پیامدهای اجتماعی تورم؛ واکاوی تجربۀ کاربران ایرانی توئیتر
الموضوعات :
عباسعلی شکاردوست
1
,
سوده مقصودی
2
,
سعیده گروسی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران
2 - دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
3 - استاد گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان،کرمان، ایران
الکلمات المفتاحية: ایران, تورم, پیامدهای اجتماعی, نارضایتی اجتماعی و شبکه اجتماعی توئیتر.,
ملخص المقالة :
تورم مزمن و پایدار در ایران به عاملی کلیدی در دگرگونی‌های اجتماعی عمیق تبدیل شده است. شبکه اجتماعی توئیتر بهمثابه آینه‌ای از تجربههای زیسته، بازتاب‌دهنده تأثیرات چندلایۀ تورم بر ساختارهای اجتماعی است. این پژوهش، پیامدهای اجتماعی تورم را از دریچه گفتمان کاربران ایرانی در توئیتر با استفاده از روش کیفی و تحلیل محتوای قراردادی شیءیه و شانون (۲۰۰۵) بررسی کرده است. داده‌ها شامل ۲۶۰ توئیت مرتبط با پیامدهای اجتماعی تورم بودند که با استفاده از نرم‌افزار مکس‌کیودا ۱۸، کدگذاری، دسته‌بندی و تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد که تورم با ایجاد فشارهای اقتصادی چندلایه، سه مقوله اصلی از پیامدهای اجتماعی را شکل می‌دهد: شکاف و تغییر قشربندی اجتماعی، انفجار نارضایتی اجتماعی و گسست اجتماعی. در مقوله نخست، تورم با شکل دادن تضاد طبقاتی مدرن در قالب سقوط طبقاتی، دو قطبی‌سازی و ظهور طبقه ملاک شهری، ساختار سنتی قشربندی را دگرگون ساخته است. مقوله دوم بر ناامیدی نهادینه‌شده، مشروعیت‌یابی اعتراضات و مهاجرت استراتژیک به عنوان راهبرد بقا تأکید دارد. این ناامیدی، ذهنیت جمعی ایرانیان را شکل داده و بی‌اعتمادی به نهادهای حکومتی، بستر جنبش‌های اعتراضی و خروج نخبگان را فراهم کرده است. مقولۀ سوم، کاهش انسجام اجتماعی، شکاف نسلی، افزایش نابرابری اجتماعی و افت سرمایه اجتماعی را بازتاب می‌دهد که تاب‌آوری جامعه در برابر بحران‌ها را تضعیف کرده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که جامعه ایران نه‌تنها با کمبود منابع اقتصادی، بلکه با کمبود امید اجتماعی روبه‌رو است و مهاجرت بهمثابه «پروژه نجات» بلندمدت، نشانه‌ای از زوال امید به بهبود اوضاع داخلی است.
آذری، غلامرضا و تابان امیدوار (۱۳۹۱) «بررسی نقش شبکههای اجتماعی مجازی بر سرمایه اجتماعی»، فرهنگ ارتباطات، سال دوم، شماره ۶، صص ۱۸۱-۲۰۹.
اصغرپور ماسوله، احمدرضا و حدا داوری (۱۴۰۳) «بازنمایی طبقه متوسط جدید (بورژوازی جدید) در سه فیلم منتخب سینمای دهه نود ایران»، فصلنامه علمی رسانه (انتشار آنلاین).
افراسیابی، حسین و مریم بهارلویی (۱۳۹۸) «تنگنای زیست جهان سالمندی مطالعه کیفی بازتاب تورم اقتصادی در زندگی روزمره بازنشستگان»، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال دهم، شماره ۴۰، صص ۳۳-۶۲.
------------------------ (۱۳۹۹) «پیامدهای تورم در زندگی روزمره جوانان طبقه پایین»، جامعهشناسی کاربردی، سال سی¬ویکم، شماره ۴، صص ۲۳-۴۴.
امیدوار، آزاد و دیگران (۱۴۰۳) «مطالعه کیفی عوامل مؤثر بر شکاف نسلی در میان نوجوانان و والدین شهر تهران (با استفاده از روش نظریه زمینهای) ارائه یک مدل پارادایمی»، جامعه-پژوهی فرهنگی (انتشار آنلاین).
ایمان، محمدتقی و محمودرضا نوشادی (۱۳۹۰) «تحلیل محتوای کیفی»، پژوهش، سال سوم، شماره ۲، صص ۱۵-۴۴.
بااوش، معصومه و دیگران (۱۳۹۶) «تحلیل عوامل اقتصادی - اجتماعی مؤثر بر فقر و نابرابری حوزه سلامت طی سالهای ۱۳۹0-۱۳۹4»، رفاه اجتماعی، سال هفدهم، شماره ۶۷، صص ۷۱-۱۰۸.
