سیاست دولت‌ها و تغییرات الگوی مصرف غذایی؛ مطالعه خانوارهای شهر رشت طی سال‌های 1384 تا 1399: نتایج یک تحلیل کیفی
الموضوعات :مهیا آزمایش آسیابسری 1 , نادر مطیع‌حق‌شناس 2 , ولی الله رستمعلی زاده 3
1 - 0
2 - 0
3 - عضو هبات علمی.،گروه مهاجرت و شهرنشینی، موسسه تحقیقات جمعیت کشور.تهران.ایران
الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: سیاستهای دولت, دولت, مصرف متظاهرانه, الگوی مصرف غذایی, رشت.,
ملخص المقالة :
در طول تاریخ، غذا و تامین آن همواره مهمترین نگرانی انسانها بوده است. بدیهی است نظام غذایی هرکشوری متاثر از سیاست های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آنها می باشد که دولت تاثیر مستقیم در اجرای این امر دارد. هدف این مقاله، مطالعه کیفی سیاستهای دولت ها و تاثیرات آن بر تغییرات الگوی مصرف غذایی در میان خانوارهای شهر رشت می باشد. این پژوهش بصورت کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی انجام گرفته و جمع آوری داده ها از طریق مصاحبه عمیق و مشاهده صورت پذیرفت. روش نمونه گیری هدفمند بوده و با 21 نفر از شهروندان شهر رشت مصاحبه بعمل آمد. داده های بدست آمده از مصاحبه ها با استفاده از نرم افزار مکس کیودای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های بدست آمده از تحلیل نظرات مصاحبه شوندگان در رابطه با سیاست های دولت ها نشان می دهد پیامدهای منفی سیاستهای دولت در دهه ی 80 و90 بر پیامدهای مثبت آنها مستولی گشته است. اگر چه سیاست های اعمال شده ی اقتصادی و اجتماعی مشکلات زیادی را برای مردم در سطوح مختلف جامعه ایجاد کرده است، اما از طرفی مردم را به سمت مصرف بهینه ی اقتصادی کالاهای مصرفی سوق داده است. بررسی ها در رابطه با تغییرات الگوی مصرف غذایی شهروندان شهر رشت نشان می دهد مقوله های ساختار جمعیتی و فرهنگی، تغییر سبک زندگی، متمایز دانستن خود از دیگران، گستردگی مراکز تهیه غذا و خدمات متعدد و رسانه ها در گرایش شهروندان به مصرف غذای بیرون نقش اساسی داشته اند و مسائل مالی و ظرفیت اقتصادی، امنیت غذایی نسبتا بالا و پایبند بودن به فرهنگ سنتی از علل گرایش به غذاهای سنتی بوده است.
منابع
- اسفندیاری، ساسان، و سپهوند، احسان، و نبی بیان، صدیقه (1395)، "بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر امنیت غذایی خانوارهای شهری ایران". همایش اقتصاد کشاورزی ایران.
- امجدی، حوریه، و مطلبی، مسعود، و گنجی، قربانعلی (1399)، "تحلیل مقایسه ای سیاست های اجتماعی رفاهی در دولت های احمدی نژاد و روحانی". مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 12(3)، 191-177
- امیدی، علی، و قلمکاری، آرمین (1398)، "تحلیل رابطه سیاست خارجی و توسعه اقتصادی: مقایسه دولت های خاتمی، احمدی نژاد و روحانی (1376-1396) ". فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، 13(46)، 72-47.
- آزاد ارمکی، تقی، و ظهیری‌نیا، مصطفی (1389)،"بررسی سنخ‌های ارزشی و تغییرات فرهنگی در خانواده"، نشریه خانواده‌پژوهی، 6(23)، 297-279.
- باقری، معصومه، و رضادوست، کریم، و آوینی، محمود (1395)، "بررسی تاثیر جهانی شدن بر تغییر الگوی تغذیه"، سومین کنفرانس بین المللی پژوهش های نویت در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی.
- بهیان، شاپور، و بیات، فاطمه، و محمدی، اصغر (1400)، "حک شدگی مصرف متظاهرانه"، فصلنامه برنامه ریزی توسعه رفاه اجتماعی، 12(48)، 269-231.
- دهقان، حوریه، و مختاری، علی، و باقری دولت آبادی، علی (1399)، "رویکرد اقتصاد سیاسی به سیاست های اقتصادی دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد"، نشریه مطالعات اقتصاد بین الملل، 3(2)، 627-595.
