بررسی کانه¬زایی، زمین¬شیمی و ژنز کانسار مس کهدلان، بستان آباد، آذربایجان شرقی
الموضوعات :علیرضا یوسفی 1 , شجاعالدین نیرومند 2 , عبدالرحمان رجبی 3 , محمد امینی 4
1 - زمین¬شناسی اقتصادی، دانشکده زمین¬شناسی، دانشگاه تهران
2 - دانشگاه تهران
3 - دانشگاه تهران
4 - زمین¬شناسی اقتصادی، دانشکده زمین¬شناسی، دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: کانه¬زایی, زمین¬شیمی, ژنز, مس کهدلان, بستان آباد,
ملخص المقالة :
ذخیره معدنی مس کهدلان در استان آذربایجان شرقی و در 27 کیلومتری خاور شهر بستان آباد، در کمان ماگمایی ارومیه – دختر و در قسمت شمال ورقه زمین¬شناسی قره¬چمن واقع شده است. به لحاظ چینه¬شناختی قدیمی¬ترین واحدهای سنگی منطقه معدنی را شیل، مارن و سنگ آهک¬های کرتاسه بالایی – پالئوسن تشکیل دادهاند. بر روی واحدهای فوق، توالی آتشفشان – رسوبی ائوسن شامل لیتیک توف، آندزیت، بازالت قرار می¬گیرد. این مجموعه با بیشترین تنوع سنگی تحت تاثیر توده¬های نفوذی و نیمه آتشفشانی الیگوسن با ترکیب مونزوسینیت تا گابرو قرار گرفته است. تودههای مونزوسینیتی میزبان کانه¬زایی مس در این منطقه می¬باشند. در این ذخیره، کانه¬زایی از نوع رگه¬ای است که به شدت توسط ساختار کنترل می¬گردد. کانی¬شناسی رگه¬ها ساده و به دو صورت هیپوژن و سوپرژن رخداد دارد. مهم¬ترین کانی¬های بخش هیپوژن شامل کانی¬های سولفیدی کالکوپیریت، پیریت و مگنتیت و همچنین بخش سوپرژن شامل کانی¬های کالکوسیت، کوولیت و ثانویه (مالاکیت، هماتیت و گوتیت) میباشد. از مهم¬ترین دگرسانی¬های موجود در همراهی با کانه-زایی می¬توان به دگرسانی¬های آرژیلیک، سیلیسی، کربناتی و پروپیلیتیک اشاره کرد. بر اساس مطالعات زمین¬شیمی، سنگ میزبان کانه¬زایی، با ترکیب مونزوسینیت و در سری کالک آلکالن تا شوشونیتی و در محدوده متاآلومین قرار دارد؛ همچنین محیط تشکیل توده میزبان کانه¬زایی کمان آتشفشانی حاصل از زون فرورانش می¬باشد که نمودارهای بهنجار شده عناصر کمیاب خاکی نیز مصداق این موضوع می¬باشد. با توجه به آنالیزهای صورت گرفته، مقدار عیار مس در نمونه¬های برداشت شده، از 20.7 پی¬پی¬ام الی 6 درصد و عیار مولیبدن از 8/0 تا 5/5 پیپیام متغیر است. بر اساس کلیه بررسی¬های زمین-شناختی، کانهزایی مس در محدوده معدنی کهدلان، در زون غنی شده کالکوسیت و در بخش سوپرژن یک کانسار پورفیری قرار گرفته است.
- روان¬خواه, موءید, لطفی¬ بخش (1399). مطالعات زمین¬شناسی، دگرسانی و کانی¬سازی کانسار مس پورفیری بارملک (شمال ورزقان-استان آذربایجان¬شرقی). فصلنامه زمین¬شناسی ایران, 56 (75-86).
-حیدری، م. زراسوندی، ع.رضایی، م. ع، ساکی و اسدی، س. (1397). بازسازی شاخص¬های فیزیکوشیمیایی با استفاده از شیمی و کلریت در کانسار مس پورفیری کدر، کمان ماگمائی سنوزوئیک کرمان. فصلنامه زمین شناسی ایران، 47 (63-85).