امکان سنجی توسعه گردشگری طبیعت محور در جنگل‌های هیرکانی
الموضوعات :
محسن جوانمیری پور
1
,
ندا محمدخانی گیلانی
2
1 - گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشگاه تهران
2 - دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان
الکلمات المفتاحية: جنگل‌های هیرکانی, حوضههای جنگلی, گردشگری همسو با طبیعت, SWOT,
ملخص المقالة :
امروزه گردشگری بوم‌شناختی برای بسیاری از مدیران و مسئولان و برنامه‌ریزان بهصورت امری اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بسیار حیاتی درآمده است. در بین جاذبههای متعدد ترکیب دریای خزر، جنگل‌های هیرکانی و رشته کوه‌های البرز چشماندازهای بی‌بدیلی را خلق کرده است که برای گردشگری همسو با طبیعت حایز اهمیت است. هدف مطالعه حاضر امکان سنجی توسعه گردشگری بوم‌شناختی در جنگل‌های هیرکانی است. بهمنظور انجام این مطالعه شش حوضه آبخیز در چهار گروه با مساحت ۱۴۸۹۷۱ هکتار در نظر گرفته شد. این حوضه‌ها شامل چلچای در استان گلستان، بلیران در شرق و حوضههای دوهزار و سههزار در غرب استان مازندران و حوضههای هممرز زیلکیرود و فریرود در استان گیلان می‌باشند. مطالعات امکان سنجی بهصورتی طراحی شد تا از اطلاعات جمعآوری شده، نتایج مطالعات کتابخانه‌ای، خروجی‌های حاصل از مطالعات میدانی و نتایج کارگاههای مشورتی در مناطق مورد مطالعه، و همچنین از دانش و تجربه کارشناسان و متخصصانی که در حوضه گردشگری همسو با طبیعت کار می‌کنند، استفاده نماید. کارگاههای مشورتی با مشارکت ذی‌نفعان اصلی برای هر منطقه برگزار گردید که در طی آنها اطلاعات لازم حین بحثهای گروهی و با استفاده از ابزار SWOT جمعآوری شد. پرسش‌نامه‌ای برای گردآوری اطلاعات درباره چشماندازها و ایدههای افراد و گروههای ذی‌نفع توزیع گردید. جمع امتیازات تحلیل SWOT برای هر منطقه در دسته‌های محیطزیستی، زیرساختی، فرهنگی و سنتی، جامعه محلی و غیره نشان می‌دهد در بین مناطق مورد مطالعه حوزه‌های دوهزار-سههزار (امتیاز 12) و زیلکیرود-فریرود (امتیاز 1-) دارای شرایط بهتری برای گردشگری همسو با طبیعت هستند که نشاندهنده استعداد بالقوه خوب در مناطق مذکور است.
احسانی، سیده محدثه، تمرتاش، رضا، حشمتی، غلامعلی، شیدای کرکج، اسماعیل. (1399).« انتخاب سایت‌های حفاظتی به منظور برنامه‌ریزی مدیریتی بر اساس ارزیابی فلورستیکی و تنوع گونه‌ای (مطالعه موردی: ولویه کیاسر، مازندران)». پژوهش‌های گیاهی (مجله زیست شناسی ایران)(علمی). شماره 2. صص241-256.
بیشمی، بهار، رحیم‌پور، علی. (1395). «ثبت جاذبههای پیشنهادی واجد شرایط طبیعت ایران در فهرست آثار میراث طبیعی یونسکو، ضرورتی کاربردی». فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. (ویژه نامه شماره 3 طراحی ومدیریت شهری).صص 379-393.
پورمحمدی، محمدرضا (1390).« برنامه¬ریزی کاربری اراضی شهری». انتشارات سمت. تهران.
سلطانی،زهرا، نوری زمان آبادی، سید هدایت الله. (1389). «ارزیابی توان محیطی شهرستان خوانسار به منظور توسعه توریسم (با استفاده از GIS)». فصلنامه تحقیقات جغرافیایی. شماره 99 . صص77-100.
جوانمیری‌پور، محسن، مروی مهاجر، محمدرضا، اعتماد، وحید و زبیری، محمود.(1390). «اثر چرای دام بر تغییر و تنوع گونه‌های جنگلی در گروه¬های زادآوری طبیعی (مطالعه موردی: بخش پاتم جنگل خیرود)». جنگل و فرآورده‌هاي چوب. شماره 4. صص 401-413.
