دانشگاه گیلان
2 - دانشگاه گیلان
3 - مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
4 - دانشگاه گیلان
الکلمات المفتاحية: توابع رایپلی, جنگل, راشستان آمیخته, گیلان,
ملخص المقالة :
الگوی مکانی و روابط متقابل میان درختان به‌طور خاص منعکس‌کننده مرگ‌و‌میر، ایجاد روشنه، استفاده از منابع و نیز تعیین کننده پویایی جوامع، توسعه زیر آشکوب، استقرار بذور، زنده مانی اولیه، رویش و رقابت است. در این بررسی سه قطعه نمونۀ یک هکتاری در سه مرحلۀ تحولی اولیه، بلوغ و پوسیدگی در تودههای آمیختۀ راش در پارسل شاهد طرح سیستان با هدف بررسی رقابت آشکوب‌های مختلف ارتفاعی در مراحل مختلف تحولی جنگل انتخاب و كليه درختان قطورتر از 5/7 سانتي متر به‌تفكيك گونه مورد اندازه‌گیری قطر برابرسینه، ارتفاع و تعیین مختصات دکارتی به‌روش فاصله- آزيموت قرار گرفتند. درختان هر قطعه نمونه با توجه به پراکنش در طبقات ارتفاعی به سه لایه آشکوب پایینی، میانی و بالایی تقسیمبندی و برای تعیین الگوي پراکنش، رقابت و اجتماعپذیری میان آن‌ها از توابع يك و دو متغيره K رايپلي استفاده شد. نتایج نشان داد که در مراحل مختلف تحولی، پراکنش درختان در آشکوب‌ها و در فواصل مختلف یکسان نیست. اجتماعپذیری مثبت درختان راش آشکوب‌های بالایی با پایین‌تر در مراحل اولیه و بلوغ و همچنین درختان راش آشکوب بالا با میانی در مرحله پوسیدگی، متأثر از سرشت سایه‌پسندی، محدودیت پراکنش بذور و نقش درختان بزرگتر به‌عنوان پرستار و پناهگاه درختان کوچکتر است. رقابت درختان راش آشکوب میانی با درختان ممرز آشکوب بالا برای دسترسی به حداکثر منابع در هر سه مرحله تحولی مشاهده شد. شناخت الگوها و وقایع طبیعی هدایت شده توسط طبیعت در طول زمان، لازمۀ اجرای عملیات جنگل‌شناسی هدفمند و متناسب با مراحل تحولی تودههای جنگلی است.
اخوان، ر. (1393). الگوی مکانی درختان در مراحل مختلف تحولی جنگلهای شمال ایران. گزارش نهایی پروژه ملی شماره 5486-90. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 45 صفحه.
اخوان، رضا؛ مؤمنی مقدم، تکتم؛ اکبری‌نیا، مسلم و حسینی، سید محسن (1394). بررسی الگوی پراکنش و رقابت درون گونه‌ای ارس (Juniperus polycarpos C. Koch) در مراحل رویشی مختلف با استفاده از آماره O- ring در جنگلهای لاین استان خراسان رضوی. مجلۀ منابع طبیعی ایران، 70(1)، 111-125.
اداره کل منابع طبیعی گیلان، 1387. طرح جنگلداری سری چهار سیستان، حوضه آبخیز 23 (ذیلکی)، 358 صفحه.
امان زاده، بیت‌الله؛ پور مجیدیان، محمد رضا؛ ثاقب طالبی، خسرو و حجتی، سید محمد (1394). الگوی مکانی و وضعیت رقابت و اجتماعپذیری درختان در تودههای آمیخته ممرز با استفاده از توابع یک و دو متغیره K رایپلی (مطالعه موردی: قطعه شاهد سری سه حوضه ناو اسالم). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران،23(1)، 37-52.
