ارزیابی آزمون‌های تشخیصی و غربالگری در دامپزشکی
الموضوعات :
محمدآراد زندیه
1
,
فاطمه شیخیان
2
,
حمید شریفی
3
,
حسام الدین اکبرین
4
1 - بخش اپیدمیولوژی و بیماری‌های مشترک، گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران
2 - دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران
3 - پژوهشکده آینده‌پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان
4 - بخش اپیدمیولوژی و بیماری‌های مشترک، گروه بهداشت و کنترل مواد غذایی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه تهران
الکلمات المفتاحية: آزمون تشخیصی, آزمون غربالگری, حساسیت, ویژگی, استاندارد طلایی ,
ملخص المقالة :
آزمون‌های غربالگری نوع خاصی از آزمون‌های تشخیصی هستند که در جمعیت به‌ظاهر سالم انجام می‌شود. هدف از انجام آزمون‌های تشخیصی تشخیص درست بیماران، تفریق حیوانات بیمار از حیوانات سالم، تشخیص موارد و کنترل‌ها و تشخیص موارد طبیعی و غیر طبیعی است. آزمون‌های غربالگری باید ساده، ارزان بودن، سریع و معتبر باشند. آزمون‌های تشخیصی و غربالگری به‌طور عمده در پایش بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، از این‌رو آشنایی با اصطلاحات تخصصی مرتبط با ارزیابی این آزمون‌ها از جمله حساسیت، ویژگی، ارزش‌های پیشگویی مثبت و منفی، صحت و دقت و همچنین مفاهیمی مانند استاندارد طلایی به‌دلیل این‌که اغلب به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند و یا اشتباه تفسیر می‌شوند، اهمیت ویژه‌ای دارد. همچنین با توجه به این‌که آزمون‌های استاندارد طلایی اغلب گران‌تر و زمان‌برتر هستند، از آزمون‌های تشخیصی ناقص استفاده می‌شود که در این شرایط با محاسبه‌ی حساسیت و ویژگی، محاسبه‌ی شیوع واقعی و ظاهری که توسط آزمون تشخیصی به‌دست آمده است؛ قابل محاسبه می‌شود، اما در صورتی که آزمون استاندارد طلایی موجود نباشد، ارزیایی آزمون‌ها از روش‌های دیگر از جمله آزمون شاخص کاپا استفاده می‌شود. یافته‌های تفسیر این آزمون‌ها رویکردی جامع و مبتنی بر شواهد را به کلینیسین‌ها و خبرگان ارائه می‌دهد که در نهایت به پایش دقیق‌تر، جامع‌تر، ارزان‌تر و سریع‌تر منجر می‌شود. در این مقاله مروری با بررسی کامل و جامع روی مفاهیم مرسوم در ارزیابی آزمون‌های تشخیصی به‌همراه حل مثال‌هایی کاربردی به بسط و ارائه‌ی جامعی از این مفاهیم پرداخته خواهد شد. همچنین آخرین مطالعه‌های اصیلی که در زمینه‌ی ارزیابی آزمون‌های تشخیصی انجام شده‌اند، نیز در این مقاله مرور خواهد شد.
1. حق‌دوست ع‌ا، ایرانمنش الهام. 1387. ارزیابی دقت آزمون‌های تشخیصی. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دوره شانزده، شماره 1، ص 105-93.
2. بشردوست ن. ارزیابی آزمون‌های تشخیصی، در: ملک‌افضلی ح، مجدزاده س‌ر، فتوحی ا، توکلی س. 1383. روش‌شناسی‌پژوهش‌های کاربردی، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی تهران، چاپ اول، ص. 41-229
3. Thrusfield M. Veterinary epidemiology: 4th edition, John Wiley & Sons; 2018.
4. Smith RD. Veterinary clinical epidemiology, 3rd eition: CRC press; 1995.
5. معاونت آمار مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی (1401). آمارنامه کشاورزی سال 1400، جلد دوم، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات معاونت برنامه‌ریزی و اقتصادی، وزارت جهاد کشاورزی ص 119.
6. خاوری خراسانی ا. 1378. پژوهشی در سل گاوی در ایران با تکیه بر روش‌های مختلف تشخیصی در جهت ارزیابی اعتبار آزمون توبرکولین و ارزشیابی اقتصادی برنامه‌های مبارزه با سل گاوی، انتشارات سازمان دامپزشکی کشور.
7. سخا م، شریفی ح، طاهری ا، صافی ش. تعیین میزان فراوانی کتوز تحت درمانگاهی در گاوداری‌های شیری شهرستان کرمان با استفاده از روش اندازه‌گیری بتاهیدروکسی بوتیرات سرم. مجله تحقیقات دامپزشکی، 1383؛ 59(3): 249.
8. باستانی ب، شقایق ع، موسی‌خانی ف. ارزیابی حساسیت و ویژگی آزمایش نواری BHBA شیر در مقایسه با آزمایش BHBA خون جهت تشخیص کتوز تحت بالینی در گاوهای شیری. پژوهش‌های بالینی دامپزشکی 1392؛4(4،پیاپی 16):227-235. 20.1001.1.20088159.1392.4.4.1.7
9. جمشیدی ش، اختردانش ب، محمدی م، ساسانی ف، بکایی س، زهرایی‌صالحی ت و همکاران. مقایسه ارزش روش‌های مختلف تشخیصی در تعیین آلودگی گربه‌ها به هلیکوباکترهای معدی. مجله تحقیقات دامپزشکی، 1386؛ 62(2): 131.
10. وکیلی ز، مؤمن‌هروی م، شریف ع، معصومی م. حساسیت و ویژگی آزمون الایزا در تشخیص بیماری بروسلوز. مجله پزشکی کوثر. 1389، دوره 15، شماره 2، ص 98-95.
11. خاکی ز، رهبری ص، نوروزیان ا. تعیین حساسیت و ویژگی آزمایش پادتن درخشان با روش غیر مستقیم در تیلریوز بدخیم گوسفند. مجله تحقیقات دامپزشکی. ، دوره 53، شماره 3و4، ص 30-27.
12. وجگانی م، قراگوزلو ف، وجگانی م، میرترابی س‌و. تعیین حساسیت و ویژگی تست ممانعت از تشکیل Rosette برای تشخیص زود هنگام آبستنی در تلیسه‌های شیری. مجله تحقیقات دامپزشکی. 1381؛57(1):4-1.
13. نادری م، شریفی‌مود ب، کوهپایه ح‌ر، ناصرپورفریور ت، احمدی م‌ن. تعیین میزان حساسیت و ویژگی تست PCR در مقایسه با نتایج کشت در تشخیص عفونت با M. Tuberculosis. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان. 1383؛13(52):55-59.
14. نوروزیان ا، کلانتری‌خاندانی ع، نادعلیان م‌ق، دهقان م‌م. تعیین ارزش حساسیت و پیشگوئی صدای زنگی در اختلالات حفره بطنی گاو. پژوهش و سازندگی. 1379؛13(1 (پی آیند 46)):132-138.
15. اسلامی ع، مشگی ب، باهنر ع، موسوی س‌ع. مطالعه دقت روش‌های مختلف جهت تشخیص سیستی سرکوس بوویس در گاوهای ذبح شده. مجله تحقیقات دامپزشکی (دانشگاه تهران) 1384؛60(2):180-177.