جوزی، سیدعلی، مرادی مجد، نسرین، سیدعلی، عبداللهی، هدی. (1388). «ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه بوالحسن دزفول به منظور استقرار کاربری گردشگری به روش تصمیم‌گیری چند معیاره». علوم و فنون دریایی. صص38-52.
حاجی‌نژاد، علی، پایدار، ابوذر، باقری، فاطمه، عبدی، ناصر.(1393). «تدوین برنامه راهبردی توسعه گردشگری روستایی ایران». سیاست‌های راهبردی و کلان،شماره 8 ،صص111-135.
حیدری، رحیم. (1389).« مبانی برنامه¬ریزی صنعت گردشگری». انتشارات سمت.
حیدری، رضوان، پورخباز، حمیدرضا، جوانمردی، سعیده، ایلدرمی، علیرضا. (1399). «پیاده‌سازی مدل آمایشی کاربری توریسم با استفاده از مدل تلفیقی تصمیم‌گیری ANP-DEMATEL و منطق فازی (مطالعه موردی: شهرستان ملایر)». علوم و تکنولوژی محیط‌زیست. شماره5. صص223-238.
حیدری، محمد تقی، احدنژاد روشتی، محسن، محرمی، سعید. (1398). «تحلیلی بر بازآفرینی اقتصادی شهر با رویکرد گردشگری گاسترونومی (مطالعه موردی: رویداد جشنواره آَش شهر زنجان)». اقتصاد شهری. شماره 2. صص 37-54.
صحرایی‌نژاد، نسیم. (1390). «تجربه شکل¬گیری یک شهر سبز، باغ-شهر هوشمند پوتراجایا، مالزی». انسان و محیط‌زیست. شماره3. صص 97-113.
فیروزی، محمدعلی، گودرزی،مجید، زارعی،رضا، اکبری، عبدالمطلب. (1392).« ارزیابی توان اکولوژیک منطقه نمونه گردشگری سد شهید عباسپور با تأکید برتوسعه پایدار گردشگری». نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. شماره 28. صص153-176.
کرمخانی،زینب، صالحی عمران، ابراهیم، هاشمی،سهیلا، مهرعلی‌زاده، یدا. (1398). «واکاوی موانع رویکرد مشاوره حرفه‌ایی در دانشگاه‌های ایران با تاکید بر برنامه‌ریزی آموزشی». فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی. شماره14.صص47-28.
محمدی نجف‌آبادی، عبدالمجید، اعتباریان خوراسگانی، اکبر، ابراهیم‌زاده دستجردی، رضا. (1400). «شناسایی و اولویت‌بندی راهکارهای توسعة منابع انسانی صنعت گردشگری استان اصفهان». برنامه‌ریزی فضایی. شماره 2.صص 1-24.
مخدوم، درویش صفت، جعفرزاده، مخدوم، مجید، علی‌اصغر، هورفر، عبدالرضا.(1388 ). «ارزيابي و برنامه¬ريزي محيط زيست با سامانه اطلاعات جغرافيايي». انتشارات دانشگاه تهران. شماره چهارم. 304 صفحه.
مخدوم، مجید، 1392.« شالوده آمايش سرزمين». انتشارات دانشگاه تهران. شماره چهاردهم. 289 صفحه.
مرادی، غلامحسین. (1400). «بررسی غنای گیاهان چوبی جنگل‌های شمال ایران و جنگل‌های معتدله پهن‌برگ اروپای مرکزی». انسان و محیط‌زیست. شماره 2.صص75-90.
مروی‌مهاجر، محمد رضا. «جنگل شناسی و پرورش جنگل«، انتشارات دانشگاه تهران، ،1384، 387 صفحه.
مظاهری تهرانی، مینا، الوانی، سیدمهدی، واعظی، رضا، زاهدی، شمس‌السادات و قربانی‌زاده،وجه‌الله. (1392).« مدل مدیریت سبز برای سازمان‌های دولتی ایران». مجله علوم مدیریت ایران. شماره68. صص 1-43.