حسنی، مجید و امانی، منوچهر (1389)، بررسی ساختار طبیعی راشستانهای شمال ایران در مرحلۀ تحولی بلوغ در جنگل مرس سی سنگده. فصلنامۀ تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 18(2)، 163-176.
Akhavan, R., Sagheb-Talebi, Kh., Zenner, E.K., & Safavimanesh, F. (2012). Spatial patterns in different forest development stages of an intact old-growth Oriental beech forest in the Caspian region of Iran. European Journal of Forest Research, 131, 1355–1366. https://doi.org/10.1007/s10342-012-0603-z
Boyden, S., Binkley, D., & Shepperd, W. (2005). Spatial and temporal patterns in structure, regeneration, and mortality of an old-growth ponderosa pine forest in the Colorado Front Range. Forest Ecology and Management, 219, 43–55. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2005.08.041
Chapin, F.S., Walker, L.R., Fastie, C.L., & Sharman, L.C. (1994). Mechanisms of primary succession following deglaciation at Glacier Bay, Alaska. Ecological Monographs, 64, 149–175. https://doi.org/10.2307/2937039
Chen, J., & Bradshaw, G.A. (1999). Forest structure in space: a case study of an old growth spruce-fir forest in Changbaishan Natural Reserve, PR China. Forest Ecology and Management, 120, 219–233. https://doi.org/10.1016/S0378-1127(98)00543-X
Cheng, X., Hairong, H., Fengfeng, K., Yali, S., & Liu, K. (2013). Point pattern analysis of different life stages of Quercus liaotungensis in Lingkong Mountain, Shanxi Province, China. Journal of Plant Interactions, 8, 1-9. https://doi.org/10.1080/17429145.2013.818167
Cipriotti, P.A., & Aguiar, M.R. (2004). Effects of grazing on patch structure in a semi-arid two-phase vegetation mosaic. Journal of Vegetation Science, 16, 57–66. https://doi.org/10.1111/j.1654-1103.2005.tb02338.x
Clark, D.A., & Clark, D.B. (1984). Spacing dynamics of a tropical rain forest tree: evaluation of the Janzen-Connell model. The American Naturalist, 124, 769–788. https://www.jstor.org/stable/2461300
Condit, R., Ashton, P.S., Baker, P., Bunyavejchewin, S., Gunatilleke, S., Gunatilleke, N., Hubbell, S.P., Foster, R.B., Itoh, A., LaFrankie, J.V., Lee, H.S., Losos, E., Manokaran, N., Sukumar, R., & Yamakura, T. (2000). Spatial patterns in the distribution of tropical tree species. Science, 288: 1414–1418. https://doi.org/10.1126/science.288.5470.1414
Druckenbrod, D.L., Shugart, H.H., & Davies, I. (2005). Spatial pattern and process in forest stands within the Virginia piedmont. Journal of Vegetation Science, 16(1), 37–48. https://doi.org/10.1111/j.1654-1103.2005.tb02336.x
Fajardo A., John M., Goodburn A., & Jonathan G. (2006). Spatial patterns of regeneration in managed uneven-aged ponderosa pine/Douglas-fir forests of Western Montana, USA. Forest Ecology and Management, 223, 255–266. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2005.11.022
Franklin, J.F., ASpies, R., VanPelt, R., BCarey, A., AThornburgh, D., RaeBerg, D., BLindenmayer, D., EHarmon , M., SKeeton, W., CShaw, D., Bible, K., & Chen, Jiquan. (2002). Disturbances and structural development of natural forest ecosystems with silvicultural implications, using Douglas-fir forests as an example. Forest Ecology and Management, 155 (1–3), 399–423. https://doi.org/10.1016/S0378-1127(01)00575-8
Harms, K.E., Wright, S.J., Calderon, O., Hernandez, A., & Herre, E.A. (2000). Pervasive density-dependent recruitment enhances seedling diversity in a tropical forest. Nature, 404, 493–495. https://doi.org/10.1038/35006630
Hao, Z., Zhang, J., Song, B., Ye, J., & Li, B. ( 2007). Vertical structure and spatial associations of dominant tree species in an old-growth temperate forest. Forest ecology and management, 252, 1-11. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2007.06.026
Hubbell, S.P. (2001). The Unified Neutral Theory of Biodiversity and Biogeography. Princeton University Press, Princeton, 378p.
