آسیب‌شناسی ازدواج اروتیک (موردمطالعه: زنان متقاضی طلاق در شهر تهران)
الموضوعات :سارا تهمنش 1 , باقر ساروخانی 2 , اکبر تهمنش 3
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مطالعات زنان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات
2 - استاد گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران
3 - دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
الکلمات المفتاحية: پایداری خانواده, ازدواج اروتیک, طلاق, فردگرایی و آسیب‌شناسی همسرگزینی اروتیک,
ملخص المقالة :
همسرگزینی و ازدواج اروتیک، یکی از شیوه‌های همسرگزینی است که با تغییرات اجتماعی و تغییر کارکردهای خانواده در حال افزایش است. در چنین شیوه‌ای، بدن و سرمایۀ بدنی مورد توجه بوده، همسران بر اساس جذابیت های مربوطه وارد بازار ازدواج می‌شوند. داده‌های آماری نشان می‌دهد که طی دهه‌های اخیر، میزان مشارکت والدین در فرایند انتخاب همسر و همسرگزینی کاهش یافته است. به نظر می‌رسد که تغییرات فرهنگی اجتماعی و اشاعۀ الگوهای جدید همسرگزینی و به ویژه فردگرایی از علل این تغییرات است. هدف اصلی مقالۀ حاضر، آسیب‌شناسی شیوۀ همسرگزینی بر اساس ظاهر و علاقۀ فردی (ازدواج اروتیک) بر ناپایداری خانواده با تأکید بر عوامل فرهنگی- اجتماعی است. نظریۀ کارکردگرایی ساختاری، رابطۀ ناب گیدنز و نظریۀ نوسازی، تبیین‌کننده مدل نظری تحقیق است. این مطالعه با روش پیمایش و با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته به مصاحبه با 180 نفر زن نمونه متقاضیان طلاق پرداخته که به شیوۀ اروتیک ازدواج کرده و در سه ماهه چهارم سال 1400 به مجتمع قضایی خانواده شماره 2 تهران مراجعه کرده بودند و به این ترتیب به جمع آوری داده پرداخت. یافته‌ها نشان می‌دهد که 86% از پاسخگویان در سه سال اول زندگی مشترک دریافتند که قادر به ادامۀ آن نیستند. 41.7% هنگام ازدواج اصلاً با والدین مشورت نکرده و بر اساس تصمیم های فردی و بدون مشورت با دیگران به همسرگزینی پرداخته اند. بیش از نیمی از پاسخگویان (52%) در نخستین سال پس از ازدواج به جدایی و طلاق می‌اندیشیدند. یافته‌ها نشان می‌دهد که ماهیت ازدواج اروتیک به همراه افزایش فردگرایی و کاهش اقتدار والدین و مدرنیته از مهم ترین عوامل ناپایداری آن است. به نظر می‌رسد که با تداوم تغییرات اجتماعی و فردی، جامعۀ ایران در آینده با افزایش ناپایداری خانواده مواجه باشد.
آزادارمکی، تقی (1386) فرآیند تغییر نسلی؛ بررسی فراتحلیل در ایران، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، دوره 1، ش 1، بهار و تابستان، صص 68-41.
باستانی، سوسن و محمود گلزاری و شهره روشنی (1390) پیامدهای طلاق عاطفی و استراتژی‌های مواجهه با آن، خانواده پژوهی، ش 26، تابستان، صص 257-241.
بلالی، اسماعیل و دیگران (1398) «جامعه¬پذیری و طلاق، بررسی پدیدۀ طلاق با رویکرد فرایندی»، مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، دوره 8، ش 1، صص 56-44.
بشیریه، حسین (1400) از اینجا تا ناکجا، دیباچه‌ای بر آسیب‌شناسی سیاسی، تهران، نشرنی.
تاج¬آبادی فراهانی، محمد و دیگران (1399) «تبیین جامعه¬شناختی تأثیر سرمایۀ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در بین زوجین ساکن در تهران»، برنامه¬ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 44، پاییز، صص 192-161.
تبرایی، رامین و دیگران (۱۳۹۵) دانستنی‌های ازدواج سالم، تهران، پارسای سلامت.
ثناگویی¬زاده، محمد (1400) شناسایی عوامل مرتبط با پایداری ازدواج در مطالعات ایرانی سال (۱۳۸۸-۱۳۹۸)، فصلنامه سیاست-گذاری عمومی، دوره هفتم، شماره ۳، پاییز، صص 277-261.
جنادله، علی و مریم رهنما (1393) «دگرگونی در الگوی متعارف خانواد، ایرانی، تحلیل ثانویۀ داده‌های ملی»، خانواده¬پژوهی، سال دهم، شماره 39، پاییز، صص 296-277.
جهانی دولت¬آباد، اسماعیل (1397) «بررسی میزان انطباق واقعیت روابط زناشویی در ایران با مفهوم رابطه ناب گیدنز»، مطالعات خانواده، دوره ششم، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 58-25.
درخش، علی و خالد اصلانی و امین کرایی (1397) شناسایی عوامل ازدواج موفق یک پژوهش کیفی مطالعه نظریه داده بنیاد، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، دوره 17، شماره 42 ، اسفند 1397، صص 215-236.
