بررسی نحوه و میزان تأثیرگذاری آموزههای اسلام بر ارکان و اصول شهرسازی ایران (قبل از ورود اسلام)
الموضوعات :
مینو علیخانی
1
,
ندا محمدرحیم پناه
2
,
سعید شریف کاظمی
3
1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - کارشناسی ارشد شهرسازی، واحد علوم و فناوری پردیس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شهر اسلامی, اصول شهرسازی ایرانی, آموزه¬های اسلامی, ارکان اسلامی, شهر ایرانی.,
ملخص المقالة :
هر شهر از دل یک فلسفه و ایدئولوژی ویژه تحقق و بسته به شرایط (فیزیکی، طبیعی و سیاسی موجود) رنگ و بوی خاص خود را پیدا می‌کند. همچنین به استناد به آنچه تاکنون در جهان رخ داده است هر اندیشة مانایی دارای ویژگیهای خاص متعلق به خود داشته است. ادیان آسمانی نیز به‌عنوان یک ایدئولوژی و فرا‌پارادایم، مبانی ویژهای را درخصوص شهرها داشته‌اند که براساس آنها شهر، شکل میگرفته است. هدف از انجام این پژوهش آن است که بتوانیم به یک تراز قیاسی و تطبیقی درخصوص تطابق آموزههای اسلام با اصول و ارکان شهرسازی ایرانی برسیم. بدان‌معنا که تا چه میزان اصول شهرسازی ایران قبل از اسلام با آموزههای اسلام تطابق دارد. به‌منظور دستیابی به این شناخت، با استفاده از روش اسنادی- کتابخانه‌ای و با رویکرد توصیفی- استنباطی، شاخصهای استخراج شده در قالب مهم‌ترین شاخصهای کیفی در آموزههای اسلام و اصول شهرسازی ایرانی (قبل از ورود اسلام) مورد مقایسه قرار گرفت. در نهایت با کمی‌سازی شاخصهای کیفی این نتیجه حاصل گردید که ورود اسلام به ایران به‌صورت یک مرهم ترمیمی و تکمیلی در جهت اصلاح آنچه وجود داشته، عمل نموده است.
اصغری، محمود (1385) «راهبرد دین و توسعه در اندیشة شهید مطهری» پژوهش‌های اجتماعی اسلام، 58 (12)، صص 93- 122.
http://noo.rs/tsOaa .
اکبری نصرآبادی، محمد و سیداحمد صمدیان و حسین حامدی و حسین مرادیان و کوروش محمدی و علی روشن (1395) «وضعیت نظام طبقاتی در عهد ساسانی»،کنفرانس بین‌المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی.
SID.https://sid.ir/paper/865762/fa.
بمانیان، محمدرضا (1393) «شهر ایرانی اسلامی: معنا و مفهوم‌شناسی شهر ایرانی- اسلامی, مبانی نظری و مصداق‌ها» کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری.
SID.https://sid.
ir/paper/836052/fa پوراحمد، احمد (1393) «فضای شهری در ایران قبل و بعد از اسلام»، ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد.
https://civilica.com/doc/349481 .
پورجعفر، محمدرضا و علی پورجعفر و سیما صفدری (1394) «انواع شهر اسلامی و اشاراتی به نحوه شاخص‌سازی در راستای شهری آرمانی- اسلامی»، پژوهش‌های معماری اسلامی، 3(3 (پیاپی 8))، صص 3- 17.
SID.https://sid.ir/paper/409703/fa .
پورمحمدی، بحرینی و داود‌پور (2019) «شهر اسلامی: تخیل یا واقعیت»، دانش شهرسازی، 3(2)، صص 33- 47.
10.22124/upk.2019.13124.1184. .
Dio : تقي‌زاده، محمّد (1389) «روايتي ايراني از حکمت، معنا و مصاديق هنر» ،9644264231،1، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
حاج سیدجوادی، سیدکمال (1390) «واژگان سلامت در ادب پارسی»، پایش، 11(1)، صص 139- 149.
SID.https://sid.ir/paper/23362/fa .
حبیبیان، هما و نسیم جلالیان (1394) «تطبیق شاخصهای شهرسازی اسلامی در فضای شهری».
همایش ملی معماری و شهرسازی بومی ایران.
SID.https://sid.ir/paper/826668/fa .
