بررسی مناسبات کلام امامیه و عرفان شیعی در قلمرو مبادی و مبانی
الموضوعات :زهره برقعی 1 , عباس ایزدپناه 2 , مرضیه دست مرد 3
1 - دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم
2 - دانشگاه قم
3 - دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم
الکلمات المفتاحية: کلام, عرفان, امامیه, تشیع, مبانی, مسائل,
ملخص المقالة :
در مناسبات دو علم در قلمرو مبادی و مبانی، هر دو علم به یکدیگر وابسته هستند. موضوع علم کلام امامیه هم توحید و نبوت و امامت است که پایه برای موضوع عرفان شیعی است که توحید و ولایت است. روش تحقیق در علم عرفان نظری هم شهود و تحلیل و برهان است. غایت عرفان و کلام وصول الی الله است که به تعمیق نظر در غایت کلام هم می‌انجامد. مباحث معرفت شناسی و ضرورت شناخت حضرت حق از مبادی هر دو علم است. معرفت شهودی عرفانی مبنای معرفت غیبی اهل بیت (ع) و انبیای الهی و تزکیه نفس عرفانی مبنای عصمت انبیا و امامان است. دو علم کلام امامیه و عرفان شیعی، در حوزه مبادی و مبانی باید مورد سنجش مقایسه ای قرار گیرد تا نقاط اجتماع و افتراق تبیین شود، این امر تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته بر همین اساس نگارنده در این اثر با روشی توصیفی ـ تحلیلی به دنبال بررسی مناسبات کلام امامیه و عرفان شیعی در قلمرو مبادی و مبانی است و در نهایت بدین نتیجه رسیده است که در حوزه قلمرو مبانی و مبادی، هر دو مبتنی بر آیات و روایات بوده، هر دو تکیه بر روح توحیدی دارند، رهیافت موضوعی این دو در امور بسیاری مشترک است و... هرچند تفاوت هایی نیز در این زمینه مشاهده می شود که شامل رویکردی شهودی و تجربی در عرفان برخلاف کلام است، رسالت این دو علم در هدایت گری متفاوت است.
قرآن کریم
نهج¬البلاغه
آملی، سیدحیدر(1394) نص‌النصوص فی شرح فصوص‌الحکم، تهران، بیدار.
انصاری شیرازی، یحیی(1380) دروس شرح منظومه حکیم متأله حاج ملاهادی سبزواری، قم، بوستان کتاب.
جامی، عبدالرحمن(1380) نفحات الانس من حضرات القدس، تهران، نی.
حسینی¬طهرانی، سیدمحمدحسین(1382) معادشناسی، تهران، انتشارات علامه طباطبائی(ره).
حلی، ابن فهد(1407) عده¬الداعی، بیروت، دارالکتب العربی.
حلّي، حسن‌بن يوسف(1413) کشف المراد في شرح تجريد الاعتقاد، تحقيق حسن حسن‌زاده‌آملي، قم، دفتر انتشارات اسلامي.
حلی، حسن بن یوسف(1363) انوار الملکوت، قم، منشورات شریف الرضی.
خمینی، روح الله(1382) اربعین حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
شیخ حر عاملی، محمد بن حسن(1389) وسائل الشیعه، قم، جامعه مدرسین.
شیخ صدوق، ابن بابویه(1383) معانی الاخبار، قم، بوستان کتاب.
شیخ صدوق، ابن بابویه(1410) من لایحضره الفقیه، بیروت، اعلمی.
مفید، محمد بن محمد(1384) اوائل المقالات، تهران، موسسه مطالعات اسلامی.
شیرازی، سیدرضی(1384) درس¬های شرح منظومه حکیم سبزواری، قم، نی.
شیرازی، صدرالدین محمد(1415) الحکمة المتعالیة، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
طوسی، خواجه نصیرالدین(1380) آغاز و انجام، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
طوسی، خواجه نصیرالدین(1386) کشف المراد، قم، بوستان کتاب.
طوسی،نصیرالدین(1385) اجوبه المسائل‌النصیریه، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فیض کاشانی، ملامحسن(1390) علم الیقین، قم، بوستان کتاب.
کاشانی، ملاعبدالرزاق(1370) شرح فصوص الحكم، قم، انتشارات بيدار.
کلینی، محمدبن یعقوب(1413) اصول کافی، بیروت، دارالاضواء.
مجلسی، محمدباقر(1430) بحارالانوار، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