- راسخ، کرامت اله، و مبری، معصومه، و ماجدی، مسعود (1389)، "بررسی نگرش زنان نسبت به مدیریت بدن (مطالعه موردی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی شیراز) ". زن و مطالعات خانواده، 3(10)، 35-59.
- رحمانی، رهام، و بخشوده، محمد، و زیبایی، منصور (1390)، "تغییرات الگوی غذایی و الگوی مصرف خانواده در ایران؛ تلفیق جدول داده- ستانده و سیستم تقاضای خانوار". نشریه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 20(78)، 143-107.
- رضایی قهرودی، زهرا، و مصطفوی، ندا، و افتخاری، سمانه (1392)، "الگوی مصرف در چرخه زندگی خانوارهای شهری"، نشریه رفاه اجتماعی، دوره 13، شماره 49، 234-213.
- جمشیدی ها، غلامرضا، و پرستش، شهرام (1386)، "دیالکتیک منش و میدان در نظریه عمل پی یر بوردیو". نامه علوم اجتماعی، جدید(پیاپی30)، 1-32.
- حسینی، سید صفدر، و پاکروان چروده، محمدرضا، و سلامی، حبیب الله (1395)، "تاثیر اجرای سیاست های هدفمندسازی یارانه ها بر امنیت غذایی در ایران"، فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، 21(67)، 82-53.
- سفیری، خدیجه، و آراسته، راضیه (1386)، "بررسی رابطه سرمایه اقتصادی زنان با نوع روابط همسران در خانواده". مجله علمی پژوهشی تحقیقات زنان، 2(1)، 147- 114.
- سواری، مسلم، و شعبانعلی فمی، حسین، و دانشور عامری، ژیلا (1392)، "امنیت غذایی و عوامل موثر بر ان در جامعه روستایی شهرستان دیواندره". نشریه پژوهش های روستایی، 5(2)، 311-322.
- سیدمن، استیو (1392)، کشاکش آرا در جامعه شناسی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
- شعبان زاده خوشرودی، مهدی، وگیلان پور، امید، و جاودان، ابراهیم، و رفعتی، محسن (1401)، "تاثیر سیاست ارز ترجیحی بر مصرف مواد غذایی در مناطق شهری ایران". فصلنامه پژوهش های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 22(3)، 129-155.
- شیری، محمد، و قاضی طباطبایی، محمود، و صادقی، رسول، و راغفر، حسین (1394)، "بررسی نقش عوامل اجتماعی و جمعیتی در تغییرات الگوی مصرف خانوارهای شهری و روستایی ایران"، فصلنامه توسعه محلی (روستایی- شهری)، 7(1)، 28-1.
- شیری، ظهمورث، و حسن استاد علی، زهرا (1392)، "عوامل موثر بر عملکرد و سیاستگذاری فرهنگی دولت نهم و دهم"، نشریه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 6(1)، 135-121.
- طریقت، اسفنجانی، علی، و ابراهیمی ممقانی، مهرانگیز، و اصغری جعفرآبادی، محمد، و جعفری وایقان، حامد، و صالح قدیمی، سودا (1395)، "شناسایی الگوهای غذایی غالب در برزگسالان شهر تبریز"، نشریه پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 38(2)، 48-55.
- ضیائی، محمد باقر، و قهرمان زاده، محمد (1395)، "اندازه گیری هزینه های تورمی قیمت مواد غذایی ناشی از اجرای سیاست هدفمندسازی یارانه ها بر خانوارهای شهری استان سیستان و بلوچستان". تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم کشاورزی ایران)، 47(2)، 370-350.
- فرهمند، مهناز، و خرم‌پور، یاسین، و پارساییان، زهره، و ماندگاری، فرزانه (1393)، "تاثیر مولفه‌های نوگرایی در حمایت خویشاوندی خانواده‌های شهر یزد"، تحقیقات فرهنگی ایران، 7(3)، 177-149.
- فولادی، محمد (1392)، "بازکاوری و نقد نظریه ها و سیاست های جمعیتی با تاکید بر سیاست جمعیتی اخیر ایران". نشریه معرفت فرهنگی اجتماعی، 4(2)، 172-145.
- عبدی، فاطمه، و عطاردی کاشانی، زهرا، و میرمیران، پروین، و استکی، ترانه (1394)، "بررسی و مقایسه الگوی مصرف غذایی در ایران و جهان؛ یک مقاله مروری". مجله دانشگاه علوم پزشکی، 2(5)، 167-159.
