تحلیل «اتوپیا» و «دیستوپیا» با روش «تاریخ مفاهیم»
الموضوعات :محدثه تیموری 1 , عباس منوچهری 2
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، ایران
2 - استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، ایران
الکلمات المفتاحية: اتوپیا, دیستوپیا, تاریخ مفاهیم, اندیشه سیاسی و کوزلک.,
ملخص المقالة :
مفاهیم «اتوپیا» (آرمان- شهر) و «دیستوپیا» (ویران- شهر) در «فلسفه مدنی (سیاسی)» و «ادب سیاسی»، اهمیتی خاص دارد. تاکنون آثار زیادی درباره هر دو مفهوم به صورت متون اصلی و ثانوی نوشته و مورد نقد و تحلیل واقع شده است. علی‌رغم تمامی تحقیقات صورتگرفته، تاکنون پژوهشی «مفهوم‌شناسانه» با استفاده از روش «تاریخ مفاهیم» راینهارد کوزلک انجام نشده است. هدف این مقاله این است که با استفاده از روش کوزلک نشان داده شود که نمیتوان معنای دو مفهوم اتوپیا و دیستوپیا را به معانی مشخصی تقلیل داد. این روش منجر به دیدگاهی جدید برای درک تطور مفاهیم در طول تاریخ اندیشه بشر خواهد شد. در این مقاله سعی شده تا با تأکید بر نقش زمینه و زمانه در هر دوره تاریخی، زوایای پنهان و گاه فراموششده این مفاهیم بررسی شود.
آرنت، هانا (1401) وضع بشر، ترجمه مسعود علیا، تهران، ققنوس.
اسپریگنز، توماس (۱۴۰۱) فهم نظریه‌های سیاسی، ترجمه فرهنگ رجایی، تهران، آگه.
افلاطون (1353) جمهوری افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی و رضا کاویانی، تهران، ابن سینا.
انگلس، فردریش (۱۳۹۶) سوسیالیسم تخیلی و سوسیالیسم علمی، تهران، روشنگران.
برخمان، روتخر (۱۴۰۱) آرمان‌شهر واقع‌بین‌ها و راه رسیدن به آن، ترجمه مزدا موحد، تهران، فرهنگ نشر نو.
بردبری، ری (۱۴۰۲) فارنهایت۴۵۱، ترجمه مژده دقیقی، تهران، ماهی.
بردشا، لی (۱۴۰۱) فلسفه سیاسی هانا آرنت، ترجمه خشایار دیهیمی، تهران، فرهنگ نشر نو.
بلوخ، ارنست (۱۴۰۱) دیالکتیک امید، ترجمه شروین طاهری، تهران، افکار جدید.
پی.
وینر، فیلیپ (۱۳۹۹) سیاست و یوتوپیا، ترجمه جمال محمدی، تهران، فرهنگ جاوید.
جزائی، محدثه و سیدمحمدعلی تقوی و سیدحسین اطهری و مهدی نجف‌زاده (۱۳۹۹) «تاریخ مفهومی؛ آشکارسازی نزاع‌های ایدئولوژیک و فهم معنای نوین از متن»، نقد و نظریه ادبی، سال پنجم، دوره دوم، پاییز و زمستان، شماره پیاپی ۱۰، صص 75-96.
ریکور، پل (۱۳۹۹) درس¬گفتار‌های ایدئولوژی و اتوپیا، ترجمه مهدی فیضی، تهران، مرکز.
زامیاتین، یوگنی ایوانویچ (۱۳۹۹) ما، ترجمه بابک شهاب، تهران، بیدگل.
سارجنت، لایمن تاور (۱۴۰۱) اتوپیانیسم: آرمان‌شهر باوری، ترجمه محمد نصراوی، تهران، افکار جدید.
شریعتی، علی (1392) مجموعه آثار، جلد بیست و پنج، انسان بی‌خود، چاپ چهارم، تهران، مؤسسه نشر آثار دکتر شریعتی.
کوزلک، راینهارت (۱۴۰۱) مقدمه‌ای بر مفاهیم بنیادین تاریخی: تاریخ تحول مفهوم بحران، ترجمه بهنام جودی، تهران، گام نو.
محمودی، رحمت‌الله و دیگران (۱۴۰۱) «پدیدارشناسی ایدئولوژی و نسبت آن با اتوپیا بر پایه آرای پل ریکور»، پژوهش‌های فلسفی، دوره شانزدهم، شماره ۴۰، صص 336-359.
منوچهری، عباس (۱۳۸۳) هرمنوتیک رهائی و عرفان مدنی، ترجمه حسین خندق آبادی، تهران، مؤسسة تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
------------- (1402) فراسوی رنج و رؤیا، تهران، روزنه.
ولر، سام (۱۳۹۷) رد بری آخرین مصاحبه و گفت‌وگو‌های دیگر، ترجمه مرجان مردانی، تهران، ثالث.
هاکسلی، آلدوس لئونارد (۱۴۰۲) دنیای قشنگ نو، ترجمه سعید حمیدیان، تهران، نیلوفر.
هلد، دیوید (۱۴۰۱) مدل‌های دموکراسی، ترجمه عباس مخبر، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
Aldous Huxley (1949)to George Orwell: My Hellish Vision of the Future is Better Than Yours.
Biesterfeld, W. (1982) Die literarische Utopie (2nd ed.). Stuttgart: J.B. Metzler.
Chignola, S. (2002) History of political thought and the history of political concepts: Koselleck's proposal and Italian research. History of Political Thought, 23(3), 517–541.
Hesiod (2018) Work and Days. Penguin classics.
Hassing, Ander (2015) What is Conceptual History? CLEAR Project. Retrieved from https://web.archive.org/web/20180919122951/https://www.clear-project.net/system/files/What%20is%20Conceptual%20History%20A%20Hassing.pdf.
Koselleck, R. (1982) Begriffsgeschichte and social history. economy and society, Vol 11(4): 409-427.
---------------- (2002) The Practice of Conceptual History: Timing History, Spacing Concepts. Stanford University Press.
Levitas, Ruth (2013) Utopia as Method: The Imaginary Reconstitution of Society, New York, Palgrave.
More, T. (1516) Utopia (H. V. S. Ogden, Ed. & Trans.). Crofts Classics. (Original work published 1516).
Vieira, F. (2010) The concept of utopia. The Cambridge companion to utopian literature, 3-27.
