بررسی زمینشیمی آرسنیک در محیطهای آب، خاک و رسوب و ارتباط آن با تجمع زیستی در منطقه بردسیر، کمربند ارومیه–دختر
الموضوعات : Petrologyراحله هاتفی 1 , فرهاد اسدیان 2 , زهرا بوسلیک 3 , بتول جان جانه 4
1 - پژوهشکده علوم ¬پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی
2 - پژوهشکده علوم ¬پایه کاربردی، جهاد دانشگاهی
3 - گروه زمينشناسی محيطی، پژوهشکده علوم پايه کاربردي، جهاد دانشگاهی، تهران، ايران
4 - گروه زمينشناسی محيطی، پژوهشکده علوم پايه کاربردي، جهاد دانشگاهی، تهران، ايران
الکلمات المفتاحية: آرسنیک, زمینشیمی محیطی, مو بهعنوان شاخص زیستی, بردسیر.,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر با هدف بررسی زمینشیمی آرسنیک در اجزای محیطی (آب، خاک و رسوب) و ارتباط آن با تجمع زیستی در موی انسان در منطقه بردسیر، واقع در کمربند آتشفشانی–پلوتونیکی ارومیه–دختر انجام شد. برای این منظور، در مجموع ۲۴۰ نمونه شامل ۱۰۰ نمونه آب، ۶۸ نمونه خاک، ۲۱ نمونه رسوب و ۱۰۲ نمونه مو برداشت و به روش ICP–MS آنالیز گردید. نتایج نشان داد که میانگین غلظت آرسنیک در آب، خاک و رسوب بهترتیب ۶۶ میکروگرم در لیتر، ۷ و ۵ میلیگرم در کیلوگرم است. در بخشی از آبهای زیرزمینی، غلظت آرسنیک از حد مجاز جهانی (۱۰ میکروگرم در لیتر، WHO) تجاوز کرده و بیانگر آلودگی زمینزاد ناشی از حضور سنگهای دگرسانشده و سولفیددار است. بررسیها نشان داد که در ۶۱ درصد از نمونههای موی انسان، غلظت آرسنیک بالاتر از حد طبیعی (mg/kg ۱) است که گویای مواجهه مزمن جمعیت محلی با آرسنیک میباشد. تحلیل همبستگی و رگرسیون نشان داد که رابطه بین آرسنیک مو و آب (r = 0.48, R² = 0.23) قویتر از خاک (r = 0.25, R² = 0.06) و رسوب (r = 0.14, R² = 0.02) است، که بیانگر نقش غالب آب زیرزمینی در انتقال آرسنیک به بدن انسان است. از نظر زمینشیمیایی، شرایط احیایی آبخوان (اغلب بین 100- تا 200-mV)، pH قلیایی (۹–۱۰)، و وجود گسلهای نفوذپذیر در امتداد شمالغرب–جنوبشرق موجب افزایش تحرک آرسنیک بهصورت As(III) شده است. نتایج این تحقیق تأیید میکند که منشأ اصلی آلودگی آرسنیک در منطقه بردسیر زمینزاد بوده و ارتباط تنگاتنگی میان ویژگیهای زمینشناسی، هیدروژئوشیمیایی و تجمع زیستی این عنصر وجود دارد. این نتایج اهمیت پایش مداوم منابع آب زیرزمینی در نواحی دگرسانشده و آتشفشانی کشور را برجسته میسازد.