بحرانی‌پور، علی و دیگران (1397) «تحلیل جنبش سربداران بر پایه نظریه کنش جمعی چارلز تیلی»، تاریخ و تمدن اسلامی، سال چهاردهم، شماره 28، صص 89-120.
بهارلویی، مریم و حسین افراسیابی (۱۴۰۱) «تورم و زیست اقتضایی در جامعه ایران: یک مطالعه دادهبنیاد»، جامعهشناسی اقتصادی و توسعه، سال یازدهم، شماره ۱، صص ۳۱-۵۷.
توکل، محمد و مریم قاضی‌نژاد (1385) «شکاف نسلی در رویکردهای کلان جامعهشناختی: بررسی و نقد رهیافتهای نسل تاریخی و تضاد با تأکید بر نظرات مانهایم و بوردیو»، نامه علوم اجتماعی، جدید (پیاپی 27)، صص 95-124.
حسینزاده، محمدصالح (۱۴۰۳) «بررسی و تحلیل فرآیند تأثیر شبکههای اجتماعی مجازی بر اعتراضات اقتصاد پایه (مطالعه موردی: آبان‌ماه ۹۶ و دی‌ماه ۹۸)»، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفدهم، شماره ۶۳، صص ۱۰۳-۱۳۳.
حیدریان بروجنی، امیرمسعود (۱۴۰۱) بازنمایی نقش تورم و شرایط اقتصادی بر زندگی جوانان، پایان¬نامه کارشناسیارشد جامعه شناسی به راهنمائی غلامرضا تاج بخش، دانشگاه آیتالله العظمی بروجردی (ره)، دانشکده علوم انسانی.
حیدری، آرمان و رحمت‌الهل ترکان (۱۴۰۴) «مطالعه پدیدارشناختی مهاجرت بین‌المللی دختران تحصیلکرده ایرانی (مورد مطالعه: دختران مراجعه‌کننده به اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی شهرستان اصفهان)»، جامعهشناسی کاربردی، سال سی¬وششم، شماره ۱، صص ۲۳-۴۸.
جوادی یگانه، محمدرضا (1387) «رویکرد جامعه‌شناسانه نظریه انتخاب عقلانی، مقدمهای بر تغییرات فرهنگی و اجتماعی برنامه‌ریزی¬شده»، راهبرد فرهنگ، سال اول، شماره 3، صص 33-64.
جهانی¬نسب، احمد (1401) «بررسی مقایسه‌ای آرا و اندیشه‌های ابنخلدون و امیل دورکیم با تأکید بر نقش و کارکرد همبستگی اجتماعی در تکوین و تداوم نظام سیاسی»، فصلنامه علمی نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، سال دوازدهم، شماره 1، صص 149-177.
دانشنامه آزاد ویکیپدیا (۲۰۲۳)، «توئیتر».
دلاویز، محسن و دیگران (1399) «تأملی تطبیقی در مفهوم سرمایه اجتماعی از دیدگاه پاتنام و فوکویاما»، ماهنامه جامعهشناسی سیاسی ایران، سال سوم، شماره 4، صص 2288-2306.
دینمحمدی، مصطفی و فهمیده قربانی (۱۳۹۵) «تأثیرپذیری طبقات اجتماعی از تورم در ایران»، پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت الگوی پایه پیشرفت.
تهران.
رحمت¬الهی، حسین (1382) «مشروعیت حکومت از دیدگاه اسلام و ماکس وبر»، مجله علمی حقوق خصوصی، سال اول، شماره 5، صص 137-169.
رشیدی، حسن (۱۳۹۴) «قشربندی و تحرک اجتماعی در جامعه صنعتی»، کنفرانس بین‌المللی مدیریت و اقتصاد در قرن ۲۱، تهران.
رمضانی آرانی، مجید و دیگران (۱۴۰۳) «الگوی شکل‌گیری نارضایتی عمومی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه محیط‌شناسی راهبردی ج.
ا.
ایران، سال هشتم، شماره ۱، صص ۱۱۳-۱۴۲.
سردارنیا، خلیل و هنگامه البرزی (۱۴۰۱) «تحلیل اعتراضات صنفی - اجتماعی اخیر در ایران از منظر نظریه سیاست خیابان»، پژوهشهای راهبردی سیاست، سال یازدهم، شماره ۴۰، صص ۱۰۷-۱۵۰.
صندوق بین‌المللی پول.
قادری، ریحانه و دیگران (۱۴۰۱) «ارزیابی علل ایجاد شکاف طبقاتی و رابطه آن با کاهش اعتماد به مسئولان نظام در جمهوری اسلامی ایران»، ماهنامه جامعهشناسی سیاسی ایران، سال پنجم، شماره ۱۱، صص ۱۵۰۲-۱۵۱۸.
