بررسی تطبیقی آفت حرص و طمع در مثنوی های تعلیمی با رویکرد به مصیبتنامه عطار و مثنوی معنوی مولانا
الموضوعات :مجتبی عارفخانی 1 , فرزاد عباسی 2 , محبوبه ضیاء خدادادیان 3
1 - دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور
2 - استادیار گروه زبان وادبیات فارسی ،واحد بیشابور، دانشگاه ازاد اسلامی، نیشابور ، ایران
3 - استادیار گروه زبان وادبیات فارسی،واحد نیشابور، دانشگاه ازاد اسلامی، نیشابور ، ایران.
الکلمات المفتاحية: تطبیق, حرص و طمع, مصیبت نامه, عطار, مثنوی معنوی, مولانا.,
ملخص المقالة :
در تبیین مبانی ومفاهیم اخلاقی به ویژه رذایل اخلاقی بیشترین مقوله‌های کاربردی در بیان تعریف، سبب و علت و شیوه‌های درمانی آن است.آنچه که در بیان حرص وطمع در دیدگاه این دو عارف وشاعر به خوبی مشهود است بهره مندی، استناد وتوجه به مفاهیم قرآنی وروایات اسلامی در این زمینه است، هر دو عارف حرص وطمع را در وجود انسان مانند دیگر غرایز نهادینه در سرشت وفطرت وی دانسته با این تفاوت که مولوی به دو حرص پسندیده و مذموم اشاره می‌نماید اما عطار تکیه بر مذموم بودن این خصلت دارد.نکوهش حرص وطمع وتوصیه به پرهیز ازآن با یاد مرگ ویاد خداوند ونیز داشتن قناعت در کلام هردوشاعر جاری است.نگاه متفاوت مولوی در باب حرص توجه به حرص پسندیده وبیان عواقب ناشی از آن است، مولوی توصیف بیشتری از حرص وطمع نسبت به عطار در مثنوی ارائه کرده که البته این را نمی‌توان خرده ونقصانی بر مصیبت نامه که حجم کمتری نسبت به مثنوی دارد وارد نمود.
آمدي، عبد الواحد بن محمد ( 1411ق)غرر الحكم و درر الكلم. تحقیق: سید مهدي رجائی.چاپ دوم. قم: دار الكتاب الإسلامی.
ابن بابویه، محمد بن على (1362).الخصال. چاپ اول. قم: جامعه مدرسین.
الهی زاده، مريم ، محققی ، عبدالمجيد(1395)«تحليل و بررسی نقد اجتماعی در مصيبتنامه‌ی عطار نیشابوریبر مبنای روششناسی اسکينر» فصل نامه‌ی تخصصی تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی،صص138-160.
حسینی حميدآبادي ،مهناز ، يزدان پناه، مهرعلي (1394) «بررسي تطبيقي حرص در قرآن كريم و مثنوي مولانا» فصلنامه علمي پژوهشي زبان و ادب فارسي- دانشگاه آزاد اسلامي واحد سنندج- شماره 24/ سال هفتم.
حقانی زنجانی، حسین ( 1361) «انگیزه هاي حرص»، درس‌هایی از مكتب اسلام، سال22، شماره12.
دهخدا، علی اکبر (1373)لغت نامه دهخدا. چاپ اول. مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1374) المفردات فی غریب القرآن، نشر دارالقلم.
رحیمی ،امین، موسوی،سیده زهرا،مروارید،مهرداد(1393)«نمادهای جانوری نفس در متون عرفانی با تکیه بر آثار سنایی، عطار و مولوی» فصلنامه علمی پژوهشی شماره 62.
زرینکوب، عبدالحسین. (1389)سیری در شعر فارسی. تهران: سخن.
سنایى، مجدود بن آدم(1388)،حديقةالحقيقة و شريعةالطريقة،چاپ اول، تهران: فردوس
شوپنهاور، آرتور (1391 )در باب حکمت زندگیترجمه محمد مبشری چاپ سوم نیلوفر تهران
عطار، فرید الدین محمد. (1388). مصیبتنامه. تصحیح محمدرضا شفیعیکدکنی. تهران: سخن.
کلینی، محمد بن یعقوب (1369)أصول الكافی. ترجمه: سید جواد مصطفوي. چاپ اول. تهران: کتاب فروشی علمیه اسلامیه.
مصطفوى، حسن (1368)التحقیق فى کلمات القرآن الكریم. چاپ اول. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
معین، محمد (1342)فرهنگ فارسی. تهران: موسسه چاپ و انتشارات امیر کبیر
مولوي، (1357)، مثنوي معنوي، مقدمه استاد بديع الزّمان فروزانفـر، چاپ هشتم ،تهـران : انتـشارات علمي.
نراقی، احمد بن محمد مهدي (1378).معراج السعادة.قم: هجرت.
نفیسی، علی اکبر (1318)فرهنگ نفیسی.تهران: شرکت سهامی چاپ رنگین.
نــوروز پــور ، لــيلا، (1392)«حرص و طمع در مثنوي مولوي و مقايسة آن تعليمي باچهار ا ثر حوزه اد بيات» فصلنامه تخصصي سبك شناسي نظم و نثر فا رسيادب، سال ششم، شماره اول، شماره پياپي 19، صفحات444- 431.
20. هاشمی رفسنجانی، اکبر (1383)فرهنگ قرآن.چاپ دوم. قم: بوستان کتاب (انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم).