منصوری، معصومه، حواسی ابدالانی، زهرا، بادهیان، ضیاء‌لدین، عزیزی، محمد جواد. (1395). «ارزیابی قابلیت تفرج و تقاضای تفرجی پارک جنگلی مورینه شهرستان نورآباد». فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، (ویژه نامه شماره 3 طراحی و مدیریت شهری)، صص 319-333.
ناجی دومیرانی، صادق، فخرآبادی‌پور، فرزانه، ساسان‌پور، فرزانه. (1397). «تحلیل پهنه¬هاي مناسب توسعه اکوتوریسم با استفاده از تلفیق مدل AHP – FUZZY مطالعه موردي: بخش ماهان». مجله آمایش جغرافیایی فضا. شماره 29. صص 107-91.
ناصح، نگین، تقوی، لعبت. (1398). «بررسی شاخص‌های گردشگری پایدار در دستیابی به ارزش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی: ارائه راهکار برای اثرات مخرب» انسان و محیط‌زیست. شماره 17.صص 39-25.
نبوی، سیدعبدالحسین، شهریاری، مرضیه. (1393). «دین، اخلاق و محیط‌زیست. انسان و محیط‌زیست». شماره 12، صص69-83.
Aref, Fariborz. (2011). Sense of Community and Participation for Tourism Development, Life Science Journal, Volume 8. Issue1.
Bagheri, M, Sulaiman, W and Vaghefi, N, 2013, Application of geographic information system technique and analytical hierarchy process model for land-use suitability analysis on coastal area", J Coast Conserv, No. 17, pp.1-10.
Bunruamkaew, Khwanruthai, and Yuji Murayam. "Site suitability evaluation for ecotourism using GIS & AHP: A case study of Surat Thani province, Thailand." Procedia-Social and Behavioral Sciences 21 (2011): 269-278.
Baloch, Q.B., Shah, S.N., Iqbal, N. et al. (2023). Impact of tourism development upon environmental sustainability: a suggested framework for sustainable ecotourism. Environ Sci Pollut Res 30, 5917–5930.
Bibri, S., Krogstie, J., Kärrholm, M. 2020. Compact city planning and development: Emerging practices and strategies for achieving the goals of sustainability. Developments in the Built Environment. 4, 100021.
Ikonen, H. (2012) Perception of Ecotourism in Finland, University of Applied Sciences, P. 69.
Jiang, J. (2012) Evaluating the Potential of Ecotourism to Contribute to Local Sustainable Development: A Case Study of Tengtou Village, China, P. 184.
Karim Panah, R., 2005. Ecotourism analysis and its role on regional development in Kurdistan. M.A. Thesis. Tarbiat Modarres University, Tehran, Iran.
Ma Y, Zheng M, Zheng X, Huang Y, Xu F, Wang X, Liu J, Lv Y, Liu W. 2023. Land Use Efficiency Assessment under Sustainable Development Goals: A Systematic Review. Land. 2023; 12(4):894.
Makhdom, M. (2002). Evaluating and planning the environment with the GIS. Tehran: Tehran University Press. (In Persian).
Nguyen QH. 2021. Impact of Investment in Tourism Infrastructure Development on Attracting International Visitors: A Nonlinear Panel ARDL Approach Using Vietnam’s Data. Economies. 9(3):131.
Pennington, M, 2000, Urban Policy and Public Choice Theory and Politics of Urban Containment", Journal of Environmental and Planning Policy, No.18, pp.25-32.
Sagheb Talebi, Kh., Sajedi, T., Pourhashemi, M. 2014. Forests of Iran. 172 p.
Sedighi, S., Darban Astane, A., & Rezvani, M. R. (2018). An Investigation of the physical and political Factors Affecting land Use. Spatial Planning, 7(2), 39-58.
Scott, D., Lemieux, C. 2010. Weather and Climate Information for Tourism. Procedia Environmental Sciences 1 (2010), 146–183.
Tesaur, SH; Lin, Y and Lin, J. (2005) Evaluating Ecotourism Sustainability from the Integrated Perspective of Resources. Journal of Community and Tourism Management, 640 – 653.
Ross, SH.; Wall, G. (1999). Evaluating Ecotourism: The Case Study of North Sulawesi, Indonesia. Tourism Management, 20, 673 – 682.
