اثربخشی آموزش گروهی پذیرش و تعهد بر نشانگان وسواسی- اجباری و اضطراب فراگیر دانشآموزان
الموضوعات :
فهیمه رسولی مرادی
1
,
نرگس پورطالب
2
,
هادی اسمخانی اکبری نژاد
3
1 - گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی، موسسه آموزش عالی رشدیه تبریز، تبریز، ایران
2 - استادیار گروه آموزش روانشناسی و مشاوره، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
3 - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، موسسه آموزش عالی نبی اکرم (ص)
الکلمات المفتاحية: آموزش پذیرش و تعهد, وسواس فکری- عملی, اضطراب فراگیر, دانش آموزان,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش گروهی پذیرش و تعهد بر نشانگان وسواسی- اجباری و اضطراب فراگیر دانشآموزان دختر بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌‌آزمون- پس‌‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دختر 14 تا 16 ساله مدارس دولتی شهر تبریز در سال تحصیلی 1401-1402 بود. نمونه آماری شامل 30 دانش‌‌آموز دختر دارای نشانگان وسواسی- اجباری و اضطراب فراگیر بودند که توسط مشاور مدرسه معرفی شده و با روش نمونه‌‌گیری غیرتصادفی در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرارگرفتند. هر دو گروه در دو مرحله پیش‌‌آزمون و پس‌‌آزمون با مقیاس وسواسی- اجباری ییل براون و مقیاس فرم کوتاه اختلال اضطراب فراگیر اشپیتز و همکاران، مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه آزمایش به‌‌مدت 10 جلسه 90 دقیقه‌‌ای، یک روز در هفته، برنامه آموزش پذیرش و تعهد را دریافت کردند. داده‌‌های حاصل از پژوهش ازطریق تجزیه و تحلیل کوواریانس چند‌‌متغیره مورد بررسی قرارگرفت. سطح معناداری در کلیه آزمون‌‌ها 05/0 در نظر گرفته شد. یافته‌‌ها نشان داد، در هر دو متغیر وسواسی- اجباری (001/0) و اضطراب فراگیر (001/0) تفاوت معناداری بین گروه آزمایش و کنترل وجود دارد (001/0p<). با توجه به نتایج به‌‌دست آمده در این پژوهش، آموزش پذیرش و تعهد تا حد زیادی می‌‌تواند مشکلات وسواس و اضطراب دانشآموزان را کاهش دهد.
اصلی آزاد، مسلم؛ منشئی، غلامرضا؛ و قمرانی، امیر. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تنظیم شناختی هیجانی و تحمل ابهام دانش آموزان مبتلا به اختلال وسواس فکری- عملی. فصلنامه روان شناسی افراد استثنایی، 9(36): 33-53.
باقری¬شیخانگفشه، فرزین؛ سعیدی، مریم؛ صوایی¬نیری، وحید؛ نخستین¬آصف، زهرا؛ و بوربور، زینب. (1402). اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر دشواری در تنظیم هیجان و انعطاف¬پذیری شناختی بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری. مجله روانشناسی، 26(1): 28-37.
توبين، رنی. مارگارت؛ و هاوس، آلوین. (1399). راهنماي تشخيص اختلالات رواني كودكان و نوجوانان، مسائل كاربردي و عملي در تشخيص. چاپ دوم. (ترجمه علي علي پور). تهران: انتشارات روانسنجي.
تورل، شری؛ بل، ماری؛ و ویلسون، کلی. (1401). ACT برای توجوانان. چاپ دوم. (ترجمه زهرا زنجانی و الهام آقایی). تهران: انتشارات ارجمند.
توهیگ، مایکل؛ لوین، مایکل؛ و اونگ، کلاریسا. (1401). آموزش گام¬به¬گام ACT، کتاب فراتشخیصی برای یادگیری درمان پذیرش و تعهد. چاپ اول. (ترجمه عباس عبداللهی، آرزو ضاربی و شعبانعلی شعبان¬زاده) تهران: ارجمند.
حاجی¬اقراری، لعیا؛ اسدی، فاطمه؛ جوازی، ثمینا؛ و عاطف¬وحید، طناز. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر بازداری رفتاری و اجتناب شناختی رفتاری زنان دارای اختلال اضطراب فراگیر. پژوهش پرستاری، 13(6 )، 31-38.
دمهری، فرنگیس؛ سعید منش، محسن؛ و جلا، نرگس (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نشخوار فکری و بهزیستی روانشناختی نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مجله مطالعات ناتوانی، 25(8).
سیف، علی اکبر. (1395). معرفی درمان¬های رفتاری و شناختی نسل¬های اول و دوم و سوم، با تاکید بر درمان وابسته به پذیرش و تعهد (اکت). چاپ اول. تهران: دیدار.
شفیعی، معصومه؛ رضایی، فاطمه؛ و صادقی، مسعود. (1400). تدوین مدل اجتناب متضاد در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. مجله روانشناسی، 25(1): 98-117.
صدیق، فیروزه؛ حقایق، سید عباس؛ موسوی، اسماعیل؛ و فرهادی، هادی. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر حافظه فعال در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی. فصلنامه روانشناسی تحلیلی- شناختی، 12(47): 53-64.
