فراتحلیل مقالات حوزه دخانیات با تاکید بر دانشجویان و دانشگاهیان (از 1380تا 1401)
الموضوعات :
اباذر اشتری مهرجردی
1
,
محمدرضا مسجدی
2
1 - استادیار گروه علم و فناوری، پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی، تهران، ایران
2 - استاد گروه بیماری‌های ریوی، مرکز تحقیقات کنترل دخانیات، جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران
الکلمات المفتاحية: دخانیات, دانشجو, دانشگاه, فراتحلیل.,
ملخص المقالة :
بر اساس گزارشهای سازمان بهداشت جهانی، دخانیات هر سال قریب به 9 میلیون نفر را به کام مرگ می‌کشد. بطوریکه بیش از 8 میلیون نفر به دلیل مصرف مستقیم دخانیات و حدود یک میلیون مرگ به دلیل تماس با دود دست دوم دخانیات جان خود را از دست می‌دهند این درحالیست که در حدود 70 درصد مصرف‌کنندگان سیگاری دنیا (از یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر) یعنی بیش از یک میلیارد نفر در کشورهای با درآمد متوسط و پایین زندگی می‌کنند،
طی سالهای 2010 تا 2020 مطالعات پراکنده نشان از افزایش نرخ مطلق مصرف و تغییر الگوهای آن داشته بطوریکه با کاهش سن ورود به مصرف، ورود دختران و زنان به این چرخه، مصرف خانوادگی قلیان و شیوع سیگار و قلیان الکترونیک روبروییم. همچنین پژوهش‌ها در خصوص شيوع دخانيات در بين نوجوانان و جوانان در ايران هشدار داده‌اند بطوریکه این سنین شامل دوره دومِ دانش‌آموزی(نوجوانان) و دانشجویی(جوانان) هستند. بر همین اساس در این مطالعه در پی شناسایی مهترین و پرتکرار‌ترین مفاهیم در خصوص مصرف دخانیات در میان دانشجویان دانشگاه‌ها بوده و مقالات حوزه دانشجویی و دانشگاه را طی دو دهه مورد ارزیابی قرار داده ایم. در همین رابطه تعداد 35 مقاله که در خصوص دانشجویان و در محیط دانشگاه‌های کشور با تمرکز بر مصرف انواع دخانیات چاپ شده اند را مورد ارزیابی و فراتحلیل قرار دادیم.
نتایج حاکی از آن است که از مجموع دسته‌بندی عوامل چهارگانه اجتماعی، فرهنگی، روانی و اقتصادی، به ترتیب میزان واقعی و یا درک از محرومیت نسبی(با ضریب 0.381)، کنترل اجتماعی(با ضریب 0.361)، مصرف رسانه‌ای خاصه شبکه های اجتماعی مجازی(با ضریب 0.316) و نهایتا احساس بیگانگی شامل مسایل مربوط به هویت و ایجاد و بروز شخصیت (با ضریب 0.236) بیشترین اثرات را روی گرایش و مصرف انواع دخانیات در میان نوجوانان(دانشجویان) دارد
1. اعجازی، فرزانه و ابوالفضل ذوالفقاری (شهریور 1398)، «بررسی رابطه میان میزان استفاده از موبایل با میزان مصرف سیگار»، نشریه مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه شناسی، سال دوم، ش 6، صص 1-14.
2. افراسیابی، حسین و جواد مداحی (بهار 1395)، «بازنمایی و تبیین نقش اوقات فراغت در اعتیاد به سیگار در میان دانشجویان»، نشریه علمی – پژوهشی برنامه¬ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، ش 26، صص 178-212.
3. افراسیابی، حسین و جواد مداحی (زمستان 1395)، «مطالعه کیفی زمینه¬های اجتماعی مصرف سیگار در میان دانشجویان خوابگاه پسران دانشگاه یزد»، نشریه علمی – پژوهشی پژوهش¬های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، ش 15، صص 79-98.
4. افشانی، سید علی رضا؛ یاسین خرم پور و سجاد ممبینی (بهار 1393)، «بررسی رابطه بین دینداری و نگرش به مصرف سیگار در بین دانشجویان دانشگاه یزد»، نشریه علمی – پژوهشی علوم اجتماعی (دانشگاه آزاد شوشتر)، ش 24، صص 59-80.
5. امیدپور، آرزو؛ سلیمان کابینی مقدم و حجت الله میاندهی (تابستان 1400)، «شیوع شناسی مصرف سیگار، الکی و مواد مخدر در بین نوجوانان استان گیلان»، نشریه پرستاری، مامایی و پیراپزشکی، دوره هفتم، ش 1، صص 46-59.
6. خنفچه، مهین؛ بهمن اکبری، لیلا مقتدر و بتول مهرگان (1401)، «مدل سازی معادلات ساختاری رابطه اعتیاد مادر به سیگار و گرایش به خودکشی در دختران نوجوان با نقش میانچیگری دین داری»، نشریه مطالعات ناتوانی، شماره 12، صص 1-11.
7. پشت مشهدی، مرجان؛ زهره احمد آبادی؛ لیلی پناغی، علی زاده محمدی و حسین رفیعی (1389)، «نقش مدرسه در گرایش به سوء مصرف سیگار، الکل و مواد در نوجوانان دبیرستانی شهر تهران»، نشریه تحقیقات علوم رفتاری، دوره هشتم، ش 1، صص 46-56.
8. پیر دهقان، آذر؛ محمود وکیلی؛ مژده عرب و آرزو آقا کوچک (آذر و دی 1393)، «بررسی فراوانی مصرف سیگار و مدل سازی عوامل پیشگویی کننده در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شهر یزد در سال 1391»، نشریه دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دوره شانزدهم، ش 5، صص 56-65.
