بررسی ابعاد و پیامدهای تکلیفگرایی زنان در اندیشه رهبری بنیانگذار انقلاب اسلامی
الموضوعات :ملیحه حاجی حسن 1 , مهدی نادری 2
1 - دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه شاهد، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: رهبری بنیانگذار انقلاب, تكليف¬گرايي زنان, ارکان تکالیف زنان, نظام دانایی زنان.,
ملخص المقالة :
تلازم «حق» و «تكليف» انساني از بنياديترين موضوعات مكاتب فكري بشري بوده و هر مكتب فكري ميكوشد با ترسيم نظام دانايي، پاسخي شايسته به اين مهم بدهد. در منظومه فكري امام خمینی بهعنوان رهبری انقلاب، مسئله تكليفگرايي مبناي عملگرایی قرارگرفته و سعادت و شقاوت جامعه انساني درگرو عمل به وظيفه و تکلیف است. ایشان بهصورت ویژه به مسئله تکلیفگرایی زنان پرداخته و زمینهها و ابعاد مختلف آن را مطرح نمودهاند. با توّجه به جایگاه و هویت زن در اندیشه بنیان¬گذار انقلاب اسلامی، شعاع تکلیفگرایی زنان در زوایای علماندوزی آنان چنان برجسته است که ایشان بانوان را بهعنوان احیاگران فکر و اندیشه معرفی نموده است. (مسئله) در نگاه تكليفگرايانه امام، زنان انسانساز اگر از جامعه بشری و ملتها گرفته شود، ملتها به شکست و انحطاط کشیده میشوند. درنتيجه لازمه تحقق سعادت جامعه زنان انقلاب اسلامي، شناخت ابعاد و پیامدهای تکلیفگرایی زنان در اندیشه رهبری بهعنوان یک رکن مهم جامعه، دارای اهمیت است. اين مقاله ميكوشد به تبيين ابعاد و پیامدهای تكليف گرايي زنان در اندیشه رهبری بنیان¬گذار انقلاب اسلامی بپردازد. نظر به اهمیت اين موضوع، اين پژوهش با روش هرمنوتیک متن محور (روش)، درصدد پاسخ به اين پرسش است: «ابعاد و پیامدهای تکلیفگرایی زنان در اندیشه رهبری بنیان¬گذار انقلاب اسلامی چیست؟»(سؤال) يافتههاي پژوهش حكايت از آن دارد که تكليفگرايي زنان بر بنيانهاي اندیشه هفتگانه امام «تکلیف به مثابه منشأ عمل»، «تکلیف یک امر همگانی»، «محدوده تکلیف، توان انسان»، «درونی و عقلانی بودن احساس تکلیف»، «شرعی بودن امر تکلیف»، «پیروزی مطلق در عمل به تکلیف»، «واجب بودن ادای تکلیف» استوار شده است. لذا، ابعاد تكليف گرايي زنان در انديشه رهبری انقلاب متشكل از اركان عبادي، خانواده، اقتصادي، سياسي و علمی است و همچنین، پیامدهای تكليف گرايي زنان در بعد فردي، انسانسازی و در بعد جمعي، جامعه¬سازی بر اساس مكتب پاک محمّدي است.
1- قرآن کریم.
2- نهج¬البلاغه.
3- احمدي طباطبايي، سيد محمدرضا(1387). اخلاق و سياست رويكردي اسلامي و تطبيقي. تهران: امام صادق .
4- امام خمینی، روحالله(1387). وصیت¬نامه امام خمینی. تهران: نشر فردوس.
5- امام خمینی، روح¬الله(1395). جایگاه زن در اندیشه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
6- توحیدفام، محمد؛ و عیسی¬وند، لیلا(1389). فمینیسم و دموکراسی در گذر تاریخ. مطالعات روابط بینالملل، 3(13)، 25-56.
7- جمشیدی، محمدحسین(1384). اندیشه سیاسی امام خمینی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
8- جوادی آملی، عبدالله(1385). حق و تکلیف در اسلام. قم: نشر اسرا.
9- حاجی¬حسن، ملیحه(1396). مطالعهي نقش و ابعاد رهبری امام خمینی در فرآیند انقلاب اسلامی. پایان¬نامه کارشناسی ارشد رشته جامعهشناسی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد.
10- حريري، نجلا(1385). اصول و روشهاي پژوهش كيفي. تهران: دانشگاه آزاد اسلامي.
11- دباغ، سروش(1388). فضیلت¬گرایی در دیانت نتیجه¬گرایی در سیاست. روزنامه اعتماد، 27/01/1388.
12- سيد امامي، کاووس(1391). پژوهش در علوم سياسي (رويكردهاي اثباتگرا، تفسيري، و انتقادي. تهران: دانشگاه امام صادق و پژوهشكده مطالعات فرهنگي و اجتماعي وزارت علوم.
13- طغری¬نگار، حسن(1389). حقوق سیاسی - اجتماعی زنان قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
14- عارفی¬گوران، اسماعیل؛ و حاجی¬حسن، ملیحه(1398). چرایی علم¬اندوزی زنان مسلمان در عصر تمدن نوین اسلامی. هشتمین همایش الگوی اسلامی ایران پیشرفت، 2008-2026.
15- قزوینی، سید محمدکاظم(1389). زینب کبری از ولادت تا شهادت. ترجمه کاظم حاتمی طبری. قم: انتشارات همگرا.
16- کانت، ایمانوئل(1378). فلسفه اخلاق کانت. ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی. تهران: انتشارات نقش و نگار.
17- کریمی¬نیا، محمدمهدی؛ جعفری، اکرم؛ بنواری، نسترن؛ و انصاری مقدم، مجتبی(1400). بازکاوی تطبیقی جایگاه زن در اندیشه امام خمینی و مقام معظم رهبری. پیشرفت¬های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 4(36)، 172-187.
18- لاهیجی، حکیم فیاض(1372). گوهر مراد. تهران: وزارت ارشاد.
19- مجلسی، محمدباقر(1373). بحارالانوار. تهران: مکتبه الاسلامیه.
20- محمودي، سيد علي(1383). فلسفه سياسي كانت. تهران: نگاه معاصر.
21- مك¬ناب، ديويد اي(1394). روش تحقيق در علوم سياسي (رويكرد كيفي و كمي). ترجمه معاون پژوهش و تولید علم. تهران: دانشكده اطلاعات.
22- میرمؤمنی، زهرا سادات(1394). نقد جنبش فمینیسم و پیامدهای آن. پژوهشنامه نوین فقهی حقوقی زنان و خانواده، 2، 140-157.
23- نادری، مهدی؛ و حاجی¬حسن، ملیحه(1395). ابعاد نظری و عملی تکلیف¬گرایی در اندیشه سیاسی امام خمینی. فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، 10(37)، 95-116.
24- هزاوهای، سید مرتضی؛ و سلطانی بیرامی، سکینه(1394). بررسی جایگاه اصل تکلیفگرای در اندیشه سیاسی امام خمینی. فصلنامه انقلاب اسلامی، 12(42)، 81-98.
25- امام خمینی، روح¬الله(1393). جایگاه زن در اندیشه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام.
26- پولادی، کمال(1383). تاریخ اندیشه سیاسی در غرب ازماکیاولی تامارکس. تهران: مرکز.
27- جوادی آملی، عبدالله(1398). زن در آیینه جلال و جمال. تهران: نشر فرهنگی رجاء.
28- مجلسی، محمدباقر(1373). بحارالانوار. تهران: مکتبه الاسلامیه.