ترجمه‌گری تابو: بررسی هنجارها در پنج ترجمۀ انگلیسی گلستان در سدۀ نوزدهم
الموضوعات :
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه اراک، ایران
الکلمات المفتاحية: گلستان, سعدی, هنجارهای ترجمه, ترجمه سدۀ نوزدهم انگلستان و ریهاتسک.,
ملخص المقالة :
این مقاله می‌کوشد تا به شیوۀ کیفی- تبیینی و با ابزار کتابخانه در دسترس و بر اساس هنجارهای ترجمه‌ای پیشنهادی «توری» نشان دهد که جامعة خوانندگان زبان و فرهنگ مقصد، چگونه نویسندگان و آثار زبان و فرهنگ مبدأ را دریافت و درک میکنند و می‌پذیرند. دو پرسش اصلی نیز عبارتند از: 1- مترجمان، عناصر زبانی و به‌ویژه فرهنگی متون مبدأ را با چه کیفیتی و به چه میزان درک و دریافت میکنند و چگونه و به کمک چه ابزار زبانی و فرهنگی در فرهنگ مقصد، بازآفرینی می‌نمایند؟ ۲- چه رخ می‌دهد که متنی واحد در فرهنگ مبدأ را بیش از دو و گاه چند مترجم تصمیم می‌گیرند به زبانی واحد در فرهنگ مقصد ترجمه کنند؟ به نظر می‌رسد خوانندگان فرهنگ مقصد، محتویات متون ترجمه‌شده را در الگوی ارتباطی و در بستر و گفتمانی کاملاً دگرگونه‌تر از الگوی ارتباطی و گفتمانی فرهنگ مبدأ، درک و دریافت و تعبیر میکنند و می‌پذیرند. این مقاله می‌کوشد تا درک و دریافت و پذیرش سعدی از نگاه پنج مترجم غربی را از رهگذر چگونگی برگردان تابوها در گزیده‌ای از حکایات گلستان در سدة نوزدهم انگلستان بررسی کند. نتایج نشان می‌دهد که «گلدوین»، «راس» و «ایتسویک» ترجیح می‌دهند که مسائل تابو را جابهجا و تلطیف یا حذف کنند و پلاتس ترجیح می‌دهد که تابوها را عیناً برگرداند یا به لاتین ترجمه کند. «ریهاتسک» برخلاف دیگر مترجمان می‌کوشد تا تابوها را نه حذف، نه تلطیف و نه جابهجا کند و نه به لاتین برگرداند، بلکه همۀ تابوها را بسان متن اصلی ترجمه کند و از رهگذر راهبرد بسندگی و وفاداری به متن اصلی، گلستان را آنچنان که هست، در دسترس خوانندگان انگلیسی‌زبان قرار دهد؛ چه معتقد است که برگردان‌های پیشین گلستان، بیش از اندازه مهذب و پاک‌سازیشده هستند.
آرچر، جی.
دبلیو (1383) پیشگفتار، ترجمۀ ادوارد رهاتسک، در کتاب دوزبانۀ گلستان و بوستان سعدی، ترجمۀ ادوارد رهاتسک و و جی.
ام (صص.
13-55.
ویکنز)، به کوشش هوشنگ رهنما، تهران، هرمس.
بداغی، ذبیح‌اله (۱۳۶۸) گلستان فارسی، فارسی انگلیسی، تهران، فجر اسلام.
حری، ابوالفضل (۱۳۹۸) نقش ادبیات داستانی ترجمه‌شده در نظامگان ادبی فارسی، نامۀ فرهنگستان، ۱۸ (۱)، صص 21-42.
----------- (۱۴۰۱) برآمدن سنت ادبی پیشا-مشروطه از رهگذر نظامگان، مطالعات زبان و ترجمه، ۵۶ (۲)، صص 178-214.
ذوالفقاری، حسن و سیده زیبا بهروز (1399) «شناخت الگوواره‌های فرهنگی و ادبی غالب در ترجمه‌های گلستان سعدی»، تحلیل تطبیقی سه ترجمه از راس، رهاتسک و دوفرمری، فنون ادبی، سال اول، شماره 12، صص 167-184.
