بررسی رابطه طرح‌واره ناکارآمد اولیه، افکار خودآیند منفی و خشونت خانگی با دل‌زدگی زناشویی زنان خانه‌دار شهر شیراز مبتنی بر دیدگاه اسلامی
الموضوعات :
زاهده رحمانیان
1
,
مهری عبدی
2
1 - استادیار، گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و مشاوره، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
2 - دانشجو کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد یاسوج، یاسوج ایران.
الکلمات المفتاحية: طرح‌واره ناکارآمد اولیه, افکار خودآیند منفی, خشونت خانگی, دل‌زدگی زناشویی, دیدگاه اسلامی.,
ملخص المقالة :
باتوجه به اهمیت تعاملات زناشویی در اسلام، هدف از این پژوهش بررسی رابطه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه، افکار خودآیند منفی و خشونت خانگی با دل‌زدگی زناشویی زنان خانه‌دار شیراز مبتنی بر دیدگاه اسلامی انجام شد. روش تحقیق توصیفی پیمایشی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه زنان خانه‌دار شیراز در سال ۱۴۰۱ بود که 3۸۴ نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه‌های طرح‌واره ناکارآمد اولیه (یانگ، 2005)، افکار خودآیند منفی (هالون و کندال، 1980)، خشونت خانگی (حاج یحیی، 1999) و دل‌زدگی زناشویی (پینیز و همکاران، 2016) جمع‌آوری شد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که این سه متغیر 22٪ از واریانس دل‌زدگی زناشویی را تبیین می‌کنند. خشونت خانگی (32/0=B، 985/6=t) و طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه (25/0=B، 437/5=t) و افکار خودآیند منفی (09/0=B، 141/2=t) به ترتیب بیشترین سهم را داشتند. همچنین، خشونت خانگی نقش میانجی‌کننده رابطه بین طرح‌واره ناکارآمد اولیه و افکار خودآیند منفی با دل‌زدگی زناشویی دارد (01/0>p). این پژوهش نشان می‌دهد که دل‌زدگی زناشویی ناشی از تجمع تعاملات نامناسب شناختی، هیجانی و رفتاری است و کاهش آن نیازمند توجه هم‌زمان به عوامل فردی (مانند طرح¬واره¬ها و افکار منفی) و عوامل بین فردی (مانند خشونت) با درنظر گرفتن اصول اسلامی است. خشونت خانگی در این چرخه، هم علت و هم معلول تعاملات شناختی-هیجانی است و یک چرخه معیوب ایجاد می‌کند. تأکید بر مداخلات چندسطحی (از درمان فردی تا تغییرات ساختاری) این مطالعه را به تحقیقی پیشرو در حوزه سلامت روان خانواده تبدیل کرده است.
1. قرآن کریم
2. احمدی، نیره، شریعتی، الهام و میرخانی، عزت‌السادات . (1400). ظرفیت اصول حاکم بر خانواده در حل تعارضات خانوادگی. مطالعات زن و خانواده، 9(3)، 102-128. doi: 10.22051/jwfs.2021.32968.2521
3. آمدی، عبدالواحد. (1401). غررالحکم و دررالکلم، ترجمة محسن غرویان. تهران: آتشکده. https://basalam.com/majidahmadi/product/8145571
4. جمشاد، پریسا و داوری، رحیم . (1401). پیش‌بینی پرخاشگری ارتباطی پنهان بر اساس ویژگی‌های شخصیت و ناگویی‌هیجانی زنان متأهل شهر تهران. پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی، 12(48)، 89-102. doi: 10.22034/spr.2023.366981.1787
5. حرعاملی، محمدبن‌حسن. (1386). وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: کتابچی. https://lohedana.ir/books/10384
6. رئیسی، لیلا، قاسمی، زهرا، و سالاری‌فر، محمدرضا. (1402). تدوین بسته آموزشی پیشگیری از طلاق عاطفی زوجین مبتنی بر آموزه‌های اسلامی. مطالعات اسلام و روانشناسی، 17(33)، 119-149. doi: 10.30471/psy.2023.9060.2075
7. سلیمانی الهه، تنها زهرا، ملکی راد علی‌اکبر، کردستانی داوود. (1400). معادلات ساختاری مهارت‌های زندگی و سبک‌های دلبستگی با تعارضات زناشویی: نقش میانجیگرانه رضایت جنسی و قصه عشق زوجین. تحقیقات علوم رفتاری. ۱۴۰۰; ۱۹ (۱):۱۲۸-۱۳۸. URL: http://rbs.mui.ac.ir/article-1-1039-fa.html
8. شهابی زاده، فاطمه، و محمدی مقدم، مژگان. (1399). اثربخشی کنترل شناختی زبان مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر کنترل عواطف زنان با تعارضات زناشویی. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 15(51)، 29-54.
