بنیان‌های فلسفی خوانش گراماتولوژیک از امر سیاسی در اندیشه دریدا
الموضوعات :
1 - استادیار گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: دریدا, گراماتولوژی, سیاست, عدالت و دموکراسی,
ملخص المقالة :
امر سیاسی در اندیشه ژاک دریدا پیوند وثیقی با ایده او در فلسفه و متافیزیک دارد. دریدا معتقد است که اندیشه و هستی بافتی زبانی دارند و هر دو را به مثابه یک متن تلقی میکند. در نگاه او ایده فلسفی باید امکان انضمامیت داشته باشد و انضمامیت برای دریدا با دانش «گراماتولوژی» ممکن میشود، دانشی که هم شرط امکان تلقی هستی به مثابه یک متن است و هم امکان فراروی از «متافیزیک حضور» را – که به نوعی تمام تاریخ موردانتقادِ متافیزیک غرب برای دریداست- فراهم میکند. با گراماتولوژی، ساحتهای انضمامی مانند ساحتِ دیگری، سیاست، عدالت، دموکراسی، جامعه، اقتصاد، حقوق بشر و بسیار از مفاهیم امروزین کشف میشود. به اعتقاد دریدا گذار از گفتار/حضور به نوشتار/غیاب و توغل در دانش گراماتولوژی، به مثابه یک رویکرد کلی نسبت به زبان، امکان انضمامیت فلسفه در دوره پسامدرن را فراهم میکند. البته سیاستِ دریدایی بیش از آنکه طرحی مشخص، جزئی و سیستماتیک باشد و به جای آنکه پیادهسازی شود، انگیزه، شور و شوق میآفریند. سیاست در این نگاه، یک سیاستِ تحققناپذیر است، «سیاستِ بدون سیاست» است، سیاستی است که سیستماتیک نیست، اما نویدی است برای عدالت و دموکراسی، چیزی که دریدا از آن با تعبیر «دموکراسیِ در راه» یاد میکند.
افلاطون (1401) دوره آثار، ترجمه محمدحسن لطفی، جلد سوم، تهران، خوارزمی.
دریدا، ژاک (1396) نوشتار و تفاوت، ترجمة عبدالکریم رشیدیان، تهران، نشرنی.
دوسوسور، فردینان (1394) «مبانی ساخت¬گرایی در زبان¬شناسی»، در: مجموعة ساخت-گرایی، پساساخت¬گرایی و مطالعات ادبی، ترجمة فرزان سجودی، تهران، سورة مهر.
-------------- (1403) دوره زبان¬شناسی عمومی، ترجمه کورش صفوی، تهران، هرمس.
رشیدیان، عبدالکریم (1402) دریدا در متن، تهران، نشرنی.
زاکرت، کاترین اچ (1401) افلاطون¬های پست¬مدرن، ترجمه سید جمال سامع و دیگران، تهران، ترجمان علوم انسانی.
کپوتو، جان.
دی.
و جیانی واتیمو (1391) واپسین گام ایمان، ترجمه مرضیه سلیمانی، تهران، علم.
لوسی، نایل (1399) فرهنگ واژگان دریدا، ترجمة مهدی پارسا، تهران، شوند.
Derrida, Jacques (1976) Of Grammatology, trans. Gayatri Chakravorty Spivak, Baltimore: Johns Hopkins University Press.
------------------- (1981) Dissemination, trans. Barbara Johnson, Chicago: University of Chicago Press.
------------------- (1992) The Other Heading, Reflections on Today's Europe. Indiana University Press.
------------------ (1994) Specters of Marx: The State of the Debt, the Work of Mourning, and the New International. Routledge.
----------------- (2005) Rogues: Two Essays on Reason. trans. Pascale-Anne Brault and Michael Naas. California. Stanford University Press.
Heimsoeth, Heinz (1994) The Six Great Themes of Western Metaphysics and the End of the Middle Ages. Wayne State University Press .Detroit.
Kearney,Richard (1984) Dialogues with Contemporary Continental Thinkers. Manchester: Manchester University Press.