زارع، بیژن و حسن سراج زاده و کرم حبیب‌پور گتابی و جواد مداحی (1399) زیست مجردی جوانان: مسئله‌ای اجتماعی- فرهنگی (رویکردی تحلیلی مبتنی بر آرای ژان بودریار و ریچارد سِنِت)، دوفصلنامه مسائل اجتماعی ایران، دوره 11، ش 2، صص 97-123.
ساروخانی، باقر (۱۳۷۵) مقدمه‌ای بر جامعه¬شناسی خانواده، سروش، تهران.
------------ (۱۳۹۸) طلاق، پژوهشی در شناخت واقعیت و عوامل اجتماعی آن، تهران، دانشگاه تهران.
ساروخانی، باقر و مریم مقربیان (1390) تجددگرایی و همسرگزینی تحقیقی مقایسه ای در بین زنان مناطق 1 و 11 شهر تهران، مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 12(15 (مسلسل 47))، صص 43-75.
شعبانی، الهه و دیگران (1401) «بررسی جامعه¬شناختی تأثیر شیوه‌های همسرگزینی»، پژوهشنامه زنان، دوره 13، پیاپی 41، آذر، صص 113- 150.
قاسمی، علیرضا و باقر ساروخانی (1392) عوامل مرتبط با طلاق در زوجین متقاضی طلاق توافقی شهرستان کرمانشاه، تغییرات اجتماعی فرهنگی، دوره 10، ش 4، زمستان، صص 69-87.
قائمی اصل، مهدی و دیگران (1398) «بررسی تأثیر کوتاه¬مدت و بلندمدت متغیرهای اقتصادی بر روند ازدواج و طلاق در ایران با تأکید بر کانال‌های کنترلی جنسی و آموزشی»، زن در توسعه و سیاست، دوره هفدهم، شماره ۳، پاییز، صص 487- 511.
عیسی‌نژاد، امید و شهین هوشمند (1397) بررسی ساختار عاملی، روایی و پایایی پرسشنامه ملاک‌های انتخاب همسر (MSCI) در نمونه ایرانی، خانواده پژوهی، ش 14، پیاپی55 ، صص 327-344.
کرمانی، مهدی و احمدرضا اصغرپور ماسوله و زهرا برادران کاشانی (1397) همسرگزینی دختران جوان: کشاکش فردیت در برابر ارزش‌های سنتی، خانواده پژوهی، ش 14، پیاپی 55، صص 303-326.
کلدی، علیرضا و مریم غفوریان قالیباف (1387) «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر معیارهای همسرگزینی»، جامعه¬شناسی معاصر، سال اول، شماره 1، زمستان، صص 155-172.
محسنی، منوچهر (۱۳۶۸) مقدمات جامعه¬شناسی، دیبا.
تهران.
محمودیان، حسین و دیگران (1394) «ازدواج خویشاوندی، تفاوت¬های بین نسلی و عوامل پشتیبان در آن در کرمانشاه»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره چهارم، شماره، صص 145- 166.
موسوی، مهری سادات (1395) «بازنمایی طلاق توافقی»، خانواده¬پژوهی، سال دوازدهم، شماره 46، تابستان، صص 287- 304.
میرزایی، عزت الله و دیگران (1400) «جهانی شدن فرهنگی و فضاهای همسرگزینی (مطالعه موردی: دختران تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی شهر تهران)»، پژوهش‌های مشاوره، دوره 20، شماره 79، پاییز، صص 84-109.
هاشمی، سید ضیا و دیگران (1393) «بررسی تجربی دو نظریه رقیب همسرگزینی در ایران»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره هفتم، شماره 4، زمستان، صص 157-187.
پورمحمد، رعنا و علی رجبلو و آرش حیدری و فاطمه صادقی (1399) «زنانگی اروتیک برساختی تاریخی»، مجله جامعه¬شناسی ایران، دوره بیست¬ویکم، شماره 3، پاییز، صص 129- 147.
وظیفه¬شناس، فاطمه و دیگران (1399) «برساخت زیبایی بدن زنانه»، زن در توسعه و سیاست، دوره هجدهم، شماره 2، تابستان، صص 173-193.
نازک¬تبار، حسین و دیگران (1394) «تحلیلی بر نوسازی و کارکرد خانواده در استان مازندران»، مطالعات زن و خانواده، دوره سوم، شماره 2، پاییز و زمستان، صص 121-149.
Overbeek, Geertjan; Nelemans, Stefanie A.; Karremans, Johan & Rutger C. M. E. Engels (2013) The Malleability of Mate Selection in Speed-Dating Events, Arch Sex Behav, 42:1163–1171.
Hakim, Catherine (2010) Erotic Capital, European Sociological Review VOL 26 No 5.
Walther, Luciana; Schouten, John W. (2015) Next stop pleasure town identity transformation and women’s erotic consumption, Journal of Business Research.
https://www.sabteahval.ir/avej/Page.aspx?mId=49826&ID=3272&Page=Magazines/SquareshowMagazine.
