ارزیابی ناپایداری‌‌های محیطی و آسیب‌های اجتماعی در پایانه های مسافربری شهر تهران
الموضوعات :
1 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: پايانه‌هاي مسافربري, ناپايداري‌هاي محيطي, آسيب‌هاي اجتماعي, مديريت شهري و فضاهای عمومی. ,
ملخص المقالة :
پايانه‌هاي شهري، يکي از فضاهاي عمومي شهرها محسوب مي‌شود که روزانه بخش زیادی از شهروندان در آنجا تردد دارند. پايانه‌هاي چهارگانه (غرب، شرق، جنوب و بيهقي) شهر تهران، ميليو‌ن‌ها مسافر را در طول سال جابه‌جا مي‌کند. موقعيت خاص جغرافيايي پايانه‌ها از يکسو و عناصر اجتماعي و فرهنگي شکل‌گرفته حول آنها، موجب افزايش ناپايداري‌هاي محيطي و بازتوليد آسيب‌هاي اجتماعي شده است. اين پژوهش بر آن است تا با انجام يک پيمايش، ارزيابيای چندعاملي از پايانه‌هاي چهارگانه ارائه نمايد. جامعه آماري اين پژوهش، مسافران، رانندگان و ساکنان محلههای همجوار پايانه‌ها هستند. نمونه آماري در بخش مسافران 594 نفر، در بخش رانندگان 144 نفر و در بخش ساکنان محلههای همجوار 560 نفر است که به تناسب پايانه‌هاي چهارگانه توزيع شده است. يافته‌هاي اين تحقيق نشان مي‌دهد که پايانه بیهقی با ميانگين 8.03 داراي کمترين ميزان رؤیت آسيب‌هاي اجتماعي است و پايانه‌هاي شرق با ميانگين 21.12، غرب با ميانگين 19.8 و جنوب با ميانگين 13.49 به ترتيب داراي بيشترين ميزان رؤيت‌پذيري آسيب‌هاي اجتماعي بوده‌اند.
ابراهيمي‌جم، سپيده و رضا احمديان (1392) «علل شکل‌گيري فضاهاي بي‌دفاع شهري در پايانه غرب شهر تهران»، پژوهشنامه جغرافياي انتظامي، شماره 4، صص 53-76.
اژه، مارک (۱۳۸۷) نامکان‌ها؛ درآمدي بر انسان‌شناسي سوپر مدرنيته، ترجمه منوچهر فرهومند، تهران، دفتر پژوهش‌هاي فرهنگ.
افخمي عقدا، محمد و دیگران (۱۳۹۵) «بررسي رابطه آسيب‌هاي اجتماعي با کيفيت زندگي در شهر يزد»، مجله علمي- پژوهشي دانشگاه علوم پزشكي شهيد صدوقي يزد، سال بیست-وچهارم، شماره ۳، صص 241-۲۵۰.
برنون، وحيده (1388) عوامل مؤثر در توسعه محله‌اي با تأکید بر پايداري اجتماعي، پايان‌نامه کارشناسي¬ارشد، دانشگاه شهيد بهشتي.
بمانیان، محمدرضا و هادی محمودی نژاد (1388) امنیت و طراحی شهری، تهران، هله.
پورجعفر، محمدرضا و دیگران (1389) «فضاهاي قابل دفاع به عنوان سرمايه‌هاي اجتماعي در کاهش ميزان جرم‌هاي شهري و ارتقاي امنيت محيطي»، دانشنامه علوم اجتماعي، دوره اول، شماره ۳، صص ۱۶-۲۹.
حاتمي‌‌نژاد، حسين و دیگران (1392) «تبيين نقش فضاهاي شهري در پيشگيري از وقوع جرم و ايجاد امنيت»، فصلنامه علمي- پژوهشي اطلاعات جغرافيايي «سپهر»، سال بیست¬ودوم، شماره 87، صص 68- 76.
سازمان پایانه‌ها و پارک سوارها (1393) آمار سرویش و مسافر، گزارش مدیریتی درون سازمانی.
ستارزاده، داوود و دیگران (1395) «بررسي عوامل اجتماعي مؤثر بر احساس امنيت اجتماعي زنان (مطالعه موردي زنان شهر رامسر در سال 1395)»، دوفصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعي، دوره دوم، شماره 3.
، صص 107-126.
سجادزاده، حسن و دیگران (1396) «رابطه پيکره‌بندي فضايي و امنيت محيطي در سکونت-گاه‌هاي غير رسمي شهر همدان»، نشريه هنرهاي زيبا- معماري و شهرسازي، سال بیست-ودوم، شماره 2، صص 19-28.
شفيعي، مرتضي و دیگران (1399) «مدل مکان‌يابي بهينة استقرار پايانه‌هاي اتوبوس‌راني و ميزان ارزيابي عوامل مؤثر بر آن»، مديريت نوآوري و راهبردهاي عملياتي، سال اول، شماره 3، صص 239-251.
صیادپور، محمد و مهدی شریفی (1394) بررسی مولفه های پایداری اجتماعی در پایانه ها نمونه موردی شهر اهواز، کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در عمران، معماری و شهرسازی.
طالب‌پور، اکبر (1396) «رابطۀ فضاهاي بي‌دفاع شهري با احساس امنيت اجتماعي (مطالعة موردي: شهروندان شهر تهران)»، مطالعات جامعه‌شناختي شهري، سال هفتم، شماره 22، صص 135-156.
