بازشناخت استقرار ارکان شهرهای جدید نسل نو به روش تحلیل محتوای مضمون محور (مطالعه موردی: شهر جدید مصدر)
الموضوعات :
نسیم قاسمی قریه عالی
1
,
حمیدرضا صارمی
2
,
آرش بغدادی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
3 - استادیار گروه شهرسازی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: شهرهای جدید, شهرهای جدید نسل نوین, تحلیل محتوای مضمونی, مصدر.,
ملخص المقالة :
شهر جدید یکی از موضوعات و محورهای کانونی در مطالعات شهری محسوب می‌شود که در دو سده اخیر سهم قابل‌توجهی از متون ناظر برساخت محیط شهری بدان پرداخته‌اند. در حال حاضر، استقرار نسل نوین شهرهای جدید قرن بیست و یکمی؛ قوی‌ترین جریان سازنده و پیشرو این دسته از سکونتگاه‌های نوپدید به شمار رفته که نیازمند مطالعات بروز از زوایای گوناگون است. باوجود اهمیت بالای این‌گونه از شهرها؛ ادبیات علمی و تخصصی حول این موضوع یعنی شهرهای جدید نسل نو در ایران بسیار کم‌رنگ بوده و تاکنون پژوهش‌های اندک شماری در این حوزه تدوین گردیده است. هدف از این پژوهش پُر کردن بخشی از خلأهای یادشده به کمک ارائه یک خوانش نوین از تجارب جهانی این دسته از نوشهرهای جدید شهری است. روش تحقیق این پژوهش کیفی به همراه استفاده از تحلیل محتوای مضمونی به‌عنوان فن پژوهش هست. شیوه جمع‌آوری داده‌های پژوهش نیز به کمک مطالعات کتابخانه‌ای تدوین گردیده و نمونه موردی آن شهر جدید نسل نوین «مصدر» در کشور امارات متحده عربی است. یافته‌های پژوهش، نشانگر آن است که ارائه یک رویکرد روش شناسانه سه سطحی با اهداف و چگونگی استقرار شهرهای نسل نوین تطابق داشته و به‌جای خوانش‌های تک ضلعی رایج همانند خوانش‌های محتوایی از شهرهای جدید نسل نو؛ می‌توان این دسته از شهرهای جدید را از سه منظر «ابعاد کلان»، «ابعاد میانی» و «ابعاد خُرد» به‌صورت هم‌زمان و در قالب مضامینی یکپارچه مدنظر قرارداد. تعداد مضامین شناسایی‌شده در این لایه‌ها نیز شامل ده مضمون اصلی و سی‌وشش مضمون فرعی سازنده و پیشران استقرار و توسعه شهر است. درمجموع، این فهم تازه نظری و روش شناسانه از شهر مصدر می‌تواند در کنار سایر تحقیقات پیشینی شناخت محور و مورد مبنا؛ به درکی تازه‌تر از پیچیدگی‌های استقرار شهرهای نسل نوین کمک نماید و دریچه‌های تازه‌تری را برای خوانش این دسته از شهرهای نوپدید فراهم آورد.
آیتی، حمید و محمد کمیلی (1390) تحلیلی بر شهرهای جدید به‌عنوان بخشی از مداخله دولت در شهرنشینی با تأکید بر دوره پس از انقلاب اسلامی، فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 2 (6)، صص 97-106.
احمدیان، رضا (1396) «طرح‌ریزی شهرهاي جديد ساحلی با تأكید بر پايداري محیطی» در ذاکرحقیقی، کیانوش، مجموعه کتاب شهرهای جدید، جلد سوم «رويكردهاي نوين پايداري شهري در شهرهاي جديد»، تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به سفارش شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید.
ارباب، پارسا و میثم بصیرت (1395) مطالعه تطبیقی ایجاد و توسعه نسل‌های اول و دوم شهرهای جدید: نمونه کره جنوبی، آمایش سرزمین، 8 (2)، صص 279-309.
اسکندری، حمید (1401) تحلیل عوامل مؤثر برجذب جمعیت در شهرهای جدید، نمونه موردی: شهر جدید صدرا، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 1 (1)، صص131-150.
