عصبیت به‌مثابه گفتمان: بازاندیشی در نظریۀ «ابن‌خلدون» از منظر تحلیل گفتمان «فوکو»
الموضوعات : Research in Theoritical Politics
1 - استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
نظریه عصبیت ابن خلدون و تحلیل گفتمان فوکو، دو دیدگاه متفاوت به پویایی‌های اجتماعی ارائه می‌دهد. مسئله این پژوهش، امکان بازخوانی عصبیت به‌مثابه گفتمان تاریخی برای تنظیم هویت و قدرت در جوامع پیشامدرن است. هدف، تطبیق این دو نظریه در سه محور قدرت، تحول اجتماعی و سوژه‌سازی با روش تحلیل نظری و تطبیقی است. یافته‌ها نشان می‌دهد که عصبیت مانند گفتمان فوکویی، از طریق روایت‌ها و آیین‌ها، انسجام و سلطه را بازتولید می‌کند، اما بر عوامل مادی متمرکز است؛ برخلاف تأکید فوکو که بر سازه‌های زبانی مبتنی است. این تطبیق، عصبیت را به یک سازه گفتمانی ارتقا داده، ابزاری برای تحلیل قدرت در تاریخ و امروز ارائه می‌دهد. نتایج، درک نظریه ابن‌خلدون را غنی‌تر کرده، چارچوبی برای تحلیل میان‌رشته‌ای ارائه می‌دهد. پیشنهاد می‌شود این تطبیق در بسترهای تجربی، مانند جنبش‌های قومی نیز آزمایش شود.
