مقایسه اثربخشی آموزش حافظه فعال و هوش موفق استرنبرگ بر عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی دانش‌آموزان متوسطه

ملخص المقالة :

نظر به تأثیر متقابل عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی بر یکدیگر و کیفیت زندگی دانش‌آموزان، مداخلات هدفمند می‌توانند نقش مهمی در بهبود این دو متغیر ایفا کنند. لذا هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی آموزش حافظه فعال و هوش موفق استرنبرگ بر عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی دانش‌آموزان متوسطه بود. روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون و دوره پیگیری بود. جامعه آماری در این پژوهش، دانش‌آموزان دختر متوسطه اول مناطق 1 و 3 تهران بود. طبق نمونه‌گیری دردسترس، 51 دانش‌آموز انتخاب و در سه گروه 17 نفره به‌صورت تصادفی (کنترل، آزمایش اول، آزمایش دوم) قرار گرفتند. گروه‌های آزمایش تحت مداخلات آموزش حافظه فعال و هوش موفق استرنبرگ قرار گرفتند. پرسشنامه‌های کفایت اجتماعی پرندین (1385) و عملکرد تحصیلی فام و تیلور (1999) ابزار پژوهش بودند. داده‌های پژوهش به‌وسیله آزمون تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر در نرم‌افزار SPSS-26 تحلیل شدند. یافته‌ها نشان داد اثربخشی هوش موفق و حافظه فعال بر عملکرد تحصیلی و کفایت اجتماعی متفاوت است. میانگین‌های تعدیل‌شده نشان داد که در هردو متغیر اثربخشی آموزش هوش موفق بیشتر است زیرا میانگین کفایت اجتماعی و عملکرد تحصیلی آن، از گروه حافظه فعال بیشتر است. نتایج آزمون تعقیبی بونفرونی نیز نشان داد این اثربخشی و تفاوت آن در دوره پیگیری دوماهه نیز تداوم داشت (001/0>P). طبق یافته‌های پژوهش، پیشنهاد می‌شود که برنامه‌های آموزشی مدارس به‌ویژه برای دانش‌آموزان متوسطه، از روش‌های مبتنی بر هوش موفق به‌عنوان یک رویکرد جامع و کارآمد برای بهبود هم‌زمان عملکرد تحصیلی و مهارت‌های اجتماعی بهره ببرند.

المصادر:

باباخانی، مریم؛ پرندین، شیما (1402). الگوی ساختاری شایستگی اجتماعی و بهزیستی ذهنی بر اساس سرمایه‌های روان‌شناختی با نقش میانجی رضایت از زندگی در دختران و زنان جوان سرپل ذهاب. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 13(50)، 31-42.
برامکه، زهرا؛ فدوی، محبوبه السادات؛ یوسفی، زهرا. (1402). تدوین بسته آموزش هوش موفق معطوف به کاهش رفتارهای پرخطر ویژه ی نوجوانان. پویایی روانشناختی در اختلال های خلقی، 2(4)، 101-114.
پیری، موسی؛ اسدیان، سیروس (1390). رابطه بین عملکرد خانواده و کفایت اجتماعی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد سلماس. فصلنامه علوم رفتاری، 2(1)، 41-25.
پیری، ولی؛ شهنی ییلاق، منیجه؛ آتش افروز، عسگر (1401). آزمایش مدل رابطه التزام تحصیلی با اهمال‌کاری تحصیلی، غیبت از مدرسه و عملکرد تحصیلی از طریق نقش میانجی‌گری پایستگی تحصیلی در دانش‌آموزان. مجله روانشناسی، 26(4)، 327-336.
خالقی تبار، سهیلا؛ کاشانی وحید، لیلا؛ سعادتی شامیر، ابوطالب؛ ابولمعالی الحسینی، خدیجه. (1401). تأثیر آموزش هوش موفق بر تحمل ابهام، راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و سازگاری اجتماعی در دانشجویان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 65(3)، 1356-1372.
خیلدار، ریحانه؛ فتحی آشتیانی، مینا (1403). رابطه بین صمیمت خانواده بر عزت نفس نوجوانان: نقش میانجی‌گری اعتیاد به اینترنت. مجله روانشناسی، 28(1)، 123-131.