اکبری، صادق (1401) «مقدمه» در مجموعه قوانين و مقررات شهرهای جدید ایران با اصلاحات و الحاقات بعدی، تهران، پدیدار اندیشه پارسیان.
اکبری، صادق و کوروش عمویان (1401) مجموعه قوانين و مقررات شهرهای جدید ایران با اصلاحات و الحاقات بعدی، تهران، پدیدار اندیشه پارسیان.
باتیسته، ژان و برنارد دزر (1382) شهر، ترجمه علی‌اشرفی، چاپ دوم، تهران، دانشگاه هنر.
باردن، لورنس ( 1375) تحليل محتوا، ترجمه: مليحه آشتياني و محمد يمني دوزي، تهران، دانشگاه شهيد بهشتي.
بصیرت، میثم (1395) «فصل یازدهم: جزیره زیرا در آذربایجان»، در بصیرت، میثم، مجموعه کتاب شهرهای جدید، جلد دوم: تجارب جهانی نسل نوین شهرهای جدید، تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به سفارش شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید».
---------- (1395) «فصل دوازدهم: جمع‌بندی و ارائه راهکاری اجرایی به‌منظور استفاده در شرایط ایران»، در بصیرت، میثم.
مجموعه کتاب شهرهای جدید، جلد دوم: تجارب جهانی نسل نوین شهرهای جدید، تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به سفارش شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید.
---------- (1395) «فصل ششم: تجربه امارات؛ از سریع‌ترین شهر جهان تا شهرهای بدون کربن در بیابان»، در بصیرت، میثم، مجموعه کتاب شهرهای جدید، جلد دوم: تجارب جهانی نسل نوین شهرهای جدید، تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به سفارش شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید.
---------- (1395) مجموعه کتاب شهرهای جدید، جلد هشتم: نسل نخست شهرهاي جديد ايران، تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به سفارش شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید.
---------- (1397) «نسل دوم شهرهاي جديد: به‌سوی دستور كاري نو در سياست ملي توسعه شهري ايران»، در بصیرت، میثم.
مجموعه کتاب شهرهای جدید، جلد هشتم، نسل نخست شهرهاي جديد ايران، تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به سفارش شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید.
پیران، پرویز (1392) مبانی مفهومی و نظری سرمایه اجتماعی، تهران، علم.
دهقانی، مصطفی و غلامرضا حقیقت نائینی و اسفندیار زبردست (1401) گونه شناسی فضاهای دانش‌بنیان، مطالعات شهری، 11 (42)، صص103-117.
رفيع زاده، ندا (1397) «نگرشي نو بر توسعه شهرهاي جديد ايران با مروري بر تجربيات جهاني»، در بصیرت، میثم.
مجموعه کتاب شهرهای جدید، جلد هشتم، نسل نخست شهرهاي جديد ايران، تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به سفارش شرکت مادر تخصصی عمران شهرهای جدید.
زیاری، کرامت الله (1394) برنامه‌ریزی شهرهای جدید، چاپ پانزدهم، تهران، سمت.
صحرائی نژاد، نسیم (1400) تجربه شکل‌گیری یک شهر سبز، باغ شهر هوشمند پوتراجایا، مالزی، فصلنامه انسان و محیط‌زیست، 58، صص 97-113.
طبرسي، محمدعلی و رسول دادگري راد (1395) رهيافتي به‌سوی شهرسازي پايدار با پيوند معماري در شهرسازي اسلامي و شهرسازي مدرن (نمونه مطالعاتي شهر مصدر در امارات متحد عربي)، پژوهش‌های نوین علوم جغرافیایی، معماری و شهرسازی، 1 (2)، صص 83-102.
عابدي جعفري، حسن و محمد سعید تسليمي و ابوالحسن فقيهي و محمد شیخ‌زاده (1390) تحليل مضمون و شبكه مضامين: روشي ساده و كارآمد براي تبيين الگوهاي موجود در داده‌هاي كيفي، انديشه مديريت راهبردي، 5 (2)، صص 151-198.
قندهاری، فرناز و گلناز مرتضایی (1399) تدوین مدل مفهومی انرژی کارایی در حوزه شهرسازی مبتنی بر تجارب موفق جهانی، معماری شناسی، 3 (16)، صص 1-10.
