ارزیابی تطبیقی برنامه درسی مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های افغانستان با دانشگاه‌های ایران
الموضوعات :
عبدالوراح محمدی
1
,
احمد رضی
2
,
محمدعلی خزانه دارلو
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، ایران
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، ایران
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان، ایران
الکلمات المفتاحية: نقد تطبیقی, برنامه‌ریزی درسی, آموزش زبان فارسی, هیلدا تابا و ادبیات فارسی.,
ملخص المقالة :
برنامه درسی، یکی از ارکان آموزش موفق در سطوح مختلف تحصیلی است. بهره‌گیری از تجربههای نظام آموزشی کشورهای گوناگون می‌تواند به ارتقای کیفی برنامه درسی بینجامد. در این پژوهش با استفاده از عناصر هفتگانه «هیلدا تابا» درباره برنامه‌ریزی درسی، برنامه درسی مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه‌های افغانستان با برنامه درسی دانشگاه‌های ایران مقایسه و نقاط ضعف و قوت آن نشان داده می‌شود و پیشنهادهایی برای بهبود برنامه درسی دانشگاه‌های افغانستان ارائه می‌شود. این تحقیق که با رویکرد تطبیقی اجرا شده است، نشان می‌دهد که با وجود به‌روزرسانی در سال 1401 شمسی، این برنامه آنچنان که شایسته است، نیازهای آموزشی، فرهنگی و اجتماعی دانشجویان را برآورده نمی‌کند و دارای ضعف‌هایی است؛ ازجمله نپرداختن به نیازسنجی واقع‌بینانه، ضعف در هدف‌گذاری، پیش‌بینی نشدن شیوه ارزیابی برنامه و بازنگری سرفصل‌ها، کم‌توجهی به مهارت‌های کاربردی دانشجویان، کم‌توجهی به متن‌های نظم و نثر ادبی، کمبود تعداد واحدهای انتخابی، نبودِ واحدهای درسی کارگاهی، کم‌توجهی به ادبیات معاصر، کم‌توجهی به آفرینش ادبی، کم‌توجهی به نیازهای بازار کار این رشته، ضعف منابع معرفی‌شده برای درس‌ها، کم‌توجهی به شیوه‌های پیشرفته تدریس و کم‌توجهی به درس‌های میان‌رشته‌ای.
افسری، غلامحسین (1390) مبانی و اصول برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، مشهد، پیام کلیدر.
جاویدی، کرامت الله و محمدجواد رضایی (1396) بررسی تطبیقی برنامۀ درسی تربیت‌معلم در ایران، آلمان و ژاپن، اولین کنفرانس بین‌المللی آموزش‌وپرورش تطبیقی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد.
خاقانی‌زاده، مرتضی و کوروش فتحی واجارگاه (1387) «الگوهای برنامه درسی دانشگاهی»، دوماهنامه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، شماره 2، صص 10-18.
دیباواجاری، طلعت و دیگران (1390) «مفهوم‌پردازی الگوهای برنامه‌ریزی درسی آموزش عالی (تجربیات و دستاوردها)»، پژوهش در برنامه‌ریزی، شماره 30، صص 48-62.
رحمان‌پور، محمد و محمدرضا نیلی (1394) «بررسی تطبیقی برنامه درسی ادبیات در مقطع متوسط ایران با شش کشور اروپایی»، نشریه آموزش و ارزشیابی، سال هشتم، شماره 32، صص 41-60.
رحمانی بلداجی، مریم و دیگران (1394) «هیلدا تابا که بود، چه گفت و چه کرد؟»، مجموعه‌مقالات اولین کنفرانس بین‌المللی روان¬شناسی و علوم تربیتی، مؤسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی شیراز، صص 2863-2881.
رستگاری، نرجس و پروین سالاری چینه (1396) بررسی تطبیقی کارورزی در دانشگاه فرهنگیان با برنامۀ آموزش بالینی دانشجو معلمان سایر کشورها، اولین کنفرانس بین‌المللی آموزش‌وپرورش تطبیقی، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد.
رضی، احمد (1388) «شاخص‌های ارزیابی و نقد کتاب‌های دانشگاهی»، سخن سمت، شماره 21، صص 21-30.
رهیاب، همایون و دیگران (1402) «تبیین تحول و بازنگری برنامه‌های درسی آموزش عالی افغانستان از 1381-1400»، دوفصلنامه نظریه و عمل در برنامه درسی، شماره 22، صص 487-515.
سلطان محمد (1399) جستجوی فکتورهای تأثیرگذار روی تطبیق نصاب زبان انگلیسی در دانشگاه کندهار، کابل، ریاست تألیف و ترجمۀ وزارت تحصیلات عالی.
