دوگانۀ خودآیینی و اصالت در تربیت، انسان خودآیین یا مسئول؟!
الموضوعات :
جلال کریمیان
1
(دانشگاه تهران)
نرگس سجادیه
2
(استادیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تهران)
خسرو باقری
3
(دانشگاه تهران )
مهدی منتظرقائم
4
(دانشگاه تهران)
الکلمات المفتاحية: خودآیینی, اصالت, خودینگی, هستی, اگزیستانس, تفکرهستی‌شناسانه, مسئولیت, پروا, کانت, هایدگر,
ملخص المقالة :
خودآیینی به‌عنوان آرمانی شناخته‌شده در تعلیم‌وتربیت مورد تفاسیر گوناگون قرار گرفته است. در تعریفی کلی خودآیینی به معنای پیروی فرد از قانون‌گذاری خویشتن است. کانت به‌عنوان بنیانگذار این مفهوم در فلسفۀ مدرن، خودآیینی را وصف ارادۀ آزاد انسان می‌داند و آن را شرط وضع قانون‌مطلق اخلاقی در نظر می‌گیرد. این اصطلاح پیوند مستحکمی با عقلانیت مدرن دارد. در مقابلِ خودآیینی، اصالت مفهومی است که ضمن قبول آزادی انسان به‌عنوان غایت تربیت، تحقق آزادی در فرآیند تربیت و رشد انسان را در مرکز توجه قرار می¬دهد. در دوران معاصر تعاریف مختلفی از خودآیینی در تربیت ارائه شده که در آن سعی شده است پیوند میان عقلانیت و اصالت به نحوی تبیین گردد با این وجود عمق فلسفی مفهوم اصالت در این تعاریف کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در این زمینه تببین هایدگر از اصالت یا همان خودینگی می¬تواند تعمیق‌بخش ایده¬آل خودآیینی در تربیت باشد. هایدگر در اگزیستانسیالیسم هستی‌شناسانه‌اش، اصالت را توانایی انسان برای هستی‌اندیشی و تفکر معنوی و به‌چنگ آوردن بودنِ خود در هستی به‌عنوان یک کل معنادار تفسیر می¬کند و خود بودن انسان را در ارتباط دائم او با حقیقت می‌داند. در این بستر، اصالت، گشوده بودن رو به هستی و طلب حقیقت در زیست انسانی است. اصالت حاصل سیری از ناخودینگیِ شیوه زیستنِ تحمیل شده به انسان به‌سوی پروامندی و فراچنگ آوردن هستی به‌سوی مرگ است. پای گذاشتن در این مسیر منوط به پذیرفتن دعوت وجدان آدمی به‌سوی قبول مسئولیت هستی‌شناسانۀ خویش است. بدین‌ترتیب اصالت درهم‌تنیده با ذات حقیقت‌جوی انسان است و به‌عنوان هدفی غایی می‌تواند تکمیل‌کنندۀ تعاریف موجود از خودآیینی باشد. نتیجه آن‌که مرجعیت اصالت در تربیت، مسئولیت¬پذیری را به‌عنوان هدف و روش محوری در کردوکارهای تربیتی برمی¬کشد.
ارسطو (1385). اخلاق نیکوماخوس (ترجمه: محمدحسن لطفی). تهران: طرح نو.
افلاطون (1380). دوره آثار افلاطون (ترجمه: محمدحسن لطفی؛ ج 2 و 3). تهران: خوارزمی.
داوری، رضا (1382). هایدگر و گشایش راه تفکر آینده، در کتاب فلسفه و بحران غرب، تهران: هرمس.
کاپلستون، فردریک‌چارلز (1386). تاریخ فلسفه: فیلسوفان انگلیسی از هابز تا هیوم. (ترجمه: امیرجلال‌الدین اعلم، اسماعیل سعادت؛ ج 5). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی،صدا و سیمای جمهوری‌اسلامی ایران (سروش)
کانت، ایمانوئل (1398). نقد عقل عملی (ترجمه: ان‌شاء‌الله رحمتی). تهران: نشر سوفیا.
