تحلیل آرایه‌های ادبی با مضامین اخلاقی در مختارنامه‌ی عطار نیشابوری
الموضوعات :عقیل معصومی 1 , حیدر حسنلو 2 , تورج عقدایی 3 , حسین آریان 4
1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
3 - دانشیار بازنشسته، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
4 - دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
الکلمات المفتاحية: عطار نیشابوری, مختارنامه, مضامین اخلاقی, آرایه¬ی ادبی.,
ملخص المقالة :
دیدگاه¬ها و سخنان اخلاقی عطار نیشابوری در نظم و نثر فارسی، ارزشمند و در خور تأمل و پژوهش بیش¬تر است. عطار در توجه دادن به اخلاق حسنه و انذار و نهی از رذیله¬ها دغدغه¬مند بوده است. مباحث اخلاقی و انسان¬ساز موجود در ادبیات تعلیمی و عرفانی در سرتاسر اشعار عطار بازگو می¬شود. مختارنامه، بنا بر تقسیم¬بندی عطار و مضمون¬های شعری و ترتیب مثنوی¬هایش، پنجاه باب است. عطار با بهره¬گیری از آرایه¬های ادبی با مضامین اخلاقی توانسته که این آموزه‌های تعلیمی را به درستی منتقل کند. نگارنده¬ی این پژوهش به تحلیل آرایه¬های ادبی با مضامین اخلاقی در مختارنامه¬ی عطار نیشابوری پرداخت و با آوردن شواهدی از اشعار مختارنامه این امر را به مخاطب نشان داد. عطار از جزئیات اخلاق صوفیانه نیز رفتارهای تأمل برانگیزی چون گیاه-خواری و قناعت به گرده¬ای نان را مدام گوشزد کرده است.
ثروت، منصور (1378)، گنجینه¬ی حکمت در آثار نظامی، تهران: امیر کبیر.
¬حجازی، بهجت¬السادات(1390)، انسان کامل در نگاه عطار، تهران: آوای نور.
¬رضایی، پروین (1399)، «محو در محو و فنا اندر فنا؛ شبکه¬ی مؤلفه¬های معنایی مرگ و فنا و نیستی در غزل عطار از دیدگاه زبان¬شناسی ساختارگرا»، پژوهش¬های ادب عرفانی، دانشگاه اصفهان، سال سیزدهم، شماره¬ی سوم، پیاپی 43، صص 22-1.
¬زرین¬کوب، عبدالحسین (1383)، آشنایی با نقد ادبی، تهران: سخن.
¬شفیعی¬کدکنی، محمّدرضا (1378)، زبور پارسی(نگاهی به زندگی و غزل¬های عطار)، تهران: آگه.
¬شمس قیس رازی(1357)، المعجم فی معاییر اشعار عجم، به تصحیح محمّد قزوینی، تهران: کتابفروشی تهران.
¬شمیسا، سیروس (1388)، بیان، تهران: فردوس.
¬عطار نیشابوری، فرید¬الدین (1375)، مختارنامه، به تصحیح محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن
¬صفا، ذبیح¬الله (1366)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوس.
¬فتوحی، محمود (1385)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
¬فشارکی، محمّد (1398)، نقد بدیع، تهران: سمت.
-کیایی، فاطمه (1401)، «دگردیسی نمادها در مختارنامه با رویکرد مقایسه¬ای در منطق¬الطیر»، پایان¬نامه¬ی کارشناسی ارشد رشته¬ی زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران.
¬محبتی، مهدی؛ ولئی، قربان؛ مؤمنی هزاوه، امیر و شکوفگی، حامد(1397)، «رباعی روایی در مختارنامه¬ی عطار نیشابوری»،دوفصلنامه¬ی علمی-پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، سال دهم، شماره¬ی 18، بهار و تابستان 97، صص 27-1.
¬نفیسی، سعید (1320)، جست و جو در احوال عطار نیشابوری، تهران: اقبال.
