مسهای رسوبی بهعنوان گوهرسنگ: مطالعه موردی از کانی زایی مس در رسوبات آبرفتی دشت جنوبی رفسنجان
الموضوعات :حامد زندمقدم 1 , حمید طاهری نیا 2 , حمید احمدی پور 3
1 - دانشگاه شهید باهنر کرمان
2 - دانشگاه شهید باهنر کرمان
3 - دانشگاه شهید باهنر کرمان
الکلمات المفتاحية: کانیزایی مس, گوهرسنگ, نهشتههای پلیوسن - کواترنری, دشت جنوبی رفسنجان.,
ملخص المقالة :
نهشتههای پلیوسن -کواترنری دشت جنوبی رفسنجان (غرب استان کرمان)، دارای انواع کانیهای مس از نوع رسوبی است و از ارزش سنگهای کلکسیونی و گوهرسنگ برخوردار هستند. مهمترین کانیهای مس شناسایی شده شامل مالاکیت، آزوریت، آتاکامیت و پاراتاکامیت هستند. کانیزایی مس در این توالی به سه صورت سیمان (در کنگلومراها)، نودول (در ماسهسنگها و گلسنگهای توفی) و لامیناسیونهای موازی تا مورب متناوب با کلسیت (تراورتنها) مشاهده میشوند. دو گروه اول صرفاً جنبه تزئینی و کلکسیونی داشته اما گروه سوم از قابلیت تراش مناسبی برای جواهرسازی برخوردار است؛ بنابراین بهعنوان گوهرسنگ معرفی میشود. شستشوی مس از کانسارهای پورفیری مس ناحیه بالادست (ارتفاعات مربوط به کمربند دهج - ساردوئیه) و به دنبال آن غنی شدن و رسوبگذاری مس در نهشتههای جوان پاییندست، محتملترین مدل تشکیل کانیهای مسدار در نهشتههای مورد مطالعه محسوب میشود و بهعنوان کانسارهای مس نوع اگزوتیک معرفی میشوند.
زهره بخش، ع. و وحدتی دانشمند، ف.، 1366. نقشه 250000/1 رفسنجان. شماره 10، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
- شفیعی بافتی، ب.، رحمان زاده، ف.، زندمقدم، ح.، طاهری نیا، ح.، طالبی، م. و زین الدینی، ا.، 1400. گزارش اولین رخداد از کانیسازی مس نوع اگزاتیک در ایران. چهلمین گردهمایی ملی علوم زمین، تهران.
- طاهری نیا، ح.، 1399. بررسی ویژگیهای زمینشناسی و کانیشناسی سنگهای تزئینی و گوهرسنگهای منطقه رفسنجان (غرب استان کرمان) و معرفی آنها. پایاننامه کارشناسی ارشد زمینشناسی اقتصادی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، 223.
- Aftabi, A. and Atapour, H., 2010. Alteration geochemistry of volcanic rocks around Sarcheshmeh porphyry copper deposit, Rafsanjan, Kerman, Iran: implications for re- gional exploration. Resource Geology. 61 (1), 76–90.
- Atapour, H. and Aftabi, A., 2007. The geochemistry of gossans associated with Sarcheshmeh porphyry copper deposit, Rafsanjan, Kerman, Iran: implications for exploration and the environment. Journal of Geochemical Exploration. 93, 47–65.
- Chavez, W.X., 2000. Supergene oxidation of copper deposits: zoning and distribution of copper oxide minerals. Society Economic Geologists. 41,10–21.
-Campos, E., Menzies, A.H., Hernandez, V., Sola, S., Barraza, M. and Riquelme, R., 2015. Understanding exotic-Cu mineralisation: Part I—characterization of chrysocolla. In 13th SGA Biennial meeting, Nancy, Proceedings 3,11-53.
- Dimitrijevic, M.D., Dimitrijevic, M. N. and Djordevic, M., 1971. Geological quadrangle map of rafsanjan,1/100000,Geological Survey of Iran Tehran ,sheetb 7150.
- Fernández-Mort, A., 2018. A genetic model based on evapoconcentration for sediment-hosted exotic-Cu mineralization in arid environments: the case of the El Tesoro Central copper deposit, Atacama Desert, Chile. Mineralium Deposita 53, 775-795.
- Nelson, M., Kyser, K., Clark, A. and Oates, C., 2007. Carbon isotope evidence for microbial involvement in exotic copper silicate mineralization, Huinquintipa and Mina Sur, northern Chile. Economic Geology 102(7): 1311–1320.
- Riquelme, R., Tapia, M., Campos, E., Mpodozis, C., Carretier, S., González, R., Muñoz, S., Fernández-Mort, A., Sanchez, C. and Marquardt, C., 2017. Supergene and exotic Cu mineralization occur during periods of landscape stability in the Centinela Mining District, Atacama Desert. Basin Research 30(3), 395-425.
- Mohamadi Nasab, S., Shafiei Bafti, B., Yarahmadi, M.R., Mahmoudi Maymand, M. and Kamalabadi Khorasani, J., 2022. Mineralogical Properties of the Copper Slags from the SarCheshmeh Smelter Plant, Iran, in View of Value Recovery. Minerals 12(9), 1153.
- Münchmeyer, C., 1996. Exotic deposits: products of lateral migration of supergene solutions from porphyry copper deposits. In Camus F, Sillitoe RH, Petersen R (eds) Andean Copper deposits: new Discoveries, mineralization styles and metallogeny. Society Economic Geologists. 5, 43–58.
- Safari, H.O., Bagas, L. and Shafiei Bafti, B., 2015. Structural controls on the localization of Cu deposits in the Kerman Cu metallogenic province of Iran using geoinformatic techniques. Ore Geology Reviews 67, 43–56.
- Sillitoe, R.H., 2005. Supergene oxidized and enriched porphyry copper and related deposits. Economic Geology 100th Anniversary 29, 723–768.