طاهری سده، فهیم؛ شیبانی نوقابی، ابوالفضل؛ و نقاش، آرمین. (1401). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب و خودکنترلی (مطالعه موردی، دانش¬آموزان مقطع متوسطه اول منطقه لنجان). فصلنامه ایده¬های نوین روانشناسی، 12(16): 1-18.
کریمی، سارا؛ آقامیرمحمدعلی، زهرا؛ ابوبکری ماکویی، سهیلا؛ وحیدی فر، محبوبه؛ حبیبی، مرضیه؛ و عموخلیلی، مرجان. (1399). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر نارسایی هیجانی و اجتناب شناختی دانش آموزان با اختلال اضطراب فراگیر. مجله مطالعات روانشناختی، 16(4): 109-126.
کشاورز، ندا؛ هاشمی نصرت آبادی، تورج؛ بیرامی، منصور؛ علیلو، مجید محمود؛ و بخشی پور رودسری، عباس. (1400). بررسی اثربخشی درمان مواجهه با نگرانی مبتنی بر واقعیت مجازی در کاهش نشانه های اختلال اضطراب فراگیر. مجله رویش روانشناسی، 10(1): 121-132.
گلستانی فرد، اعظم؛ و رضایی¬دهنوی، صدیقه. (1397). بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب اجتماعی دانش آموزان دختر شهر کاشان. مجله مطالعات ناتوانی، 15(8).
محمدی، اعظم؛ رضایی، علی؛ و ایطدی، فاطمه. (1401). اثربخشی شناخت¬درمانی مبتنی بر ذهن¬آگاهی بر مدیریت استرس و مهارت¬های حل مسئله مادران دارای کودکان کم¬توان ذهنی. مجله روانشناسی، 26(4): 396-405.
نجفی فرد، طاهره؛ غلامی، مرضیه؛ و محمدی، اطهر. (1397). اختلال وسواس فکری-عملی در نوجوانان. مجله تعلیم و تربیت استثنایی، 18(4): 65-72. والتز، توماس. جی؛ و هیز، استیون. سی. (1394). درمان وابسته به پذبرش و تعهد. چاپ اول. (ترجمه علی¬اکبر سیف). تهران: دیدار.
یارویسی، فهیمه؛ میهن¬دوست، زینب؛ و مامی، شهرام. (1400). اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد بر مولفه های روانشناختی (استرس، اضطراب، افسردگی) و سبک های حل مسئله در دانش آموزان دوره متوسطه اول شهرستان سنندج. مجله راهبردهای آموزش در علوم پژشکی، 14(1)، 12-22.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). American Psychiatric pub
. Coto-Lesmes, R., Fernández-Rodríguez, C., & González-Fernández, S. (2020). Acceptance and Commitment Therapy in group format for anxiety and depression. A systematic review. Journal of affective disorders, 263, 107-120. https://doi.org/10.1016/j.jad.2019.11.154
Eilenberg, T., Hoffmann, D., Jensen, J. S., & Frostholm, L. (2017). Intervening variables in group-based acceptance & commitment therapy for severe health anxiety. Behaviour research and therapy, 92, 24-31. https://doi.org/10.1016/j.brat.2017.01.009
Hayes, Steven. C. (2004). Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Behavior Therapy, 35(4), 639–665. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(04)80013-3
Lee, S. W., Choi, M., & Lee, S. J. (2023). A randomized controlled trial of group-based acceptance and commitment therapy for obsessive-compulsive disorder. Journal of Contextual Behavioral Science, 27, 45-53. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2022.11.009
Petersen, J., Ona, P. Z., Blythe, M., Möller, C. M., & Twohig, M. (2022). Intensive outpatient acceptance and commitment therapy with exposure and response prevention for adolescents. Journal of Contextual Behavioral Science, 23, 75-84. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2021.12.004
Philip, J., & Cherian, V. (2021). Acceptance and commitment therapy in the treatment of Obsessive-Compulsive Disorder: A systematic review. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders, 28, 100603. https://doi.org/10.1016/j.jocrd.2020.100603
Pretzmann, L., Christensen, S. H., Christensen, A. B., Uhre, C. F., Uhre, V., Thoustrup, C. L., ... & Pagsberg, A. K. (2023). Adverse events in cognitive behavioral therapy and relaxation training for children and adolescents with obsessive-compulsive disorder: A mixed methods study and analysis plan for the TECTO trial. Contemporary Clinical Trials Communications, 34, 101173. https://doi.org/10.1016/j.conctc.2023.101173
Ruiz, F. J., Luciano, C., Flórez, C. L., Suárez-Falcón, J. C., & Cardona-Betancourt, V. (2020). A multiple-baseline evaluation of acceptance and commitment therapy focused on repetitive negative thinking for comorbid generalized anxiety disorder and depression. Frontiers in psychology, 11, 356. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00356
Twohig, M. P., Abramowitz, J. S., Smith, B. M., Fabricant, L. E., Jacoby, R. J., Morrison, K. L., ... & Ledermann, T. (2018). Adding acceptance and commitment therapy to exposure and response prevention for obsessive-compulsive disorder: A randomized controlled trial. Behaviour research and therapy, 108, 1-9. https://doi.org/10.1016/j.brat.2018.06.005