حبيبي، سيد محسن (1397)، «از شار تا شهر (تحلیلی تاریخی از مفهوم شهر و سیمای کالبدی آن، تفکر و تأثر) »،9- 5206- 03- 946- 978، 17، تهران، دانشگاه تهران.
حرعاملی، محمدبن حسن و ابوالحسن شعرانی و محمد شریف‌رازی و عبدالرحیم ربانی شیرازی (1372) «وسائل‌الشیعه».
قم، موسسه آل‌البیت لاحیاء‌التراثف.
حکیمی، محمدرضا و محمد حکیمی و علی حکیمی (1388) «الحیات»، احمد آرام، قم، دلیل ما.
خالندی، انور، افشار شنو (1396) «بررسی بهداشت عمومی در ایران باستان با تکیه بر بهداشت آب و خاک و هوا»، تاریخ‌نامه خوارزمی، 18.
http://noo.rs/KQkkB .
خسروآبادی، مریم، و کیوان کریمی الوار (1400) «واکاوی اهمیت تاریخی گذرگاه ترمذ. تاریخ ایران»، پژوهشنامه علوم انسانی، 14(2 )، صص 115- 131.
SID.https://sid.ir/paper/965933/fa .
رشتی، بهاره و محمدکریم یوسف‌جمالی و ناصر جدیدی و فیض‌اله بوشاسب گوشه (1401) «بررسی و مقایسه شهرسازی اشکانی و ساسانی با رویکردی به مؤلفه‌های سیاسی, اجتماعی و فرهنگی»، مطالعات هنر اسلامی، 19(47 )، صص 174- 188. SID.https://sid.ir/paper/1054119/fa .
رضوی‌نیا، سیدمحمدحسین (1397) «بررسی نشانه‌شناختی مکتب اصفهان در شهرسازی و معماری»، مدیریت شهری، 17(50 )، صص 47- 63.
SID.https://sid.ir/paper/91922/fa.
رضی، شریف (1381) «نهج البلاغه» محمدمهدی فولادوند، تهران، ولی‌عصر.
صابرمنش، علیرضا و حسن احمدی و ناصر براتی (1400) «تبیین مؤلفه‌های آموزش شهرسازی با تأکید بر شاخصهای شهر اسلامی محورهای موضوعی: شاخصهای شهر ایرانی اسلامی» مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 12(46 )، صص 1- 16.
SID.
https://sid.
ir/paper/1041202/fa .
فولادوند، محمدمهدی (1377) «قرآن کریم»، تهران، دارالقرآن کریم.
قربانی، آناهیتا و راحله محرمی و فریبا حامدنسیمی و امیرحسن یعقوبی روشن (1397) «ضرورت بررسی شاخصهای معماری ایرانی- اسلامی در طراحی شهرهای نوین با استناد به تاریخ معماری ایران». معماری‌شناسی، 1(3 )، 0- 0.
https://elmnet.ir/doc/2033723- 85875 .
کلانتری خلیل‌آباد، حسین و مهدی حقی و محسن دادخواه (1393) «مؤلفه‌های اجتماعی الگوی شهرسازی ایرانی و اسلامی».
نقش جهان، 4(1)، صص 17- 26.
SID.https://sid.ir/paper/249083/fa .
کلینی، محمدبن یعقوب (1376) «اصول کافی»، قم، اسوه.
مجلسی، محمدباقر (1403ق) «بحارالانوار»، عبدالزهراء حسینی، بیروت، وفا.
مکارم شیرازی، ناصر (1390) «تفسیر نمونه» جلد 1، تهران، امام علی‌ابن ابی‌طالب(ع).
نجفی، موسی و سیدسعید آریانژاد (1395) «بازسازی تمدن نوین اسلامی (نگاهی انتقادی به عدم امکان سنجی صحیح آن)». جستارهای سیاسی معاصر، 7(3 )، صص 59- 82.
SID.https://sid.ir/paper/233523/fa .
نقی‌زاده، محمد (1389) «تأملی در چیستی شهر اسلامی»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 1(1)، صص 1- 14.
https://www.
magiran.
com/p871566.
نقی‌زاده، محمد (1377) «صفات شهر اسلامی در متون اسلامی» هنرهای زیبا، (۰) صص 4-5.
https://jhz.ut.ac.ir/article_17130. html.
یوسفی‌فر، شهرام (1389) «الگوهای پیدایش شهر و شهرنشینی در تاریخ ایران»، مجله تاریخ ایران، ۳(۱)، صص 145- 170.
https://irhj. sbu. ac. ir/article_94465. html.
