چگونگی نسبت انسان با شرور در تسلای فلسفه در مقایسه با کتاب ایوب
الموضوعات :
1 - استادیار گروه حکمت و کلام، دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: ایوب, بوئتیوس, تسلای فلسفه, کتاب ایوب, شر, تقدیر,
ملخص المقالة :
تسلای فلسفه، نوشتۀ بوئتیوس است که در آن بتأسی از رواقیان، ماهیت شر، نحوۀ دخالت مشیت الهی در جهان، و رابطۀ شر با تقدیر و مشیت را با نگاهی فلسفی تبیین کرده است. در این کتاب، شرور لازمۀ دنیای متغیر مادی تلقی شدهاند. سعادت حقیقی که در دنیای بدون ثبات مادی حاصل نمیشود، همان خیر محض یا خداست؛ با الهی شدن انسان، همۀ شرور و آلام، رنگ باخته و خیر میشوند. در این نوع نگاه، انسان نقشی در ایجاد شرور ندارد. در کتاب ایوب نیز این نوع نگاه به شر دیده میشود. در ابتدای کتاب، گاه شر معلول گناه انسان دانسته شده، گاه عاملی تربیتی است برای دوری انسان از گناه، و گاه آزمونی الهی است برای تأیید استقامت بر پرهیزگاری. اما در انتهای کتاب، شر اساساً وجود خارجی ندارد تا علتی بخواهد. با تحلیل هر دو کتاب، مشخص میشود که هم در کتاب ایوب و هم در تسلای فلسفه، تمام افعال الهی، خیر است و انسان با تسلیم شدن در برابر خواست خدا، درد جانکاه برخی افعال الهی که باعث رنجش اوست، را به شیرینی مبدل میسازد.
عهد عتیق، جلد اول، کتابهای شریعت یا تورات (1394) ترجمه پیروز سیار، تهران: هرمس.
عهد عتیق، جلد سوم، کتابهای حکمت (1400) ترجمة پیروز سیار، تهران: هرمس.
کتاب ایوب، منظومه آلام ایوب و محنتهای او از عهد عتیق (1400) گزارش فارسی قاسم هاشمینژاد، تهران: هرمس.
افلاطون (1380) دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی و رضاکاویانی، تهران: خوارزمی.
امینی، مریم (1399) ادبیات رنج، کندوکاوی در کتاب ایوب، تهران: فرهامه.
امینی، مریم؛ جلالیمقدم، مسعود (1394) «بررسی و نقد تاریخی کتاب ایوب»، معرفت ادیان، سال 6، شماره 2، ص86ـ75.
ایلخانی، محمد (1380) متافیزیک بوئتیوس، تهران: الهام.
ایلخانی، محمد (1382) تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران: سمت.
بوئتیوس (1385) تسلای فلسفه، ترجمه سایه میثمی، تهران: نگاه معاصر.
پورمحمدی، نعیمه (1392) «دو تئودیسه بدیع در کتاب ایوب: تئودیسه آشکارشدگی خدا و تئودیسه اعتراض»، هفت آسمان، شمارة 59، ص162ـ143.
پورمحمدی، نعیمه؛ فصیحی رامندی، میثم (1396) «ارزیابی تئودیسه اعتراض در پاسخ به مسئله شر»، فلسفه دین، سال 14، شماره 3، ص631ـ609.
خراسانی، شرفالدین (1382) نخستین فیلسوفان یونانی، تهران: علمی و فرهنگی.
دیکسون، کندی مایک (1385) دانشنامه اساطیر یونان و روم، ترجمة رقیه بهزادی، تهران: طهموری.
زمانی، مهدی (1388) «نظریه تذکر و رسالت معنوی هنر»، پیام نور در حوزه علوم اسلامی، شماره 0، ص104ـ91.
سلیمانی اردستانی، عبدالرحیم (1397) بررسی متنی و سندی متون مقدس یهودیـمسیحی، تهران: سمت.
فرفوریوس (1366) دوره آثار فلوطین، ج2، تهران: خوارزمی.
کاوندی، سحر؛ قرجالو، داود (1392) «پاسخ بوئتیوس به دشوارۀ شر»، الهیات تطبیقی، شمارة 10، ص 104ـ93.
کهن، آبراهام (1382) گنجینهیی از تلمود، ترجمه از انگلیسی امیر فریدون گرگانی، ترجمه و تطبیق با متون عبری یهوشوع نتن¬الی، با اهتمام امیرحسین صدریپور، تهران: اساطیر.
Boethius (1968). The Theological Tractates and The Consolation of Philosophy. trans. by H. F. Stewart & E. K. Rand, London: Harvard University Press.
Boethius (2008). The Consolation of Philosophy. trans. by D. R. Slavitt. London: Harvard University Press.
Chadwick, H. (1981). Boethius, The Consolations of Music, Logic, Theology, and Philosophy. New York: Oxford University Press.
Hesiod (2006). Theogony, Works and Days, Testimonia. ed. and trans. by G. W. Most. London: Harvard University Press.