عبدالحق و دیگران (1390) وضع نصاب تعلیمی، مفردات درسی و چگونگی سیستم کریدت در پوهنتون کابل، کابل، مرکز ملی تحقیقات پالیسی و بنیاد کنراد ادنارو.
عقیقی بخشایش، حبیبه (1396) برنامۀ درسی تربیت‌معلم فنلاند و مقایسه آن با ایران، اولین کنفرانس بین‌المللی آموزش‌وپرورش تطبیقی، دانشگاه لرستان.
فانگ، دیلی (1401) برنامه درسی مرتبط در آموزش عالی، ترجمه غلام‌رضا یادگارزاده، سیده مریم حسینی لرگانی و ندا شیخ‌الاسلامی، تهران، آوای نو.
فتحی واجارگاه، کوروش (1386) «ارزشیابی کیفیت برنامه درسی دانشگاهی (مورد مطالعه: برنامه درسی آموزش بزرگسالان)»، فصلنامه مطالعات برنامه درسی، شماره 5، صص 1-26.
------------------ (1395) اصول و مفاهیم اساسی برنامه‌ریزی درسی، تهران، علم استادان.
قاسم پور، حسین (1383) بررسی تطبیقی دیدگاه‌ها، رویکردها و روش‌های برنامۀ درسی زبان‌آموزی و ارائۀ الگویی برای برنامه‌ریزی درسی آموزش زبان فارسی.
تهران، فصلنامۀ نوآوری‌های آموزشی، شماره دهم، سال سوم.
قبول، احسان و همکاران (1395) بررسی میزان رشد تفکر انتقادی دانشجویان رشتۀ زبان و ادبیات فارسی (مورد مطالعه: دانشگاه فردوسی مشهد)، فصلنامۀ علمی- پژوهشی نقد ادبی، سال نهم، شماره 33، صص 177-205.
قدیمی، سعید و بهزاد محمدی‌نژاد (1390) شیوه‌نامه تدوین و بازنگری برنامه درسی، تهران، دفتر برنامه‌ریزی و پشتیبانی آموزش عالی وزارت علوم.
کوشی، زهرا و اصغر سلطانی (1397) «بررسی تطبیقی عناصر برنامه درسی مراکز تربیت معلم ایران و هند»، دوفصلنامه پژوهشی دانشگاه فرهنگیان، سال دوم، شماره 4، صص 9-46.
ملکی، حسن (1398) مقدمات برنامه‌ریزی درسی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
موسی‌پور، نعمت‌الله (1391) مبانی برنامه‌ریزی آموزش متوسطه، مشهد، شرکت به¬نشر.
مولایی‌نژاد، اعظم و علی ذکاوتی (1387) «بررسی تطبیقی نظام برنامه درسی تربیت‌معلم در کشورهای انگلستان، ژاپن، فرانسه، مالزی و ایران»، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 26، صص 35-62.
نادری، سوسن (1395) «شیوه‌های نوین ارزشیابی پیشرفت تحصیلی»، مجموعه مقالات نهمین کنفرانس آموزش شیمی ایران، دانشگاه زنجان، صص 230-238.
نلسون، آنابل (1391) طراحی برنامه درسی، ترجمه یوسف رضاپور، تهران، سمت.
نیک‌منش، مهدی (1389) «نقد و بررسی گردهمایی بازنگری در برنامه‌ریزی درسی زبان و ادبیات فارسی»، کتاب ماه ادبیات، شماره 45 (پیاپی 159)، صص 47-54.
وزارت تحصیلات عالی (1388) لایحه سیستم واحد دانشگاه‌ها و مؤسسات تحصیلات عالی، ریاست اطلاعات و نشریات علمی.
وزارت تحصیلات عالی (1390) رهنمود نوسازی و انکشاف کریکولم برای پوهنتون‌ها و مؤسسات تحصیلات عالی، ریاست اطلاعات و نشریات علمی.
وزارت تحصیلات عالی (1401) برنامه درسی مقطع کارشناسی رشته زبان و ادبیات دانشگاه‌های افغانستان، کابل، ریاست نشریات.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (1391) برنامه درسی دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی در سه زمینه: مهارت‌های ادبی، فنون ادبی و متن‌های ادبی.
یارمحمدیان، محمدحسین (1393) مبانی و اصول برنامه‌ریزی درسی، تهران، یادواره کتاب.
Eisner, E. (1994) Educational imagination: on the design and evaluation of school programs, New York, McGraw Hill.
Kearney, N.F. (1961) Curriculum. In C.W. Harris (Ed.) Encyclopedia of Educational research (pp. 358-365). New York, Macmillan and American Educational Research Association.
Taba, H (1962) curriculum development: theory and practice. New York, Harcourt, Brace & world.