King, D.A., Wright, S.J., & Connell, J.H. (2006). The contribution of interspecific variation in maximum tree height to tropical and temperate diversity. Journal of Tropical Ecology, 22, 11–24. https://doi.org/10.1017/S026646740500277
Lan, G., Getzin, S., Wiegand, T., Hu, Y., Xie, G., Zhu, H., & Cao, M. (2012). Spatial Distribution and Interspecific Associations of Tree Species in a Tropical Seasonal Rain Forest of China, PLOS ONE, 7 (9), 1-10. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0046074
Lee, k., Kim, Y., & Choung, Y. (2012). Spatial Pattern and Association of Tree Species in a Mixed Abies holophylla-Broadleaved Deciduous Forest in Odaesan National Park, Journal of Plant Biology, 55, 242-250. https://doi.org/10.1007/s12374-011-0338-2
Manabe, T., Nishimura, N., Miura, M., & Yamamoto, S. (2000). Population structure and spatial patterns for trees in a temperate old-growth evergreen broad-leaved forest in Japan. Plant Ecology, 151, 181–197. https://doi.org/10.1023/A:1026512404110
Myster, R., & Malahy, M. (2012). Testing aggregation hypotheses among Neotropical trees and shrubs: results from a 50-ha plot over 20 years of sampling, Tropical Biologia, 60(3), 1015-1023. https://doi.org/10.15517/rbt.v60i3.1754
Nakashizuka, T., (2001). Species coexistence in temperate, mixed deciduous forests. Trends Ecology &. Evolution, 16(4), 205–210. https://doi.org/10.1016/S0169-5347(01)02117-6
Okuda, T., & N., Kachi. (1995). Spatial pattern of adult trees and seedling survivorshipin Pentaspadon motley in a lowland rain forest in peninsular Malaysia. Journal of Tropical Forest Science, 7, 475-489. https://www.jstor.org/stable/43581841
Salas, C., LeMay, V., Nunez, P., Pacheco, P., & Espinosa, A. (2006). Spatial patterns in an old-growth Nothofagus oblique forest in southcentral Chile. Forest Ecology and Management, 231, 38–46. https://doi.org/10.1016/j.foreco.2006.04.037
Wang, Z., Peng, Sh., Liu, Sh., & Li, Zh. (2003). Spatial pattern of Cryptocarya chinensis life stages in lower subtropical forest, China. Botanical Bulletin of Academia Sinica, 44, 159-166. https://doi.org/10.17221/7/2018-JFS
Wiegand, T., Kissling, W.D., Cipriotti, P.A., & Aguiar, M.R. (2006). Extending point pattern analysis for objects of finite size and irregular shape. Journal of Ecology, 94, 43-56. https://doi.org/10.1111/j.1365-2745.2006.01113.x
Wiegend, T., & Moloney, K.A. (2014). Handbook of Spatial Point-Pattern Analysis in Ecology. Taylor & Francis. 510p. https://doi.org/10.1111/j.1365-2745.2006.01113.x
Yang, H., & Wu, Y. (1988). Species composition, age structure and regeneration strategies in broad-leaved Korean pine mixed forest in Changbai Mountain. Scientia Silvae Sinicae, 24(1), 18–27.
Zhange, Y., Li, J., Chang, Sh., Li, X., & Lu, J. (2012). Spatial distribution pattern of Picea schrenkiana population in the Middle Tianshan Mountains and the relationship with topographic attributes. Journal of bArid Land, 4(4), 457−468, https://doi.org/10.3724/SP.J.1227.2012.00457