Doi,10.
22108/liar.
2020.
123687.
1880.
ریهاتسک، ادوارد (۱۳۸۳) گلستان، به کوشش هوشنگ رهنما، تهران، هرمس.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1379) حدیث خوش سعدی، تهران، سخن.
شاتلورت و کاوی (1385) فرهنگ توصیفی اصطلاحات مطالعات ترجمه، ترجمۀ فرزانه فرحزاد و دیگران، تهران، یلدا قلم.
گلدوین، فرانسیس و ادوارد ریهاتسک (۱۳۸۴) برگردان انگلیسی گلستان، به کوشش محمود حکیمی، تهران، قلم.
ویکنز، جی.
ام.
(۱۳۸۳) بوستان، به کوشش هوشنگ رهنما، تهران، هرمس.
Archer, J. W. (2004) Introduction, In Golestan and Bustan of Saadi, Bilingual edition, Translated by Edward Rehatsek and J.M. Wynne (pp. 13-55) Edited by Houshang Rahnama, Tehran, Hermes.
Badaghi, Zabihollah (1989) Golestan Farsi, Farsi-English, Tehran, Fajr-e-Islam.
Baker, Mona (2000) ‘Towards a Methodology for Investigating the Style of a Literary Translator’, Target (2), pp. 241-266.
Brancaforte, Elio (2017) “Persian Words of Wisdom Travel to the West, Seventeenth-Century European Translations of Saʿdi’s Gulistan.” Daphnis 45 (2017), pp. 450–72.
Eastwick, Edward B (1880) The Gulistan or Rose-Garden. London.
Even-Zohar, Itamar (1978) Papers in Historical Poetics, Tel Aviv, Tel Aviv University.
Gladwin, F., & Rehatsek, E. (2005) English translation of Golestan, Edited by Mahmood Hakimi, Tehran, Ghalem.
Gladwin, Francis (1865) The Gulistan or Rose Garden. Boston: Tickner & Fields.
Horri, Abolfazl. (2019) The Role of Translated Fiction in the Persian Literary Polysystem. Academy Journal, 18(1), 21-42.
Horri, Abolfazl. (2022) The Emergence of Pre-Constitutional Literary Tradition through the Literary Polysystem. Journal of Language and Translation Studies, 56(2), 178-214.
Munday, Jeremy (2018) Introducing Translation Studies: Theories and Applications. London: Routledge.
Nakisaei, Niloofar, Nemati, Azadeh, Mirza Suzani, Samad (2021) A Comparative Study of Transposition in English Translations of Gulistan of Saadi, A Case Study of Thackston’s and Rehatsek’s Translation, Journal of Language and Translation, 11(1), pp. 77-89.
Rehatsek, E. (2004) Golestan, Edited by Houshang Rahnama, Tehran, Hermes.
Ross, James (1890) Sadi gulistan or Flower-Garden. London: Walter Scot, LTD.
Shuttleworth, M., & Cowie, M. (2011) Dictionary of Translation Studies, Translated by Farzaneh Farhazad, Gholamreza Tajvidi, and Mozdek Bolouri, Tehran, Yalda Qalam.
Toury, Gideon (1981) ‘Translated Literature, System, Norms, Performance, Toward a TT-oriented Approach to Literary Translation,’ Poetics Today.
Wickens, J.M. (2004) Bustan, Edited by Houshang Rahnama, Tehran, Hermes.
Yousefi, Sarah (2017) Translation of Cultural Specific Items, A Case Study of Gulistan of Saadi, Journal of Applied Linguistics and Language Research, 4(5), pp. 62-75.
Zarrinkoub, Abdolhoseyn (2000) Hadeeth-e-Khosh-e-Saadi, Tehran, Sokhan.
Zolfaghari, Hasan., & Behrouz, Seyyedeh Ziba (2021) Recognizing cultural and literary patterns prevalent in translations of Saadi's Golestan, A comparative analysis of three translations by Rass, Rehatsek, and Doformery, Fanon-e-Adabi, 12(1), pp. 167-184. doi, 10.22108/liar.2020.123687.1880.
