معماری بومی در طراحی پایدار سکونتگاه‌های روستایی (نمونه موردی روستاهای وِنان و کهندان قم)
الموضوعات :محسن گلریز 1 , سید احسان موسوی 2
1 - گروه معماری دانشگاه شهاب دانش، قم، ايران.
2 - واحد یادگار امام خمینی شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: معماری بومی, معماری پایدار, مسکن روستایی, اقلیم سرد و کوهستانی, ونان, کهندان.,
ملخص المقالة :
هنوز در روستاهای ایران با توجه به قدمت بالای آن و دارا بودن بافت باارزش می‌توان مجموعه‌ای متناسب و همگن را دید که در آن ارتباطات، عملکردها و کارکردهای فضاها در مسکن یک نظام اجتماعی اقتصادی و فرهنگی متناسب را در برگرفته باشد. روستاهای ونان و کهندان بافت نسبتاً ارزشمند ازنظر معماری بومی و درخور مطالعه هستند که گونه‌های موجود مسکن روستایی در این مقاله ازجمله نمونه‌های بررسی‌شده در این پژوهش محسوب می‌شوند. در این تحقیق ازآنجاکه می‌بایست به بررسی ویژگی‌های روستا پرداخته شود، روش کیفی برای توصیف داده‌ها و بررسی نمونه موردی و روش تحلیلی برای نتیجه‌گیری از داده‌های گردآوری‌شده است. در این بررسی روستاها ازنظر استقرار و سیما و منظر و بافت و مسکن موردمطالعه قرارگرفته‌اند و از دو دیدگاه ارزیابی الگوی اقلیمی و ارزیابی الگوی فضایی-عملکردی مورد تحلیل قرارگرفته‌اند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد ویژگی‌های برجسته معماری بومی این روستاها شامل هماهنگی بافت با شیب زمین، تنظیم فضاهای مسکونی روستایی بر اساس نیازهای خانواده، توجه به عوامل اقلیمی و فرهنگ مردم روستا است. علاوه بر این، ثبت و مستندسازی این سکونتگاه‌ها باعث شده تا اسناد و مدارک مربوط به آن‌ها تهیه شود و در حفاظت از روستا و توسعه ساخت‌وسازهای آینده کمک کند.
1- اسپنانی، عباسعلی(1387). اقلیم معماری جزیره کیش. پایان¬نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.
2- آرشیو بنیاد مسکن شهر قم (1395). طرح تفضیلی روستای کهندان و ونان.
3- رازجویان، محمود(1381). آسایش به‌وسیله معماری همساز با اقلیم. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
4- رکن¬الدین افتخاری، عبدالرضا؛ حاجی¬پور، مجتبی؛ فتاحی، احداله؛ و پایدارکل سنگ، ابوذر(1391). بررسی میزان انطباق ساخت‌وسازهای جدید در نواحی روستایی با معماری بومی و میزان رضایتمندی ساکنین روستایی (نمونه موردی: بخش مرکزی شهرستان دلفان). مسکن و محیط روستا، 31(139)، 85-98.
5- سفلایی، فرزانه(1382). پایداری عناصر اقلیمی در معماری سنتی ایران. سومین همایش بهینه‌سازی مصرف سوخت.
6- علی¬الحسابی، مهران(1385). آموزش معماری روستا چرا و چگونه. صفه، 16(1)، 20-33. dor:20.1001.1.1683870.1385.15.42.5.7
7- ﻋﻠﯽ¬اﻟﺤﺴﺎﺑﯽ، مهران؛ و راﻫﺐ، غزال(1387). ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﺧﺎﻧﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪي از ذﻫﻨﯿﺖ ﺗﺎ ﻋﯿﻨﯿﺖ. تهران: بهمن‌آبادی.
8- قبادیان، وحید(1387). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9- یوسفی، ناصح؛ و مرادخانی، ایوب(1388). بررسی چگونگی تجلی معماری پایدار در معماری بومی ایران. همایش ملی معماری پایدار همدان.
10- Vale, B., & Vale, R. )1996(. Green Architecture : Design for a Sustainable Future. London : Thames & Hudson Ltd.