- علیزاده اقدم، محمد باقر (1389)، "تحلیل جامعه شناختی سبک غذایی شهروندان تبریزی"، نشریه رفاه اجتماعی، 12(44)، 318-285.
- گیدنز، آنتونی (1377)، پیامد¬های مدرنیته، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
- معاونت پژوهشهای اقتصادی (1396)، تصویری از عملکرد اقتصاد کلان در دولت های مختلف (ویرایش دوم)، دفتر مطالعات اقتصادی.
- محسني، منوچهر (1385)، جامعه شناسي پزشكي، چاپ هشتم، نشر طهوري.
- مهدی زاده ملاباشی، و تورج، آمون، مصطفی (1393)، مبانی شبکه¬های اجتماعی، اردبیل: انتشارات محقق اردبیلی.
- مهاجری، محمد، و حیدرآبادی، ابوالقاسم، و علی رحمانی، فیروزجاه (1399)، "بررسی تأثیر سرمایه‌های اجتماعی و اقتصادی بر انتخاب الگوهای غذایی شهروندان تهرانی". نشریه پژوهش های جامعه شناسی معاصر، 9(16)، 143-160.
- ﻣﯿﺮﺳلیمانی، ﺣﺴﯿﻦ، و ﻣﺨﺘﺎريﻻﮐﻪ، ﻧﺴﺮﯾﻦ، و ﻣﯿﺮﻫﺎدﯾﺎن، لیلا، و ﮐﺎﻇﻢ ﻧﮋاد ﻟﯿﻠﯽ، اﺣﺴﺎن (1394)، "ﺑﺮرﺳﯽ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﮐﻨﻨﺪهﻫﺎي اﺿﺎﻓﻪ وزن وﭼﺎﻗﯽ در ﮐﻮدﮐﺎن ﺑﺪو ورود ﺑﻪ دﺑﺴﺘﺎﻧﻬﺎي ﺷﻬﺮرﺷﺖ". ﭘﺮﺳﺘﺎري و ﻣﺎﻣﺎﯾﯽ جامع نگر، 25(77)، 62-55.
- نبوی، سید حمید، و امینی رارانی، مصطفی (1389)، "سیاست های اقتصادی و مشکلات اجتماعی در ایران". فصلنامه رفاه اجتماعی، 10(38)،291-269.
- نوابخش، مرداد، و مثنی، ابوذر (1389)، "بررسی جامعه شناختی تحولات تغذیه درجوامع معاصر". نشریه علوم غذایی و تغذیه، 9(1)، 49-33.
- Al-Jawaldeh, A., Mandy Taktouk, & Lara N. (2020), "Food Consumption Patterns and Nutrient Intakes of Children and Adolescents in the Eastern Mediterranean Region: A Call for Policy Action". Nutrients, 12(11), https://doi.org/10.3390/nu12113345
- Bourdieu, P. (1986), the forms of Capital .New York: Greenwood Press.
- Eby, J. G., Colditz, G. A. (2008), Obesity/Overweight, Prevention and Weight Management.
- Breisinger, Clemens, & Ecker, Olivier (2014), "Simulating economic growth effects on food and nutrition security in Yemen: A new macro–micro modeling approach", Economic Modeling, 43, 100-113.
- Drèze, Jean & Khera, Reetika (2017), "Recent Social Security Initiatives in India", World Development, Elsevier, 98, 555-572.
- Haysom, G. and Tawodzera, G. (2018). "Measurement drives diagnosis and response": Gaps in transferring food security assessment to the urban scale. Food Policy, 74:117-125.
- Farzanegan Mohammad et al. (2015), "Effect of oil sanctions on the macroeconomic and household welfare in Iran: New evidence from a CGE model", MAGKS Joint Discussion Paper Series in Economics.
- Karshenas, Massoud & Moghadam, Valentine M. & Alami, Randa (2014), "Social Policy after the Arab Spring: States and Social Rights in the MENA Region", World Development, vol. 64(C), 726-739.
- Shamah-Levy, Teresa; Mundo Rosas, Verónica; Margarita Flores-De la Vega, María; Luiselli-Fernández, Cassio (2017), "Food security governance in Mexico: How can it be improved", Journal of Management, DOI:10.1016/j.gfs.2017.05.004
- Tunde, O. A., Kuek, T. Y., Mohan, N., G. Rastogi, G., Bhatt, G., Singh, H., Kee, D. M. H. (2023), "Fast food consumption patterns among university students: A case study of McDonald’s in Malaysia". Asia Pasific Journal of Management and Education, 6(2), 104-115.