کریمی، شیما و مهدی زندیه و یوسف گرجی (1396) تدوین الگوی اصول پایداری معماری ایرانی مدرن، در راستای مقایسه معماری سنتی ایران با پنج شهر مدرن دنیا نمونه موردی شهرهای: ونکوور، کوپنهاگ، اسلو، کوریتیبا و مصدر، مدیریت شهری، شماره 47، صص 399-414.
مدنی پور، علی (1385) شهرنشینی خرد: شهرهای جدید، جایگزینی برای شهرهای بزرگ، مجموعه مقالات همایش بین‌المللی شهرهای جدید.
نصیری، اسماعیل (1393) برنامه‌ریزی شهرهای جدید، رویکردها، تحلیل کارکردی، راهبردهای عملیاتی، تهران، آییژ.
نئوندورف، كيمبرلي اي (1395) راهنماي تحليل محتوا، مترجمان: حامد بخشي و وجيهه جلائيان بخشنده، مشهد، جهاد دانشگاهي.
هراتی، سودابه و پروانه زیویار (1391) جایگاه شهرهای جدید در نظام شهری، تهران، جهاد دانشگاهی واحد شهید بهشتی.
Abbasi, T., Premalatha, M. and Abbasi, S.A. (2012) “Masdar City: a zero-carbon, zero-waste myth”, Current Science (Bangalore), Vol. 102 No. 1, p. 12.
Anderson, R. (2007) Thematic content analysis (TCA): Descriptive presentation of qualitative data. Retrieved from http: //rosemarieanderson.com/wp-content/uploads/2014/08/ThematicContent Analysis.pdf.
Attia, S. (2019) “Al Alamein New City, a Sustainability Battle to Win”, in Attia, Sahar, Shafik, Zeinab, Ibrahim, Asmaa. New Cities and Community Extensions in Egypt and the Middle East, Visions and Challenges, Cham: Springer International Publishing AG.
Bailey, K., (1994) Methods of Social Research, Fourth Edition, New York: The Free Press.
Baydoun, M. (2013) Using innovation research to achieve sustainability in urban developments: the case of Masdar. International Journal of Technology Management & Sustainable Development, 12(1), 3-14.
Brister, W. (2017) Sustainable Green Architecture.
Creswell, J. W. (2014) Research Design Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches (4th Ed), Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
Crot, L. (2013) Planning for sustainability in non-democratic polities: The case of Masdar City. Urban Studies, 50(13), 2809-2825.
Cugurullo, F. (2013) How to build a sandcastle: An analysis of the genesis and development of Masdar City. Journal of Urban Technology, 20(1), 23-37.
Cugurullo, F. (2015) Urban eco-modernisation and the policy context of new eco-city projects: Where Masdar City fails and why. Urban Studies, 53(11), 2417-2433.
Cugurullo, F. (2017) Speed kills: fast urbanism and endangered sustainability in the Masdar City project. In Mega-Urbanization in the Global South (pp. 78-92) Routledge.
Cugurullo, F. (2018) Exposing smart cities and eco-cities: Frankenstein urbanism and the sustainability challenges of the experimental city. Environment and Planning A: Economy and Space, 50(1), 73-92.
Cugurullo, F. (2021) Frankenstein Urbanism: Eco, Smart and Autonomous Cities, Artificial Intelligence and the End of the City. London, UK: Routledge.
Cugurullo, F., & Ponzini, D. (2019) The transnational smart city as urban eco-modernisation: The case of Masdar City in Abu Dhabi. In Inside Smart Cities (pp. 149-162) Routledge.
Dempsey, M. C. (2014) Castles in the Sand: a city planner in Abu Dhabi. McFarland.
El Amrousi, M. (2017) Masdar City: As an example of sustainable facades and building skins. International journal of structural and civil engineering research, 6(1), 40-44.
Electricity Journal (2009) in Abu Dhabi’s masdar project: Dazzling? Or just a mirage? Electricity Journal, 22(5), 4-5.
Godfray, H. C. J. (2014). How can 9-10 billion people be fed sustainably and equitably by 2050. Is the planet full, 104-120.
