نسبت علم و فناوری از نگاه کوهن و هیکمن
الموضوعات :
علی رضا مکاریان پور
1
,
رضا صادقی
2
1 - دانشجوی دکتری فلسفه، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
الکلمات المفتاحية: فلسفۀ تکنولوژی, تکنوساینس, پراگماتیسم, لری هیکمن, جان دیویی, تامس کوهن,
ملخص المقالة :
مفهوم «تکنوساینس» بعنوان یکی از مفاهیم محوری در فلسفة فناوری قرن بیستم، در چند دهة اخیر با توجه به نگرانیها دربارۀ ظهور هوش مصنوعی، بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. این نوشتار دو دیدگاه اصلی را که در اینباره در قرن بیستم مطرح شدند، با یکدیگر مقایسه میکند. لری هیکمن، فیلسوف پراگماتیست آمریکایی، ضمن پذیرش مفهوم تکنوساینس، تامس کوهن را مخالف این مفهوم معرفی میکند. در این مقاله، دلایل کوهن برای مخالفت با پیوند علم و فناوری بررسی میشوند و سپس با استفاده از مبانی فکری هیکمن، دیدگاه تامس کوهن را نقد میکنیم و از این مفهوم دفاع خواهیم کرد. استدلال اصلی اینست که دیدگاه کوهن، با اینکه با برچسب تاریخ علم ارائه شده است، ماهیتی ایدئولوژیک دارد و مبانی عینی علم را تضعیف میکند. اهمیت دیدگاه هیکمن در اینست که با تکیه بر فلسفة دیویی، تکنوساینس را قابل آموزش، و بنابرین، قابل مدیریت میداند.
چايلد، گوردون (1364) جامعه و دانش، ترجمة محمدتقي فرامرزي، تهران: سهروردي.
دگره، گرارد (1370) علم و ساخت اجتماعی، ترجمة محمد توکل، چاپ توکل.
کوهن، تامس (1390) ساختار انقلابهای علمی، ترجمة سعيد زيباکلام، تهران: سمت.
کوهن، تامس (1392) تنش جوهری: جستارهايی دربارۀ دگرگونی و سنت علمی، ترجمة علي اردستاني، تهران: رخداد نو.
محمدپور، احمد (1387) «ژان فرانسوا لیوتار و پیدایش علوم اجتماعی پست مدرن: خاستگاه نظری و مبانی پارادایمیک»، نشریه علوم اجتماعی دانشگاه فرودسی مشهد، سال 5، شمارۀ 1، ص82ـ39.
منصوری، علی‌رضا؛ پایا، علی (1400) علوم انسانی بمثابه تکنولوژی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Bordeau, E. J. (1971). John Dewey's ideas about the great depression. University of Pennsylvania Press.
Davis, M. (2006). American pragmatism and technology. Techné. vol. 10, no. 2. pp. 131-140.
Dewey, J. (1908). Ethics. H. Holt and Company
Dewey, J. (1929). The quest for certainty: Gifford lectures. New York, Minton: Balch & Company.
Dewey, J. (1939). Freedom and Culture. New York: G. P. Putnam Son.
Dewey, J. (1984). The collected works of John Dewey, the middle works: 1899–1924, fundamentals. Southern Illinois University Press
Dewey, J. (2013). A common faith. Yale University Press.
Feenberg, A. (2003). Pragmatism and critical theory of technology. Techné. vol. 7, no. 1.
Feyerabend, P. (1995). Two letters of Paul Feyerabend to Thomas S. Kuhn on a draft of the structure of scientific revolutions. Studies in History and Philosophy of Science, vol. 26, no. 3, pp. 353-387.
Feyerabend, P. (2006). More letters by Paul Feyerabend to Thomas S. Kuhn on proto-structure. ed. by P. Hoyningen-Huene. Studies in History and Philosophy of Science. vol. 37, no. 4. pp. 610-632.
Garnar, A. W. (2012). Hickman, technology, and the postmodern condition. Technè, vol. 16, no. 3, pp. 231-251.
Hickman L. (1990). John Dewey's pragmatic technology. Indiana University Press.
Hickman L. (2001). Philosophical tools for technological culture: putting pragmatism to work. Indiana University Press.
Ihde, D. (1993). Postphenomenology: Essays in the Postmodern Context, Evanston. Northwestern University Press
Ihde, D. (2009). Technology and Science. A companion to the philosophy of technology. ed. by J. K. Berg Olsen, S. A. Pedersen & V. F. Hendreick. Sussex: Wiley-Blackwell.
Kuhn, T. S. (2000). The road since structure: philosophical essays, 1970–1993, with an autobiographical interview. Ed. by J. Conant & J. Haugeland, Chicago: University of Chicago Press.
Lyotard, Jean-Francois (1979). New Technologies. Political Writings, trans. G. Bennington and B. Massumi. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Popper, K. (1970). Normal science and its dangres. in I. Lakatos & A. Musgrave (eds.), Criticism and the growth of knowledge. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 51-58.
