بررسی تأثیر درک ابعاد کالبدی فضاهای باز بر تعاملات اجتماعی با نقش میانجی طبیعت و کیفیت مبلمان (مورد مطالعه: دبیرستان دخترانه سمیه س تهران)
الموضوعات :
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: ابعاد کالبدی فضاهای باز, تعاملات اجتماعی, کیفیت مبلمان, طبیعت, طراحی محیط آموزشی.,
ملخص المقالة :
این پژوهش به بررسی تأثیر درک ابعاد کالبدی فضاهای باز بر تعاملات اجتماعی دانش‌آموزان در دبیرستان‌های دخترانه، با تمرکز بر نقش میانجی طبیعت و کیفیت مبلمان می‌پردازد. فضاهای باز در مدارس نقشی حیاتی در رشد و توسعه همه‌جانبه دانش‌آموزان ایفا می‌کنند، اما تأثیر دقیق ابعاد کالبدی این فضاها بر تعاملات اجتماعی، به‌ویژه در دبیرستان‌های دخترانه، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف اصلی این مطالعه، درک چگونگی تأثیرگذاری ابعاد کالبدی فضاهای باز بر تعاملات اجتماعی دانش‌آموزان و بررسی نقش میانجی عناصر طبیعی و کیفیت مبلمان در این رابطه است. این پژوهش با استفاده از روش مطالعه موردی و با تمرکز بر دبیرستان دخترانه سمیه (س) تهران انجام شده است. داده‌ها از طریق پرسشنامه، مشاهدات میدانی و مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته با دانش‌آموزان و کادر آموزشی جمع‌آوری شده و با استفاده از روش‌های آماری توصیفی و استنباطی تحلیل شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که درک مناسب از ابعاد کالبدی فضاهای باز، تأثیر مثبت و معناداری بر تعاملات اجتماعی دانش‌آموزان دارد. همچنین، حضور عناصر طبیعی و کیفیت مطلوب مبلمان به‌عنوان عوامل میانجی، این تأثیر را تقویت می‌کنند. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که طراحی هوشمندانه فضاهای باز با توجه به ابعاد کالبدی، همراه با افزودن عناصر طبیعی و مبلمان با کیفیت، می‌تواند به‌طور قابل توجهی تعاملات اجتماعی و تجربیات یادگیری دانش‌آموزان را بهبود بخشد. این مطالعه پیشنهاداتی عملی برای طراحان، مدیران مدارس و سیاست‌گذاران آموزشی ارائه می‌دهد تا با بهره‌گیری از این یافته‌ها، محیط‌های آموزشی مطلوب‌تری برای دانش‌آموزان دختر فراهم آورند. این پژوهش همچنین بر اهمیت توجه به نیازهای خاص دانش‌آموزان دختر در طراحی فضاهای آموزشی تأکید می‌کند و زمینه را برای تحقیقات بیشتر در این حوزه فراهم می‌آورد.
ی، محبوبه؛ خوشبخت، فریبا؛ و موسوی¬زاده، محدثه(1400). طراحی الگوی زیبایی‌شناسی فیزیکی در فضاهای آموزشی و تبیین مدل خلاقیت دانش‌آموزان مقطع ابتدایی: مطالعه‌ای ترکیبی. پژوهش‌های برنامه درسی، 11(1)، 56-76. doi:10.22099/JCR.2021.6324
2- حوصله¬دار صابر، ریحانه؛ صفری، حسین؛ اسدی، فرزانه؛ و اکبری گوابری، بهمن(1400). بررسی و تحلیل عوامل کالبدی مؤثر بر نقشه ذهنی کودکان از محیط‌های آموزشی (مطالعه موردی: مقطع دوم مدارس ابتدایی شهر رشت). فصلنامه مطالعات محیطی هفت حصار، 10(37)، 51-64. doi:10.52547/hafthesar.10.37.6
3- طاهرسیما، سارا؛ ایرانی بهبهانی، هما؛ و بذرافکن، کاوه(1394). تبیین نقش آموزشی فضای باز در مدارس ایران با مطالعه تطبیقی مدارس سنتی تا معاصر (نمونه‌های موردی: مدرسه‌های چهارباغ، دارالفنون و البرز). پژوهش‌های معماری اسلامی، 3(1)، 55-67. doi:10.22034/aaud.2021.254054.2340
4- طبائیان، سیده مرضیه(1400). پژوهشی در ضرورت طراحی بهینه فضاهای باز و محیط سبز کالبد آموزشی در راستای بهبود ادراک دانش‌آموزان و ارتقاء کیفیت محیط آموزشی (مطالعه موردی: دبیرستان‌های دخترانه شهر اصفهان). معماری و شهرسازی ایران، 12(21)، 127-139. doi:10.30475/isau.2020.214757.1339
5- قریشی گلوگاهی، سید ابوالقاسم؛ رجبی¬فر، بهنام؛ و عمادیان، سیده علیا(1401). واکاوی مؤلفه‌های بصری و هنری مؤثر در کالبد فیزیکی انعطاف‌پذیر، فضاهای باز آموزشی (نمونه موردی: مدارس ابتدایی پسرانه مازندران). مطالعات هنر اسلامی، 19(46)، 372-392. doi:10.22034/IAS.2022.352223.2025
6- محسنی، ملیحه؛ بهرامی، شهاب؛ و صفانیا، علی محمد(1400). بررسی اثر مهارت‌های ارتباطی بر نحوه گذراندن اوقات فراغت فعال با نقش میانجی تعاملات اجتماعی؛ مطالعه موردی دانش‌آموزان دختر شهرستان ساوه. مجله مدیریت ارتباطات در رسانه‌های ورزشی، 8(31)، 73-82. doi:10.30473/jsm.2020.47823.1343
7- محمدی سالک، مریم؛ عسگری، علی؛ و فتحی، راضیه(1400). امکان‌سنجی بروز مکان سوم ری اولدنبرگ در معماری داخلی کافه، فصلنامه پژوهش¬های معماری نوین، 1(1)، 71-84. doi:10.52547/arch.1.1.71
8- محمدی سالک، مریم؛ و عسگری، علی(1401). عوامل مؤثر در تحقق¬پذیری مکان سوم در فضاهای غیررسمی و اجتماع¬پذیر شهری؛ (نمونه موردی: فضاهای نشستن غیررسمی درون مجتمع¬های فرهنگی و تجاری تهران). توسعه پایدار شهری، 3(7)، 83-97. doi:10.22034/USD.2022.698441
9- نظرپور، محمدتقی؛ و نوروزیان ملکی، سعید(1397). شناسایی مؤلفه‌های معماری مؤثر در ارتقای یادگیری دانش‌آموزان با تأکید بر فضاهای باز مدارس بر اساس سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. مطالعات آموزش و یادگیری، 10(2)، 165-193. doi:10.22099/JSLI.2019.29978.2585
10- Asgari, A. (2023). Comparing Mental Pattern of Architects and Users to Increase Belonging to a Place in Commercial Sociable Spaces; Case Study: Café-Restaurant Area of two Royal and Golestan Complexes in Shahrak-e-Gharb of Tehran, Iran. Armanshahr Architecture & Urban Development, 16(42), 135-144. doi:10.22034/aaud.2023.271382.2414