کشاورز، خدیجه (۱۴۰۲) «امید و ناامیدی در جامعه ایران (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاههای شهر تهران)»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، سال شانزدهم، شماره ۳، صص ۹۳-۱۲۰.
کوزر، لوئیز (1389) زندگی و اندیشه بزرگان جامعهشناسی، ترجمه محسن ثلاثی، چاپ پنجم، تهران، علمی.
محمدخانی، مهرانگیز (۱۴۰۲) کاوش کیفی فرایندهای آزار سایبری در میان زنان جوان، پایان‌نامه دکتری، جامعه شناسی به راهنمائی سعیده گروسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
محمدی خانقاهی، محسن و دیگران (۱۴۰۲) «تحلیل لایههای علّی نارضایتی اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشهای راهبردی سیاست، سال دوازدهم، شماره ۴۶، صص ۴۷-۸۴.
مرکز آمار ایران، قابل دسترسی در: www.
amar.
org.
ir.
مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران، قابل دسترسی در: https://ispa.
ir.
مرکز پژوهشی بتا منزلی، عباسعلی (1401) «مطالعه تأثیر رسانه‌های اجتماعی مجازی در شکل‌گیری بحران اجتماعی با استفاده از تحلیل سلسله¬مراتبی»، امنیت ملی، سال دوازدهم، شماره 44، صص 237-266.
مهربانی، وحید (۱۳۸۹) «تأثیرپذیری طبقات اجتماعی از تورم در ایران»، فصلنامه تحقیقات اقتصادی، سال چهل¬وپنجم، شماره ۱، صص ۲۰۷-۲۲۷.
نایبی، هوشنگ و دیگران (1396) «تئوری آنومی دورکیم و مرتن؛ شباهتها، تفاوتها و شیوههای اندازهگیری»، رفاه اجتماعی، سال هفدهم شماره 66، صص 9-51.
هراتی، محمدجواد و آسیه حسینی (1398) «امکان¬سنجی نظریه بسیج منابع در انقلابهای تونس و لیبی»، سیاست جهانی، سال هشتم، شماره 4 (پیاپی 30)، صص 61-92.
Béland, D., Cantillon, B., Greve, B., Hick, R., & Moreira, A. (2024) Understanding the Inflation and Social Policy Nexus. Social Policy and Society, 23(1), 149–162.
Chamberlain, R. G. (2013) Modeling inflation using a non-equilibrium equation of exchange. Research Papers in Economics.
Findawati, Y., Puspitasari, R., & Rosid, M. A. (2023) Sentiment analysis of post-COVID-19 inflation based on Twitter using the k-nearest neighbor and support vector machine classification methods. Jurnal Teknik Informatika (JUTIF), 4(4).
Guriev, S., & Melnikov, N. (2016) War, inflation, and social capital. The American Economic Review, 106(5), 230–235.
Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005) Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277–1288.
Karimi, S., Indrawari, I., & Ridwan, E. (2023) The effect of inflation on income inequality: Evidence from a non-linear dynamic panel data analysis in Indonesia. Decision Science Letters, 12(3), 639–648.
McKinlay, J. and Arches, J. (1985) ‘Towards the proletarianization of physicians’, International Journal of Health Services 15:161–95.
Muñoz-Martínez, J. A., Orozco, D., & Ramos-Veloza, M. A. (2023). Tweeting inflation: Real-time measures of inflation perception in Colombia. Latin American Economic Review, 33(10), 1-39. Rocha, A., Silva, C. G. da, & Perobelli, F. (2020) Inflation and labor migration: Modelling the Venezuelan case (Working Paper No. 2020_05). University of São Paulo (FEA-USP), Department of Economics.
Ryff, C. D., & Keyes, C. L. M. (1995) The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719–727.
Sachan, B. (2024) A sociological investigation of the theoretical underpinnings and applied consequences of social stratification. International Journal of Multidisciplinary Research in Arts, Science and Technology, 2(8), 51–61.
Strauss, A., & Corbin, J. (1998) Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (2nd ed.). Sage Publications. Tavakolian, H., Babaee, M., & Shakeri, A. (2018) How fluctuations in macroeconomic indicators affect inflation in Iran. Journal of Monetary Economics, 13(3), 267–289.
Yurevich, D. M., Shavkatovna, Z. E., Vladimirovich, M. V., & Alexandrovna, Z. N. (2017) "New Indicators of the Level of Social Dissatisfaction in the Planning of Social-Economic Development of the Region, " Economy of region, Centre for Economic Security, Institute of Economics of Ural Branch of Russian Academy of Sciences, vol. 13(1), pages 70-79.
Zhdanov, A. I., & Korotayev, A. (2024) Inflationary pressure and revolutionary destabilization: Impact assessment and comparative analysis. Sociology of Power. 36(2), 113–141.