دلاور، علی (1401). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: ویرایش.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه (1402). روش‌هاي تحقيق در علوم رفتاري. تهران: آگه.
شکوهی، راحله؛ رستمی، حنانه؛ رستمی، فاطمه. (1401). اثربخشی آموزش هوش موفق استرنبرگ بر بهبود اشتیاق به مدرسه و خودپنداره تحصیلی دانش ‌آموزان ابتدایی. پیشرفت های نوین در علوم رفتاری، ۷(۵۵)، ۴۱۵-۴۰۵.
صفاریه، محدثه؛ رضایی، علی محمد؛ محمدی فر، محمدعلی (1401). بررسی روایی و پایایی پرسشنامه ی عملکرد تحصیلی فام و تیلور (1999). مجله توسعه آموزش جندی شاپور اهواز، 13(1)، 1-15.
عامری، نرجس؛ نجفی، محمود (1403). روابط ساختاری ناگویی هیجانی و گرایش به رفتارهای پرخطر در نوجوانان: نقش میانجی انعطاف‌‌پذیری روان‌شناختی. مجله روانشناسی، 28(2)، 142-151.
قاسمی، سولماز؛ ارجمندنیا، علی اکبر و غلامعلی لواسانی، مسعود (1398). طراحی بسته توان‌بخشی خانواده‌محور و بررسی تأثیر آن بر کارکرد­های اجرایی دانش­آموزان نارساخوان. توانمندسازی کودکان استثنائی، 2(10)، 215-200.
قاسمی، سید علیرضا؛ خسروی، حسین؛ میری، مینو؛ پورشافعی، هادی؛ خسروی، فائزه (1402). پیش بینی سازگاری دانش آموزان بر اساس فرهنگ مدرسه ای: نقش میانجی کیفیت زندگی در مدرسه. مطالعات روانشناسی تربیتی، 20(51)، 104-82.
قبادی، لیلا؛ حبیبی کلیبر، رامین؛ فرید، ابوالفضل؛ مصرآبادی، جواد (1400). اثربخشی آموزش هوش موفق بر حل مسئله اجتماعی دانش‌آموزان دوره ابتدایی. پژوهش های روانشناسی اجتماعی، 11(42)، 93-110.
محکم کار، عاطفه؛ شاطریان، فاطمه؛ نیکوکار، اعظم. (1403). اثربخشی آموزش مبتنی بر هوش موفق بر خودآگاهی هیجانی و اشتیاق تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه. جامعه شناسی آموزش و پرورش، 10(1), 305-313.
مرادیان، نصراله. (1402). اثربخشی آموزش حافظه فعال بر انعطاف‌پذیری شناختی، بهبود عملکرد تحصیلی و حل مسئله دانش آموزان با ناتوانی یادگیری درس ریاضی. راهبردهای نو در روانشناسی و علوم تربیتی، 18(2)، 223-239.
معصوم زاده، سمیرا؛ حاج حسینی، منصوره؛ غلامعلی لواسانی، مسعود. (1401). اثربخشی آموزش مبتنی بر هوش موفق بر درگیری تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان. روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 11(1)، 92-104.
معینی، مهری؛ آقابابایی، سارا . (1402). تاثیر آموزش هوش موفق مبتنی بر پروژه آورورا بر توانایی های تحلیلی ، عملی، خلاقانه، حل مسئله اجتماعی و تفکر انتقادی دانش آموزان پایه ششم ابتدایی. سلامت روان در مدرسه، 1(2)، 10-22.
نظری، عابده؛ سعدی پور، اسماعیل؛ ابراهیمی قوام، صغری؛ اسدزاده، حسن. (1402). طراحی و اعتباریابی بسته آموزش هوش موفق استرنبرگ و اثربخشی آن بر سرزندگی تحصیلی دانش آموزان. مطالعات روانشناسی تربیتی، 20(51)، 151-138.
Aneesh, A., Sia, S. K., & Kumar, P. (2024). Parent-child relationship and psychological well-being of adolescents: Role of emotion regulation and social competence. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 34(2), 153-171.