Goldstone JA. (2010) The new population bomb: The four Megatrends that will change the world. Foreign Affairs. 31-43.
Grey, F. A. (2018) Masdar City as a Prototype for Eco‐Cities. Digest of Middle East Studies, 27(2), 261-277.
Griffiths, S., & Sovacool, B. K. (2020) Rethinking the future low-carbon city: Carbon neutrality, green design, and sustainability tensions in the making of Masdar City. Energy Research & Social Science, 62, 101368.
Hall, P., Tewdwr-Jones, M. (2020) Urban and Regional Planning, Oxon: Routledge.
Hassan, A. M., Lee, H., & Yoo, U. (2015) From medieval Cairo to modern Masdar City: lessons learned through a comparative study. Architectural Science Review, 59 (1), 39-52.
Henrie, G. (2015) Masdar City and the politics of utopian eco-development in the United Arab Emirates. Senior thesis, Lewis & Clark College.
Hosseinian, H., Damghani, H., Damghani, L., Kouhi, E., & Kouhi, M. (2019) Asia’s Cities: The way to Going Smart. International Journal of Nonlinear Analysis and Applications, 10(2), 141-152.
Ibrahim, I. (2016) Livable eco-architecture Masdar City, Arabian sustainable city. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 216, 46-55.
Jensen, B. B. (2016) Masdar City: A critical retrospection. In Under construction: Logics of urbanism in the Gulf Region (pp. 69-78) Routledge.
Kherdeen, R. (2016) Masdar City: Oriental city of the twenty-first century, Master thesis, New York University.
Madakam, S., & Ramaswamy, R. (2016) Sustainable smart city: Masdar (UAE)(A city: Ecologically balanced) Indian Journal of Science and Technology, 9(6), 5. Masdar Abu Dhabi Future Energy Company (2009) Today’s source for tomorrow’s energy.
Masdar City (2009) Welcome to Masdar City, www.masdarcity.ae.
Merlin, Pierre (2000) New Towns and European Spatial Development, Paris, http: //www.newtowns.net/03-publications/colin-ward.html.
Mezher, Dawelbait, Tsai, Al-Hosany (2016) Building Eco-Cities of the Future: The Example of Masdar City, Int. J. of Thermal & Environmental Engineering, 12 (1): 1-8.
Nader, S. (2009) Paths to a low-carbon economy—The Masdar example. Energy Procedia, 1(1), 3951-3958.
Omar, W. F. (2018) zero carbon city-masdar city critical ANALYSIS. BAU Journal-Health and Wellbeing, 1(3), 1: 1-14.
Randeree, K., & Ahmed, N. (2019) The social imperative in sustainable urban development: the case of Masdar City in the United Arab Emirates. Smart and sustainable built environment, 8(2), 138-149.
Reiche, D. (2010) Renewable energy policies in the Gulf countries: A case study of the carbon-neutral “Masdar City” in Abu Dhabi. Energy policy, 38(1), 378-382.
Sankaran, V., Chopra, A. (2020) Creating Global Sustainable Smart Cities (A Case Study of Masdar City), First International Conference on Advances in Physical Sciences and Materials, doi: 10.1088/1742-6596/1706/1/012141.
Schuler, M. (2009) Masdar city master plan: The design and engineering strategies. In 100 Per Cent Renewable (pp. 269-276) Routledge.
Zhao, J. L., Kong, Y. W., & Liu, C. A. (2011) Dongtan vs. Masdar: a tale of two zero-carbon cities. Advanced Materials Research, 243, 6919-6924.
Zhu, D., Kung, M., Whiteford, B., & Boswell-Ebersole, A. (2012) Analysis of sustainable materials used in ecovillages: Review of progress in BedZED and Masdar city. Journal of Wuhan University of Technology-Mater. Sci. Ed., 27, 1004-1007.
www.macrotrends.net/cities/22632/abu-dhabi/population, Retrieved 1 December 2023.
Associated Press, https: //www.fastcompany.com/90995444/the-uaes-green-city-is-a-cautionary-tale-its-hard-to-build-a-climate-haven-no-matter-how-much-oil-money-you-have, Retrieved 30 January 2024.