9. عسگرزاده، سونا، برادران، مجید و رنجبر نوشری، فرزانه . (1401). مقایسه ذهن آگاهی، طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و همجوشی شناختی در زنان با و بدون تعارض زناشویی. شناخت اجتماعی، 11(22)، 121-129. doi: 10.30473/sc.2023.69092.2913
10. علی ابن ابی‌طالب (ع). (1396). نهج البلاغه؛ ترجمه محمد دشتی سلفون. قم: انتشارات محمد امین.
11. فرانکل، ویکتور. (1403). انسان در جست و جوی معنا، ترجمه امیر لاهوتی. تهران: انتشارات مصدق.
12. القشیری نیشابوری، مسلم بن الحجاج. (1400). ترجمه فارسی صحیح مسلم. ترجمه جواد عصار رودی عبدالباری وثیق عبدالرؤوف مخلص هروی. شیراز: شیخ الاسلام احمد جام
13. گلدنر، آلوین (1383)، «بحران در جامعه شناسی غرب»، ترجمه فریده ممتاز، تهران: شرکت انتشار، چاپ سوم.
14. مجلسی، محمّدباقر. (1390). بحارالانوار. بیروت: انتشارات دارالاحیاء التّراث العربی. https://lib.eshia.ir/11008/44/0
15. مهدوی، سمیه و آزادی، مهران . (1400). هنجاریابی پرسشنامه طرح‌واره‌های ناسازگار یانگ در بین دانشجویان شهر تهران. فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 12(45)، 135-163. doi: 10.22054/jem.2022.58601.2142
16. نورعلیزاده میانجی، مسعود، و الهی، حسین. (1402). پیش‌بینی تعارضات زناشویی زوج‌های طلبه بر اساس سبک‌های فرزندپروری ادراک شده والدینی. فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، 18(65)، 205-228.
17. یانگ، جفری.، کلوسکو، ژانت.، ویشار، مارجوری. (1403). طرح‌واره درمانی: راهنمای کاربردی برای متخصصین بالینی. ترجمه حسن حمیدپور و زهرا اندوز. تهران: ارجمند. https://www.arjmandpub.com/Book/522
18. Bandura, A. (1977). Social Learning Theory of Identification Processes, in: Goslin, D.A. (Hrsg.) , Handbook of socialization theory and research, Chicago Press
19. Beck,A. (2009).Depression :causes and Treatment.Philadelphia:Universityof Pennsylvania Press.
20. Berkowitz, L. (1989). Aggression Humor as a Stimulus of Aggressive Responses." Journal of Personality and Social Psychology Press, 16: 710-717.
21. Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Attachment. London: Hogroth.
22. Ellis, A. (1994). Reason and emotion in psychotherapy, Revised and updated. New York: Carol publishing.
23. Fortman, B. D. G. (2015). intimate partner violence and women's physical and mental health in the Who multi-country study on women's health and domestic violence: an observational study. Psychiatry & Applied Mental Health, 2(9),112-113.
24. Haj _Yahya,M.M. (1999).Wife abuse and its Psychological consequences asrevealed by the first Palestinian survey on violence against women. Journal of family Psychology.13: 642_662.
25. Halon, SD., Kandall, PC. (1980). Cognitive self-statements in depression: Development of an Automatic Thoughts Questionnaire. Cognitive Therapy and Research. 4(4):383-95.
26. Pines, A. M., & Neal, M. B., & Hammer, L. B. (2016). Job burnout and couple burnout in dual- earner couples in the sandwiched generation. Social psychology Quarterly, 74, 361-368.
27. Young, J. E. (2005). The YSQ-S3 Young Schema Questionnaire, Short Form. In J. E. Young (Ed.) Schema Therapy Complete Packet: Workshop handouts. New York: Schema Therapy Institute. https://doi.org/10.1037/t67023-000