Baramake, Z., Fadavi, M. S., & Yousefi, Z. (2024). The Development of a Successful Intelligence Training Package Aimed at Reducing High-Risk Behaviors in Adolescents. Journal of Assessment and Research in Applied Counseling (JARAC), 6(3), 70-80.‏
Blair, M., Goveas, D., Safi, A., Marshall, C., Rosehart, H., Orenczuk, S., & Morrow, S. A. (2021). Does cognitive training improve attention/working memory in persons with MS? A pilot study using the Cogmed Working Memory Training program. Multiple sclerosis and related disorders, 49, 102770.‏
Caceres, I., Moreno, C., Roman, M., & Palacios, J. (2021). The social competence of internationally-adopted and institutionalized children throughout childhood: a comparative and longitudinal study. Early Childhood Research Quarterly, 57, 260-270.‏
Cheng, L., Yan, J., Ma, X., Chen, X., & Liu, Z. (2022). The Revision and Application of Aurora in China: Based on Successful Intelligence. Journal of Intelligence, 10(4), 120-128.
Felner, R. D., Lease, A. M., & Phillips, R. S. C. (1990). Social competence and the language of adequacy as a subject matter for psychology: A quadripartite tri-level framework. In Gullotta TP, Adams GR, Montemayor R, editors. The Development of Social Competence in Adolescence. Thousand Oaks: Sage Publications.
Festl, R. (2021). Social media literacy & adolescent social online behavior in Germany. Journal of Children and Media, 15(2), 249-271.‏
Foody, M., Kuldas, S., Sargioti, A., Mazzone, A., & Norman, J. O. H. (2023). Sexting behaviour among adolescents: Do friendship quality and social competence matter?. Computers in Human Behavior, 142, 107651.‏
Ghasemi, S. A., Mahdizadeh, I., Salarsadeghi, M., & Miri, M. (2024). The Role of School Life Quality in Predicting Adolescents' Learned Helplessness with the Mediating Role of Assertiveness. Journal of Adolescent and Youth Psychological Studies (JAYPS), 5(2), 48-57.‏
Hou, Y., Qin, C., & Xu, P. (2024). Social Media Use and Academic Performance in Chinese Children and Adolescents: A Moderated Chain Mediation Model. Behavioral Sciences, 14(10), 867.‏
Irfan, M., & Malik, M. S. (2023). The Impact of Successful Intelligence, Entrepreneurial Personality, and Social Skills on Sustainable Entrepreneurship. Knowledge Management & E-Learning, 15(4), 600-613.‏
Jordan, T. L., Klabunde, M., Green, T., Hong, D. S., Ross, J. L., Jo, B., & Reiss, A. L. (2023). Longitudinal investigation of cognition, social competence, and anxiety in children and adolescents with Turner syndrome. Hormones and behavior, 149, 105300.‏
Kansok-Dusche, J., Wettstein, A., Castellanos, M., Schwab, C., Subramaniam, A., Wachs, S., & Bilz, L. (2024). Associations between social competence, perceived parents’ prosocial educational goals and adolescents’ hate speech perpetration in school. Victims & Offenders, 19(3), 419-446.‏
Li, A. R., Thomas, M. L., Gonzalez, M. R., McCarthy, M. J., Hasler, B. P., Tapert, S. F., & Meruelo, A. D. (2024). Greater social jetlag predicts poorer NIH Toolbox crystallized cognitive and academic performance in the Adolescent Brain Cognitive Development (ABCD) study. Chronobiology International, 1-11.‏
Lin, X., Liao, Y., & Li, H. (2023). Parenting styles and social competence in Chinese preschoolers: A moderated mediation model of singleton and self-regulation. In The Impact of New Fertility Policies on Early Education and Development in China (pp. 75-89). Routledge.‏
Marcone, R., Borrone, A., & Caputo, A. (2021). Peer interaction and social competence in childhood and early adolescence: The affects of parental behaviour. Journal of Family Studies, 27(2), 178-195.‏
Moharm, A. A. B. A. D. A. M., & Ismail, H. H. (2024). Successful Intelligence and Mindfulness and their relationship to indicators of recovery in substance addicts. Buhūth, 4(9), 208-236.‏