مارسل, گابریل (1387). فلسفه اگزیستانسیالیسم، تهران: نشر نگاه معاصر.
هایدگر، مارتین (1373). پرسش از تکنولوژی (ترجمه یوسف اباذری). تهران: دفتر انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
هایدگر، مارتین (1379). عصر تصویر جهان، (ترجمه: حمید طالب‌زاده). فصلنامه فلسفه دانشگاه تهران، شماره 1، صص 139-156
هایدگر، مارتین (1384). متافیزیک نیچه (ترجمه: منوچهر اسدی). تهران: نشر پرسش.
هایدگر، مارتین (1389). هستی و زمان (ترجمه: عبدالکریم رشیدیان). تهران: نشر نی.
Bakhurst, D. (2011). The formation of reason. John Wiley & Sons.
Bonnett, M., & Cuypers, S. (2003). Autonomy and authenticity in education. The Blackwell guide to the philosophy of education, 326-340.
Cambridge Dictionary, definition of autonomous from the Cambridge Advanced Learner's Dictionary &Thesaurus © Cambridge University Press.
Christman, J. (2020). Autonomy in moral and political philosophy. Stanford encyclopedia of philosophy.
Dearden, R. F. (2010). Autonomy and education. In Dearden, R. F., Hirst, P. H., & Peters, R. S. (Eds.), Education and the development of reason, International Library of the Philosophy of Education (Vol. 8). Routledge .London (2010). Education and the Development of Reason.
Dworkin, G. (1988). The theory and practice of autonomy. Cambridge University Press.
Dworkin, G. (2015). The nature of autonomy. Nordic Journal of Studies in Educational Policy, 2015(2), 28479.
Frankfurt, Harry G. (1971). Freedom of the will and the concept of a person. Journal of Philosophy 68 (1):5-20.
Heidegger, M. (1977). Basic Writings (David Farrell Krell, ed). New York: Harper & Row
Jaspers, K. (1951). Man in the Modern Age (Trans: E. Paul and C. Paul). London: Routledge & Kegan Paul.
Kamii, C. (1984). Autonomy: The aim of education envisioned by Piaget. The Phi Delta Kappan, 65(6), 410-415.
Kant, Immanuel(1959). Foundations of the Metaphysics of Morals (Trans: Lewis, White BeckY Ak. vol. IV). New York: Macmillan.
Kierkegaard, S. (1983). The Sickness Unto Death (Translated with Introduction and Notes by Howard V. Hong and Edna H. Hong). Princeton: Princeton University Press.
Merriam-Webster. (n.d.). Autonomous. In Merriam-Webster.com dictionary. Retrieved July 17, 2020, from https://www.merriam-webster.com/dictionary/autonomous
Peters, R. S. (2010). Freedom and the Development of the Free Man. In Educational Judgments (International Library of the Philosophy of Education), Volume 9, pp. 96-113 (Routledge).
Piper, M. (2010). Autonomy: normative. Internet Encyclopedia of Philosophy, 2161-0002.
Pithers, R. T., & Soden, R. (2000). Critical thinking in education: A review. Educational research, 42(3), 237-249.
Rousseau, J. J., & May, G. (2002). The social contract: And, the first and second discourses, Yale University Press.
Schneewind, J. B. (1998). The invention of autonomy: A history of modern moral philosophy, Cambridge University Press.
Smith, G. M. (2005). Kierkegaard from the point of view of the political. History of European Ideas, 31(1), 35-60.
Taylor, C. (1989). Sources of the Self. The Making of the Modern Identity, Cambridge: CUP.
Taylor, J. S. (Ed.). (2005). Personal autonomy: New essays on personal autonomy and its role in contemporary moral philosophy, Cambridge University Press.