فاطمي‌نيا، محمدعلي و علي خاکساري (1401) «مديريت فضاهاي عمومي و ناپايداري‌هاي اجتماعي (مطالعه موردي: پايانه‌هاي مسافربري شهر تهران)»، فصلنامه برنامه‌ريزي توسعه شهري و منطقه‌اي، سال هفتم، شماره 23، صص 1-47.
فرهادي‌خواه، حسين و دیگران (1397) «ارزيابي فضاهاي بي‌دفاع شهري با استفاده از مدل Safety audit (مطالعه موردي: محله هرندي تهران)»، مطالعات برنامه‌ريزي سکونت¬گاه‌هاي انساني، سال سیزدهم، شماره 1، صص 19-36.
فلاحتي، ليلا (1394) «ساختار فضايي شهر و احساس امنيت در بين زنان (مطالعه موردي: ورودي مترو تجريش و پايانه جنوب تهران)»، فصلنامه مطالعات شهر ايراني اسلامي، سال پنجم، شماره 20، صص 61-74.
کامران، فريدون (1389) «بررسي عوامل اقتصادي- اجتماعي مؤثر بر احساس آرامش و امنيت اجتماعي زنان دانشجوي کارشناسي¬ارشد رشته جامعه‌شناسي دانشگاه‌هاي شهر شيراز»، فصلنامه پژوهش اجتماعي، سال سوم، شماره 6، صص 43-56.
کلانتري، محسن و دیگران (1389) «نقش ابرکانون‌هاي جرم‌خيز در شکل‌گيري الگوهاي فضايي بزهکاري (مورد مطالعه: ايستگاه بازرسي علي‌آباد شهر بيرجند)»، پژوهش‌هاي مديريت انتظامي، سال پنجم، شماره 4، صص 563-584.
------------------ (1398) «تحليل فضايي بزهکاري در بافت‌هاي ناکارآمد شهري (مطالعه موردي: محله هرندي، منطقه 12 تهران)»، دوفصلنامه علمي- پژوهشي پژوهش‌هاي بوم‌شناسي شهري، سال دهم، شماره 19، صص 49-60.
لینچ، کوین (1383) سیمای شهر، ترجمه منوچهر مزینی، تهران، چاپ ششم، دانشگاه تهران.
محسني، رضاعلي (1386) نسبت امنيت اجتماعي با جرائم و آسيب‌هاي اجتماعي، مجموعه مقالات نخستين همايش علمي- کاربردي ارتقاي امنيت اجتماعي، معاونت اجتماعي نيروي انتظامي استان گلستان.
مدنی‌پور، علی (1384) طراحی فضاي شهري نگرشی بر فرآیندي اجتماعی و مکانی.
تهران، شرکت پردازش و برنامه ریزي شهري، چاپ سوم.
مرصوصي، نفيسه و خليل پورابراهيم (1388) «مکان‌يابي پايانه مسافربري بين‌شهري با تأکید بر پارامترهاي محيط طبيعي (اقليم، هيدرولوژي و توپوگرافي) (مطالعه موردي: شهر تسوج)»، تحقيقات کاربردي علوم جغرافيايي (علوم جغرافيايي)، سال دهم، شماره 13، صص 27-51.
نويدنيا، منيژه (1382) «درآمدي بر امنيت اجتماعي»، فصلنامه مطالعات راهبردي، سال ششم، شماره 19، صص 55-78.
Bramley, G. N. Dempsey et al. (2006) What is ‘social sustainability’ and how do our existing urban forms perform in nurturing it.
Carmona, C., Heath, T & Ttiesdell, S. (2003) Public Places, Urban Spaces. New York: Architectural Press.
Cohen , Lawrence E.; Felson , Marcus (1979) "Social Change and Crime Rate Trends: A Routine Activity Approach". American Sociological Review. 44 (4): 588–608.
Feins, J, J. Epstein & R. Widom (1997) Solving Crime Problems in Residential Neighborhoods: Comprehensive Changes in Design, Management and Use. US Department of Justice, Office of Justice Programs، National Institute of Justice، Washington DC.
Glasson, J. and G. Wood (2009) "Urban regeneration and impact assessment for social sustainability", Impact Assessment and Project Appraisal 11(4): 283.
Longe , Olumide & etal (2010) Towards A Real-Time Response (RTR) Model for Policing the Cyberspace , A Newsletter of the International Federation for Information Processing Working Group (IFIP WG 9. 4) , Centre for Electronic Governance Indian Institute of Management ، Ahmedabad , Volume 20 , No. 3.
Miethe , T. D. & Meier , R. F. (1994) Crime and its social context: toward an integrated theory of offender’s , victim’s, and situations, Albany: State University of New York Press.
Mustaine , E. E. & Tewksbury , R. (1998) Predicting Risks of Larceny Theft Victimization: A Routine Activity Analysis Using Refined Lifestyle Measures.
Nalla , Mahesh (2014) Theorizing Cybercrime: Applying Routine Activities Theory ، http://www. academia. edu/8897451/.
Newman, O. (1996) Creating defensible, U.S Department of Housing and Urban Space Development and Research.
Schneider, S. & P. Pearcy (1996) The Theory and Practice of Crime Prevention through Environmental Design: A Literature Review، Report for Canada Mortgage and Housing Corporation, Ottawa.
Timothy, C.and O’Shea. (2006) Physical deterioration, disorder and crime, University of south Alabama.
Trancik, R. (1986) No strand Reinhold finding lost space, New York.
White, R., Sutton, A. (1995) Crime department of prevention, urban space and social exclusion. Criminology, University of Melbourne.
Wortley, Richard & Mazerolle, Lorraine (2008) Environmental Criminology and Crime Analysis، Published by Willan Publishing.