9. پیرزاده، حجت الله؛ علی محمد نظری؛ کیانوش زهراکار و رضا بابایی گیوی (زمستان 1394)، «نقش کارکرد خانواده در پیش بینی گرایش به اختلالات اعتیادی مرتبط با دخانیات در دانش آموزان 16 تا 19 ساله»، نشریه سلامت اجتماعی (نشریه مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت)، دوره سوم، ش 1، صص 21-30.
10. حبیبی، یوسف؛ آتوسا کلانتر هرمزی، کیومرث فرح بخش؛ حسین سلیمی بجستانی و محمد عسگری (1400)، «سبب شناسی گرایش به مصرف سیگار: یک وارسی کیفی از تجارب زیسته جوانان سیگاری»، نشریه تصویر سلامت، دوره 12، ش 4، صص 404-416.
11. حسینی، فرهاد؛ مجتبی حبیبی و فرهاد رادفر (تابستان 1394)، «مقایسه سبک¬های دل¬بستگی، احساس تنهایی ادراک شده و سلامت روان در دانشجویان مصرف کننده و غیرمصرف کننده سیگار»، نشریه علمی - پژوهشی روانشناسی سلامت، ش 14، صص 45-61.
12. حسینیان، معصومه؛ ربابه نوری، مریم مقدسین، سوفیا اصالت منش (خرداد و تیر 1397)، «بررسی نقش میانجی¬گر سلامت روان و انگیزه¬های مصرف در رابطه میان سازگاری با دانشگاه و مصرف سیگار و قلیان توسط دانشجویان»، نشریه علمی – پژوهشی فیض، دوره بیست و دوم، ش 2، صص 192-205.
13. حسینیان، معصومه؛ ربابه نوری؛ مریم مقدسین و سوفیا اصالت منش (تابستان 1397)، «پیش بینی مصرف سیگار و قلیان در دانشجویان براساس میزان سازگاری با دانشگاه، سلامت روان و انگیزه¬های مصرف»، نشریه پژوهش در سلامت روان شناختی، ش 34، صص 87-101.
14. حیدرنیا، علیرضا؛ مجید براتی؛ شمس الدین نیکنامی، حمید اله وردی پور و سعید بشریان (بهار 1395)، «اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر وب در پیشگیری از مصرف سیگار در دانشجویان پسر: کاربرد مدل تصورات و تمایلات»، نشریه آموزش و سلامت جامعه، دوره سوم، ش 1، صص 1-11.
15. رضوان فرد، مهرناز؛ حامد ا ختیاری؛ آذرخش مکری و حسین کاویانی (زمستان 1386)، «رابطه ویژگی¬های شخصیتی و تکانشگری با میزان وابستگی نیکوتین در دانشجویان سیگاری»، نشریه علمی – پژوهشی تازه¬های علوم شناختی، ش 36، صص 33-49.
16. زاده محمدی، علی؛ زهره سروش فر؛ فضه غلامرضا کاشی و فاطمه غلامرضا کاشی (بهار و تابستان 1394)، «مرور نظام مند تحقیقات سوء مصرف مواد مخدر در نوجوانان»، نشریه علمی – پژوهشی مسائل اجتماعی ایران، سال ششم، ش 1، صص 107-130.
17. سبکتکین ریزی، قربانعلی؛ حامد مرادی؛ فاطمه سلمانی و نورالله اردشیری منش (پاییز و زمستان 1400)، «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با استعمال دخانیات بین دانشجویان دانشگاه خوارزمی»، نشریه مسائل اجتماعی ایران، سال دوازدهم، ش 2، صص 137-154.
18. سپهوندی، علی؛ معصومه شفیعی و حدیث حیدری راد (زمستان 1395)، «مقایسه طرد اجتماعی، احساس پیوستگی و ادراک خطر در افراد وابسته به مواد، سیگار، قلیان و عادی»، نشریه علمی – ترویجی سلامت اجتماعی و اعتیاد، ش 12، صص 205-224.
19. سهراب زاده، مهران و لیلا پرنیان (تابستان 1394)، «مطالعه کیفی مصرف قلیان بین دختران دانشجو و زنان جوان شهر شیراز»، نشریه علمی – پژوهشی زن در توسعه و سیاست، ش 49، صص 81-112.
20. سید فاضل پور، سیده فاطمه؛ محمد تقی مقدم نیا و فیروز نصیرزاده (بهار 1383)، «بررسی نگرش دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی گیلان در ارتباط با سیگار کشیدن»، نشریه پزشکی قانونی ایران، سال دهم، ش 33، صص 25-29.
21. طاووسی، محمود؛ رحمن پناهی؛ علی اصغر حائری مهریزی؛ مهدی عنبری، رامین مظفری کرمانی، راحله رستمی و اکرم هاشمی (پاییز 1397)، «مداخلات پیشگیرانه درخصوص مصرف دخانیات توسط نوجوانان ایرانی: یک مطالعه مروری»، نشریه بهداشت در عرصه (دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی – دانشکده بهداشت و ایمنی)، دوره ششم، ش 3، صص 36-49.
22. غلامعلی زاده، رضا؛ غلامعلی افروز؛ مریم اسماعیلی نسب و فضل الله احمدی (زمستان 1398)، «ترسیم نیمرخ ویژگی-های شخصیتی دانشجویان مصرف کننده دخانیات و مقایسه تحلیلی آن با گروه دانشجویان غیرسیگاری در دانشگاه‌های شهر تهران»، نشریه پژوهش¬های کاربردی روان شناختی، سال دهم، ش 4، صص 85-100.
