روانشناسی و امر سیاسی؛ امکان‌سنجی تأسیس نظریه روانشناسی سیاسی جمعی
الموضوعات :
محمدامین اکبری
1
,
ایرج رنجبر
2
1 - دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی گرایش مسائل ایران، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه
2 - استادیار گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه
الکلمات المفتاحية: روانشناسی سیاسی, ناخودآگاه جمعی, کهن‌الگو, خوی اجتماعی, پدرسالاری.,
ملخص المقالة :
بررسی امکان تأسیس نظریۀ روانشناسی سیاسی جمعی با وامگرفتن از آرای «زیگموند فروید»، «کارل گوستاو یونگ» و «اریک فروم»، مسئله اصلی این مقاله است. ذهنیت نویسندگان بر این دغدغه استوار بوده که با غفلت نظری نسبت به آن دسته از آرای روانشناسان که شرایط امکان ارزیابی کنشهای سیاسی جمعی و تحلیل روانکاوانۀ گروهها، سازمانها، جریانهای سیاسی و جوامع بیمار را در اختیار ما قرار میدهد، موضوع روانشناسی سیاسی در بعد جمعی خود مغفول مانده و صرفاً در پرتو روایت تاریخانگارانه و گذشته‌گرا به روانشناسی افراد و شخصیتهای برجستۀ سیاسی محدود شده است. این رویکرد نظری هرچند در رفتارشناسی سیاستمداران و واکاوی ریشههای تصمیمهای عمومی آنها توفیق نسبی داشته، با خلع ید خود از ابزار روانشناسی سیاسی جمعی، نمیتواند به پژوهشگران پاسخی اقناعکننده درباره چرایی رفتارهای مشترکِ جمعی یک جامعه، سازمان و یا گروه سیاسی بدهد. از اینرو نویسندگان تلاش کردهاند تا با روش توصیفی- تحلیلی، بر مبنای جمعآوری کتابخانه‌ای از موضِعی متاتئوریک، طرحوارهای نظری را ارائه دهند که در آن با ابتنا از رانهها و ریشههای فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، ایدئولوژیک، سیاسی و تاریخی مشترک موجود در ناخودآگاه جمعی جامعه که خوی روانی آنان را تشکیل داده و ضمن تولید فردیت منفی عوارض نوروتیک را در جامعه به جای میگذارد، رهیافتی نو برای روان‌شناسی‌سیاسی جمعمحور به دست آورند.
آدورنو، تئودور (1392) «نظریۀ فرویدی و الگوی تبلیغات ¬فاشیستی»، ترجمه مرادفرهادپور، تهران، فصلنامه ارغنون، شماره 22، صص 109-134.
آریان¬پور، امیرحسین (1375) فرویدیسم با اشاراتی به ادبیات و عرفان، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
اوداینیک، ولودیمیر والترف (1388) یونگ و سیاست، ترجمه علیرضا طیب، تهران، نشرنی.
ایستوپ، آنتونی (1397) ناخودآگاه، ترجمه شیوا رویگریان، تهران، مرکز.
برزگر، ابراهیم (1395) روان¬شناسی سیاسی، تهران، سمت.
برمن، مارشال (1386) تجربه¬ مدرنیته، ترجمه مراد فرهادپور، تهران، طرح نو.
بشیریه، حسین (1386) عقل در سیاست، تهران، نگاه معاصر.
بیلکسر، ریچارد (1384) یونگ، ترجمه حسین ¬پاینده، تهران، طرح¬نو.
پروین، لارنس¬ای (1372) روان¬شناسی شخصیت، ترجمه محمدجعفر جوادی و پروین¬ کدیور، تهران، رسا.
تاجیک، محمدرضا (1399) جریانی در راه است، تهران، تیسا.
جاست، جان¬تی و جیم سیدانیوس (1397) روان¬شناسی ¬سیاسی، ترجمه محمدرضا¬ جلالی و محمد سعدی، تهران، وزارت¬ علوم.
جی، مارتین (1392) «مکتب فرانکفورت و روان¬کاوی»، ترجمه یوسف ¬اباذری، تهران، فصلنامه ارغنون، شماره 22، صص 75-107.
رابرتسون، رابین (1398) یونگ¬شناسی کاربردی، ترجمه ساره ¬سرگل¬زایی، تهران، بنیاد فرهنگ زندگی.
رنجبر، ایرج و محمدامین اکبری (1401) تحلیل¬ روان¬کاوی دوگانه اقتدارگریزی- اقتدارپذیری سازمان ¬مجاهدین ¬خلق، تهران، دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره 31، صص 215-246.
سیاسی، علی¬اکبر (1377) نظریه¬های شخصیت یا مکاتب روان¬شناسی، تهران، دانشگاه تهران.
سیف¬زاده، سید حسن (1379) نظریه¬پردازی در روابط ¬بین¬الملل مبانی و قالب¬های فکری، تهران، سمت.
شرابی، هشام (1385) پدرسالاری جدید، ترجمه سید احمد موثقی، تهران، کویر.
شولتز، دوآن پی (1383) نظریه¬های شخصیت، ترجمه یوسف¬کریمی و دیگران، تهران، ارسباران.
شولتز، دوآن پی و سیدنی الن شولتز (1375) تاریخ روان¬شناسی ¬نوین، ترجمه علی¬اکبر سیف و دیگران، تهران، رشد.
فروم، اریک (1389) جزم¬اندیشی مسیحی، ترجمه منصور گودرزی، تهران، مروارید.
-------- (1391) گریز از آزادی، ترجمه عزت¬الهث ¬فولادوند، تهران، مروارید.
-------- (1395) جامعۀ سالم، ترجمه اکبر تبریزی، تهران، بهجت.
-------- (1397) بحران روان¬کاوی، ترجمه اکبر تبریزی، تهران، مروارید.
-------- (1398) مقدمات روان¬شناسی فروم، ترجمه سهیلا¬ خداوردیان، تهران، پندار تابان.
فروید، زیگموند (1392) رئوس نظریۀ روان¬کاوی، ترجمه حسین ¬پاینده، تهران، فصلنامه ارغنون شماره 22، صص 1-73.
----------- (1399) تمدن و ملامت¬های آن، ترجمه محمد مبشری، تهران، ماهی.
فیلمر، رابرت (1396) پدرسالار یا قدرت طبیعی شاهان، ترجمه علی ¬اردستانی، تهران، نگاه معاصر.
کریمی، یوسف (1374) روان¬شناسی شخصیت، تهران، ویرایش.
کرین، ویلیام سی (1377) پیشگامان روان¬شناسی رشد، ترجمه فریدون ¬بدره¬ای، تهران، اطلاعات.
لوبون، گوستاو (1395) روان¬شناسی¬ توده¬ها، ترجمه کیومرث ¬خواجوی¬ها، تهران، روشنگران.
موللی، کرامت (1391) مبانی روان¬کاوی فروید- لکان، تهران، نشرنی.
یونگ، کارل گوستاو (1397) مشکلات روانی انسان مدرن، ترجمه محمود بهفروزی، تهران، دالاهو.
--------------- (1398) ناخودآگاه جمعی و کهن¬الگو، ترجمه فرناز ¬گنجی و محمدباقر اسماعیل‌پور، تهران، جامی.
--------------- (1399) خود کشف¬نشده، ترجمه رضا بابازاده، تهران، پیله.
Freud, Sigmound (1922) Group Psychology and the analysis of the Ego, London.
-------------------- (1940) An Outline of Psychoanalysis.