Mohkamkar, A., Shaterian, F., & Nikookar, A. (2024). The Effectiveness of Education based on Successful Intelligence on Emotional Self-Awareness and Academic Engagement of Secondary School Students. Sociology of Education, 10(1), 305-313.‏
Mohzana, M. (2024). The Impact of the New Student Orientation Program on the Adaptation Process and Academic Performance. International Journal of Educational Narratives, 2(2), 169-178.‏
Mouzan, H. M., & Farhan, N. S. (2024). Successful intelligence and its relationship to lateral thinking among fifth-graders in mathematics. Czech Journal of Multidisciplinary Innovations, 29, 24-43.‏
Nejati, V., Derakhshan, Z., & Mohtasham, A. (2023). The effect of comprehensive working memory training on executive functions and behavioral symptoms in children with attention deficit-hyperactivity disorder (ADHD). Asian journal of psychiatry, 81, 103469.‏
Pahor, A., Seitz, A. R., & Jaeggi, S. M. (2022). Near transfer to an unrelated N-back task mediates the effect of N-back working memory training on matrix reasoning. Nature Human Behaviour, 6(9), 1243-1256.‏
Ripp, I., Emch, M., Wu, Q., Lizarraga, A., Udale, R., von Bastian, C. C., ... & Yakushev, I. (2022). Adaptive working memory training does not produce transfer effects in cognition and neuroimaging. Translational psychiatry, 12(1), 512.‏
Sahib, A. A., & Wahhab, A. M. A. (2023). Employ Successful Intelligence to Raise the Internal Auditor's Ability to Assess Risks: Evidence from Iraq. Technium Business and Management, 3, 59-78.‏
Saw, K. N. N., & Han, B. (2021). Effectiveness of successful intelligence training program: A meta‐analysis. PsyCh Journal, 10(3), 323-339.‏
Shimizu, T., Nayar, S. G., Swire, M., Jiang, Y., Grist, M., Kaller, M., ... & Richardson, W. D. (2023). Oligodendrocyte dynamics dictate cognitive performance outcomes of working memory training in mice. Nature Communications, 14(1), 6499-6508.
Sternberg, R. J. (2020). Is Being “Gifted” a Blessing or a Curse, or Some of Both?. Empirical Studies of the Arts, 38(1), 90-99.‏
Tong, Y., & Li, J. X. (2024). Gender egalitarian attitudes toward family roles and ability, study time, and the academic performance of rural Chinese adolescents. Chinese Sociological Review, 56(1), 1-29.‏
Tuerk, C., Anderson, V., Bernier, A., & Beauchamp, M. H. (2021). Social competence in early childhood: An empirical validation of the SOCIAL model. Journal of Neuropsychology, 15(3), 477-499.‏
Wang, F., Ni, X., Zhang, M., & Zhang, J. (2024). Educational digital inequality: A meta-analysis of the relationship between digital device use and academic performance in adolescents. Computers & Education, 105003.‏
Wang, W. (2024). The influence mechanism of the parent-child relationship on adolescent academic performance: The serial mediating effect of parental expectations and self-expectations. Studies in Educational Evaluation, 81, 101323.‏
Wu, Y. (2024, June). Screen Media Usage and Adolescent Learning: Unraveling the Timing and Content-Related Factors Influencing Academic Performance and Motivation. In International Conference on Human-Computer Interaction (pp. 275-287). Cham: Springer Nature Switzerland.‏
Xu, Z., Gao, X., Wei, J., Liu, H., & Zhang, Y. (2023). Adolescent user behaviors on short video application, cognitive functioning and academic performance. Computers & Education, 203, 104865.‏
Zhang, Y., Fu, J., & Zhao, X. (2024). Neural correlates of working memory training: An fMRI meta-analysis. NeuroImage, 301, 120885.‏
Zheng, W., Akaliyski, P., Ma, C., & Xu, Y. (2024). Cognitive flexibility and academic performance: Individual and cross-national patterns among adolescents in 57 countries. Personality and Individual Differences, 217, 112455.‏