بررسی جامعه‌شناختی تعاملات خشونت‌زا میان زنان و مردان در روابط خانوادگی
الموضوعات :
شاهو رستگاری
1
,
اسدالله بابایی فرد
2
1 - دکتری مسائل اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
2 - دانشیار، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران.
الکلمات المفتاحية: تعارضات خانوادگی, تعاملات خشونت‌زا, روابط زوجین, جامعه‌شناسی خانواده, تنش‌های زناشویی.,
ملخص المقالة :
خشونت یا تنش، در روابط خانوادگی یکی از مسائل مهم اجتماعی است که از زوایای گوناگون مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این میان، تجربه مردان از تنش‌های خانوادگی و نقش زنان در این تعارضات کمتر مورد توجه پژوهشی قرار گرفته است، به‌ویژه در بافت فرهنگی ایران که الگوهای سنتی نقش‌های جنسیتی بر روابط خانوادگی تأثیرگذار هستند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ابعاد مختلف رابطه بین طلاق عاطفی و تنش‌های خانوادگی میان زنان و مردان متأهل ساکن تهران انجام شده است. این تحقیق از نوع پیمایشی-همبستگی بوده و به بررسی ارتباط میان طلاق عاطفی و تجربه مردان از تعارضات خانوادگی پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مردان متأهل شهر تهران در سال ۱۳۹۹ می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران، ۳۷۲ نفر از آنان به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که میان برخی متغیرهای فردی، مانند سطح تحصیلات و نوع شغل، با میزان تجربه مردان از تنش‌های خانوادگی رابطه معناداری وجود دارد، در حالی که این ارتباط در متغیر درآمد مشاهده نشد. همچنین، ضریب همبستگی چندگانه (R=0.757) نشان‌دهنده رابطه قوی بین متغیرهای مستقل و میزان تنش‌های خانوادگی است. ضریب تعیین تعدیل‌شده (564/0) نیز حاکی از آن است که بیش از ۵۰ درصد تغییرات متغیر وابسته (میزان تجربه تنش‌های خانوادگی) توسط متغیرهای مستقل ازجمله طلاق احساسی، طلاق شناختی، طلاق رفتاری و پایگاه اقتصادی-اجتماعی فرد و همسر تبیین می‌شود. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تعارضات خانوادگی پدیده‌ای چندبعدی است که تحت تأثیر ویژگی‌های فردی و روابط متقابل میان زنان و مردان قرار دارد. ازاین‌رو، سیاست‌گذاری‌های آگاهانه در حوزه حقوق خانواده باید به‌گونه‌ای باشد که به درک بهتر نقش‌های دوطرفه در این تعارضات کمک کند. همچنین، افزایش آگاهی عمومی درباره ابعاد مختلف این پدیده و کاهش موانع اجتماعی برای طرح و حل مسائل مرتبط می‌تواند به بهبود تعاملات خانوادگی و کاهش پیامدهای منفی آن کمک کند.
1- خیرخواه زاده، احسان(1390). مطالعه جامعه¬شناختی تجربه زیسته مردان از خشونت خانگی علیه آنان. پایان¬نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران. دانشکده علوم اجتماعی.
2- فیروزجائیان، علی اصغر؛ و رضایی چراتی، زهرا(1394). تحلیل جامعه¬شناختی خشونت زنان علیه مردان. فصلنامه توسعه اجتماعی(توسعه انسانی سابق)، 9(2)، 130-105. dor:20.1001.1.25383205.1393.9.2.5.6
3- قاضی¬زاده، هادی؛ زهراکار، کیانوش؛ کیامنش، علیرضا؛ و محسن¬زاده، فرشاد(1397). مدل مفهومی عوامل زمینه¬ساز خشونت زناشویی زنان علیه مردان از دیدگاه مردان. نشریه روان¬پرستاری، 6(4)، 47-35.
4- محمدخانی، پروانه؛ رضایی‌دوگاهه، ابراهیم؛ محمدی، محمدرضا؛ و آزادمهر، هدیه(1385). شیوع الگوی خشونت خانوادگی. ارتکاب یا تجربه آن در بین زنان و مردان. نشریه رفاه اجتماعی، 5(2)، 224-205.
5- Connell, R. W. (2005). Masculinities University of California Press. Berkeley, Los Angeles.
6- Dabral, S. (2024). The Unheard Cries of Gender Neutrality.
7- Conroy, E., Willmott, D., Murphy, A., & Widanaralalage, B. K. (2024). Does perpetrator gender influence attitudes towards intimate partner violence (IPV)? Examining the relationship between male-perpetrated and female-perpetrated IPV attitudes among a sample of UK young adults. Mental Health and Social Inclusion, 28(5), 617-627. doi:10.1108/MHSI-05-2023-0057
8- D. D. (2025). Socioeconomic inequalities in intimate partner violence: Evidence from Vietnam. Journal of interpersonal violence, 40(1-2), 31-55. doi:10.1177/08862605241245375
9- Henning, K., & Feder, L. (2004). A comparison of men and women arrested for domestic violence: Who presents the greater threat? Journal of Family Violence, 19(2), 69–80.
10- Johnson, M. P. (2010). A typology of domestic violence: Intimate terrorism, violent resistance, and situational couple violence. Upne.
11- Kumar, A. (2012). Domestic violence against men in India: A perspective. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 22(3), 290-296. doi:10.1080/10911359.2012.655988
12- Lawson, J. (2012). Sociological Theories of Intimate Partner Violence. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 22(5), 572–590.
13- Marshall, L. L. (1992). The severity of violence against men scales. Journal of Family Violence, 7(3), 189-203.
14- Meyer, S. R., Hardt, S., Brambilla, R., Shukla, S., & Stöckl, H. (2024). Sociological theories to explain intimate partner violence: a systematic review and narrative synthesis. Trauma, Violence, & Abuse, 25(3), 2316-2333. doi:10.1177/15248380231210939
15- Straus, M. A. (1995). Trends in cultural norms and rates of partner violence: An update to 1992. In National Council on Family Relations (Series Ed.) & S. Smith & M. A. Straus (Vol. Eds.), Families in Focus, Vol. 2. Understanding partner violence: Prevalence, causes, consequences, and solutions (pp. 30–33). Minneapolis, MN: National Council on Family Relations.
16- Tshoane, S., Olutola, A. A., Bello, P. O., & Mofokeng, J. T. (2024). Domestic violence against men: unmuting the reality of the forgotten gender. Cogent Social Sciences, 10(1), 2304990. doi:10.1080/23311886.2024.2304990
17- Palmer, M. L., Keilholtz, B. M., Vail, S. L., & Spencer, C. M. (2024). The relationship between emotional intimate partner violence and other forms of violence: A metaanalytic review. Family Process. doi:10.1111/famp.12992
18- U. S. Department of Health and Human Services. (2004). Child maltreatment, 2002. Washington, DC: Administration on Children, Youth, and Families. Retrieved September 11, 2004, from. http://www.acf.hhs.gov/programs/cb/publications/ cmreports.htm.
