ارزيابي تعامل پویای سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، سرمایه انسانی و همگرایی درآمد
الموضوعات :خدیجه اشرفی 1 , هاتف حاضری نیری 2 , سیامک شکوهی‌فرد 3
1 - کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه محقق اردبیلی
2 - دانشیار، گروه اقتصاد، دانشكدۀعلوم اجتماعي، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبيل، ايران (نویسنده مسئول
3 - پسادکتری، گروه اقتصاد، دانشگاه پیام‌نور
الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: رويكرد Panel-VAR, سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی, سرمایه انسانی, كشورهاي در حال توسعه., همگرایی درآمد.,
ملخص المقالة :
انباشت سرمایه یکی از پیش نیازهای فرایند رشد اقتصادی می‌باشد که می‌تواند از طریق منابع خارجی و داخلی صورت گیرد. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه می‌تواند موجب انتقال فن‌آوری، بهبود تکنولوژی و سرمایه انسانی و در نتیجه افزایش درآمد ملی و نرخ رشد اقتصادی شود. برای بررسی این موضوع، این تحقیق به مطالعه همگرایی درآمد با تاکید بر نقش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و سرمایه انسانی در کشورهای در حال توسعه منتخب طی دوره 2023-2004 با رویکرد Panel-VAR پرداخته است. نتایج نشان می‌دهند که تغییر در سرمایه مستقیم خارجی و سرمایه انسانی در تولید ناخالص داخلی تاثیر معناداری دارد. ولی نتایج فرآیند ضعیف همگرایی درآمد در کشورهای در حال توسعه با تأثیرپذیری از تغییرات سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و سرمایه انسانی را نشان می‌دهند. به‌طور کلی با توجه به این‌که جریانات سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی روز‌به‌روز در حال افزایش است، نتایج این مطالعه تأثیرپذیری GDP نسبت به تغییرات سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را نشان می‌دهند واز طرفی سرمایه انسانی با تحرک نیروی کار، عامل بسیار مهمی در رسیدن به سطح درآمد و همگرایی رشد می‌باشد. بنابراین شایسته است که سیاست‌گذاران و نهاد‌های اقتصادی با کاهش تعرفه‌ها و موانع ورود و اعطای تسهیلات به سرمایه‌گذاران خارجی، زمینه ورود سرمایه‌گذاری خارجی را به کشور فراهم کنند. همچنین با توجه به این‌که سرمایه انسانی از عوامل مؤثر در تولید ناخالص داخلی بوده و با وقفه‌های زمانی بیش‌تر دارای اثرات مثبت بر تولید ناخالص داخلی می‌باشد و همچنین به‌عنوان عامل جذب سرمایه‌گذاری خارجی، برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران با کاهش وقفه‌ها از طریق افزایش کیفیت آموزش و حمایت از مراکز علمی و پژوهشی و با استفاده از فن‌آوری‌های جدید مسیر رشد اقتصادی را در کشور هموار سازند.
- حاضری، هاتف (1397)، اثر مخارج بهداشت جمعیتی و آموزش نیروی انسانی بر ورود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در کشورهای منتخب اسلامی عضو منا، اقتصاد پولی مالی، 25(16)، 218-201.
- سلمانپور زنوز، علی، موسوی، سیدکاظم و شکوهی‌فرد، سیامک (1395)، تأثیر سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر پس انداز ناخالص داخلی در ایران طی دوره (1395-1362، تحلیل‌های اقتصادی توسعه ایران، 4(4)، 33-9.
- شاه‌آبادی، ابوالفضل (1386)، اثر سرمايه گذاري مستقيم خارجي، تجارت بين الملل و سرمايه انساني بر بهره وري كل عوامل اقتصاد ايران، جستارهای اقتصادی، 4 (7)، 134-99.
- علیزاده، محمد، بابایی، مجید، جعفری، محمد وخدایی، مهدی (1393)، اثر متقابل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و رشد اقتصادی درکشورهای عضو D8 (مدل معادلات همزمان)، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، 2(6)، 104-87.
- گرائی نژاد، غلامرضا،، ع.ا. خسروی نژاد، علی‌اکبر و بهرامی‌نیا، عرفان (1388)، بررسی اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر سرمایه انسانی. اقتصاد مالی، 2(3)، 55-69.
