بازخوانی سیاست بصری هابز؛ چشم‌اندازی شمایل‌شناختی به لویاتان
الموضوعات :
مصطفی انصافی
1
,
شجاع احمدوند
2
1 - دانش آموخته دکتری اندیشه سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: هابز, لویاتان, الهیات مسیحی, الهیات گنوسی و کاته‌خون.,
ملخص المقالة :
مقاله پیشِ رو تلاش می‌کند تا با ارائه خوانشی امروزین از «لویاتان» توماس هابز از منظر شمایل مندرج در دیباچه کتاب یادشده، قرائتی جدید از اندیشه سیاسی وی ارائه دهد. هابز با سکولارسازی الهیات گنوسی تلاش نمود تا دولت را از پروبلماتیک ذات‌گرایی که مشکل همه نظریه‌های سنتی و پیشامدرن دولت بود برهاند و برای نخستینبار از ایدۀ دولت به‌مثابه یک «نهاد» رونمایی کرد. نهاد دولت در نظریۀ هابز که ملهم از الهیات گنوسی است، همچون نهادی «بازدارنده» عمل می‌کند که در برابر شرهایی که می‌تواند اجتماع انسان را از بین ببرد، مقاومت می‌کند. در واقع هابز برای نخستینبار ایدۀ بازدارندگی را با سکولارسازی الهیات گنوسی مطرح کرد. این مقاله با استمداد از هرمنوتیک روش‌شناختی «اسکینر»، شمایل مندرج در دیباچۀ لویاتان را همچون یک «متن» مورد خوانش قرار می‌دهد؛ متنی که از یکسو، معنای آن ریشه در نیت و اغراض مؤلف دارد و از سوی دیگر در یک گفت‌وگوی انتقادی دائمی با زمینه اجتماعی- سیاسی زمانه زندگی مؤلف به سر می‌برد و همچنین محل رقابت ایدئولوژی‌های متفاوت است. این مقاله با تأکید بر ایستار «کارل اشمیت» مبنی بر اینکه مدرنیته سیاسی همانا شکل سکولارشده مفاهیم الهیات مسیحی است، نشان می‌دهد که مدرنیته سیاسی، شکل سکولارشده الهیات مسیحی نمی‌تواند باشد؛ بلکه هابز به عنوان بنیانگذار مدرنیته سیاسی، با استمداد از الهیات گنوسی و سکولارسازی آن توانست خوانشی مدرن از دولت ارائه دهد.
اشمیت، کارل (1395) لویاتان در نظریه دولت توماس هابز، ترجمة شروین مقیمی زنجانی، تهران، روزگار نو.
اسکینر، کوئنتین (1398) هابز و آزادی جمهوری‌خواهانه، ترجمة هرمز همایون‌پور، تهران، دنیای اقتصاد.
گیلسپی، مایکل آلن (1398) ریشه‌های الهیاتی مدرنیته، ترجمة زانیار ابراهیمی، تهران، پگاه روزگار نو.
ویور، مری جو (1381) درآمدی بر مسیحیت، ترجمة حسن قنبری، قم، مرکز مطالعات ادیان و مذاهب.
هادی‌نا، محبوبه (1388) «مکاتب گنوسی: خاستگاه و اعتقادات»، تهران، پژوهشنامه ادیان، سال سوم، شماره 5، صص 117-146.
Agamben, Giorgio (2015) Stasis: Civil War as a Political Paradigm. Edinburgh University Press.
Bredekamp, Horst (2007) Thomas Hobbes’s Visual Strategies, in The Cambridge Companion to Hobbes's Leviathan, Edited by Patricia Springborg, Cambridge University Press.
Ginzburg, carlo (2017) Fear, Reverence, Terror. Seagull Books.
Hobbes, Thomas (1997) Leviathan. Edited by Richard Tuck. Cambridge.
Jones, Hans )1963( The Gnostic Religion: The Message of The Alien God and The Beginnings of Christianity. Germany, Beacon Press.
Kristiansson, Magnus and Tralau, Johan (2013) Hobbes’s hidden monster: A new interpretation of the frontispiece of Leviathan. European Journal of Political Theory. 2014, Vol. 13(3), pp 299–320.
Martinich, A. P. (2009) The Two Gods of Leviathan: Thomas Hobbes on Religion and Politics. Cambridge University Press.
Mussap, Christian J. (2019) The Plague Doctor of Venice. Internal Medicine Journal 49.pp 671–676.
Prokurat, Michael) 1996( Historical dictionary of the Orthodox church. USA, Scarecrow Press.
The Holy Bible (1996) New King James Version. Published by Thomas Nelson in Nashville.
Tully, James (1988) An Approach to Political Philosophy (Ideas in Context). Cambridge University Press.
Taubes, Jacob (2017) Leviathan as Mortal God: On the Contemporaneity of Thomas Hobbes. Telos 181.pp 48–64.
Van Straten, Roelof (1995) An Introduction to Iconography. Routledge.