- Alfaro, L, Chanda, A, Kalemli- Ozcan, S and Sayek, S (2004), FDI and Economic Growth: the Role of Local Financial Markets. Journal of International Economics, 64 (1), 89-112.
- Asiedu, E (2002), On the determinants of foreign direct investment todeveloping countries: is Africa different?, world development, 30 (1), 107-119.
- Barro, R. J (1991), Economic growth in a cross section of countries, The quarterly journal of economics, 106 (2), 407-443.
- Blomström, M and Kokko, A, (2002), FDI and human capital: a research agenda, Research programme on: Global Interdependence and Income Distribution.
- Borensztein, E, De Gregorio, J and Lee, J.-W (1998), How does foreign direct investment affect economic growth?, Journal of International Economics, 45 (1), 115-135.
- Bosworth, B and Collins, S. M (2003), The empirics of growth: An update, Brookings papers on economic activity, 2003 (2), 113-206.
- Choe,J. I (2003), do Foreign Direct Investment and Growth Domestic Investment Promote Economic Growth?, Review of Development Economics, 7 (1), 44-57.
- Choi, C (2004), Foreign direct investment and income convergence, Applied Economics, 36 (10), 1045-1049.
- Cleeve, E. A, Debrah, Y and Yiheyis, Z (2015), Human capital and FDI inflow: An assessment of the African case, World Development, 74 (c), 1-14.
- Fakthong, T (2012), Convergence in income inequality and growth under public investment in human capital: the case of Thailand, Procedia, Economics and Finance, 2 (2012), 315 324.
- Findlay, R (1978), Relative backwardness, direct foreign investment, and the transfer of technology: a simple dynamic model, The quarterly journal of economics, 92 (1), 1-16.
- Galor, O and Moav, O (2004), From physical to human capital accumulation: Inequality and the process of development, The Review of Economic Studies, 71 (4), 1001-1026.
- Goldin, C. D (2016), Human capital, In: Handbook of Cliometrics. Heidelberg, Germany: Springer Verlag ; 2016.
- Griliches, Z (1964), Research expenditures, education, and the aggregate agricultural production function, The American Economic Review, 54, 961-974.
- Han, J.-S and Lee, J.-W (2020), Demographic change, human capital, and economic growth in Korea, Japan and the World Economy, 53 (4), 100984.
- Johnson, A (2006), The Effects of FDI Inflows on Host Country Economic Growth, Working Paper Series in Economics and Institutions of Innovation 58, Royal Institute of Technology, CESIS - Centre of Excellence for Science and Innovation Studies.
- Lucas, R (1988). On the mechanics of economic development, Journal of monetary economics, 22 (1), 3-42.
- Pedroni, P (1997), Panel Cointegration, Asymptotic and Finite Sample Properties of Pooled Time Series Tests, with an application to the PPP hypothesis: new Results, Indiana University, Working Paper in Economics.
- Ramzan, M, Sheng, B, Fatima, S and Jiao, Z (2019), Impact of FDI on Economic Growth in Developing Countries: Role of Human Capital, Seoul Journal of Economics, 32 (3), 337-360.
- Romer, P (1994), Idea gaps and object gaps in economic development, Journal of Monetary Economics, 32, 543-573.
- Sadeghi, P, Shahrestani, H., Kiani, K. H and Torabi, T (2020), Economic complexity, human capital, and FDI attraction: A cross country analysis, International Economics, 164 (c), 168-182.
- Sims, C.A (1980), Macroeconomics and Reality, Econometrica, 48 (1), 1-48.
- Slogar, H, Jerin, K and Papic, M (2017), Preview of BPM6 methodology and analysis of foreign direct investment in 2015 in Croatia, Acta Economica Et Turistica, 3(1),67-77.
- Su, Y and Liu, Z (2016), The impact of foreign direct investment and human capital on economic growth: Evidence from Chinese cities, China Economic Review, 37 (c), 97-109.
- Van den Berg, G. J (2001), Duration models: specification, identification and multiple durations, In Handbook of econometrics, 5, 3381-3460.
- Völlmecke, D, Jindra, B and Marek, P (2016), FDI, human capital and income convergence Evidence for European regions, Economic Systems, 40 (2), 288-307.
- Woodhall, M (1987), Human capital concepts, In Economics of education, 24 (2), 21-24.
- Zhang, D, Zhuge, L and Freeman, R. B (2020), Firm dynamics of hi-tech start-ups: Does innovation matter?, China Economic Review, 59 (c), 1-17.
