سناریوها و الگوهای آموزش عالی آینده در افق 1410
الموضوعات :
رضا مهدی
1
(دانشیار گروه مطالعات آینده‌نگر، مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی،تهران، ایران )
مسعود شفیعی
2
(استاد، دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران)
احمد کیخا
3
(دانشجوی دکتری آموزش عالی، دانشکدة روانشناسی و علوم‌تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران )
الکلمات المفتاحية: دورنمای آموزش عالی, آینده‌پژوهی آموزش عالی, الگوهای آموزش عالی آینده, سناریوهای آموزش عالی,
ملخص المقالة :
آینده‌پژوهی و توسعه سناریوهای پیش‌رو و فراهم کردن الزامات و راهکارهای مواجهه با آینده، یکی از مسئولیت‌های مهم سیاست‌گذاران، رهبران و برنامه‌ریزان آموزش عالی است. انواع عوامل و پیشران‌ها به‌ویژه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی و تحولات دیجیتال، نقش دانشگاه‌ها را برای شکل‌دهی نظام آموزش عالی گسترده‌تر، متحول کرده است. در این مقاله برمبنای مطالعه اور و همکاران (2020) پنج سناریو و الگوی آموزش عالی برای سال 1410 ارائه شده است. این سناریوها شامل تاماگوچی، جنگا، لگو، ترانسفورمر و کاربیج‌کن است. الگوی تاماگوچی، رویکرد کلاسیک به آموزش عالی است که بلافاصله پس از دبیرستان شروع، به مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد منتهی و به شغل تبدیل می‌شود و مسیر آموزش عالی به پایان می‌رسد. الگوی جنگا، برای دانشجویان غیرسنتی دوره‌های یادگیری کوتاه‌‌مدت جذاب‌تر است و بر مراحل بعدی خودآموزی و سازمان‌دهی تمرکز دارد. الگوی لگو به‌صورت پودمان‌های ترکیبی مجزا با اندازه‌های مختلف نام‌گذاری شده است که به‌جای یک واحد فشرده، یک مسیر یادگیری متکی به خود و غیراستاندارد ایجاد می‌کند. الگوی ترانسفورمر، یادگیرندگانی را نشان می‌دهد که ممکن است مدت‌ها از آموزش پایه و اولیه آنها گذشته باشد، اما مجدداً برای کسب دانش جدید یا ارتقای مهارت‌های مورد نیاز به آموزش عالی باز گردند. براساس این الگو، همه باید فرصت‌هایی برای ترک مسیرهای حرفه‌ای فعلی و تغییر آن داشته باشند. در سناریوی کاربیج‌کن، فراگیران متناسب با شرایط و موقعیت کاری- زیستی و اهداف فردی و دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی بسته به رسالت نهادی و ارزش‌های کانونی، ترکیبی از سناریوهای تاماگوچی، جنگا، لگو و ترانسفورمر را انتخاب می‌کنند. در این سناریو، انتخاب‌های یاددهی- یادگیری متعددی برای متقاضیان و نهادهای آموزشی فراهم خواهد شد. تحولات دیجیتال، نوآوری فنی و نوآوری اجتماعی است که پیامدهای آن برای جامعه، بازار کار و نظام آموزش عالی باید مد نظر باشد
پورانجنار، گل‌بهار؛ سالارزهی، حبیب‌الله؛ تباور، علی‌اصغر و یعقوبی، نورمحمد (1401). شناسایی و دسته‌بندی الگوی ذهنی صاحب‌نظران در خصوص پیشران‌های در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی: رویکردی آمیخته. فصلنامه نوآوری و ارزش‌آفرینی، 11 (21): 91-116.
حیدری، امیرهوشنگ (1395). آینده‌پژوهی در روش دلفی. مجله ترویج علم، 10.
عبدی، حمید؛ میرشاه جعفری، ابراهیم؛ نیلی، محمدرضا و رجایی‌پور، سعید (1396). تبیین افق 1404 آموزش عالی ایران با استفاده از روش سناریونویسی. فصلنامه آموزش عالی ایران، 9 (4).
فاتح‌راد، مهدی؛ جلیلوند، محمدرضا؛ مولایی، محمدمهدی؛ سمیعی، سعید و نصرالله، فاطمه (1392). مختصات روش‌شناختی فرارشته آینده‌پژوهی به مثابه یک فراپاردایم یکپارچه. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1 (21).
محمدآیادی، معصومه؛ نیازآذری، کیومرث و جباری، نگین (1397). نقش سرمایه فکری در ارتقاء عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد آینده‌پژوهی: یک پژوهش کیفی. فصلنامه آینده‌پژوهی مدیریت، 114 (29).
مهدی، رضا؛ شفیعی، مسعود (1398). ریشه‌یابی سست پیوندی دانشگاه ایرانی با صنعت از دیدگاه خبرگان آموزش‌عالی. نوآوری و ارزش‌آفرینی، 10 (19): 54-39.
Andersson, L. F., Alaja, A., & Buhr, D. (2016). Policies for innovation in times of digitalization. Arena idé, Friedrich Ebert Stiftung, Kalevi Sorsa Foundation. Retrieved from
http://arenaide.se/wp-content/uploads/sites/2/2016/09/policies-for-innovation-in-times-of digitalization-160929.pdf
Boni, A. and Walker, M. (2016), Universities and Global Human Development: Theoretical and empirical insights for social change, New York and London, Routledge.
Buhr, D. (2015). Soziale Innovationspolitik für die Industrie 4.0. Friedlich-Ebert-Stiftung. Retrieved from http://library.fes.de/pdf-files/wiso/11302.pdf
Grech, A., & Camilleri, A. F. (2017). Blockchain in education. https://doi.org/10.2760/60649
Henderikx, P., & Jansen, D. (2018). The changing pedagogical landscape: In search of patterns in policies and practices of new modes of teaching and learning. EADTU. Retrieved from eadtu.eu
Horn, M. (2018). WeWork spurs online learning’s next step forward. Retrieved from https://www. forbes.com/sites/michaelhorn/2018/10/04/wework-spurs-online-learnings-next-step-forward/# 3127daec2220
Jongbloed, B. (2015). Universities as hybrid organizations: Trends, drivers, and challenges for the European university. International Review of Public Administration, 45(3), 207–225. https://doi. org/10.1080/00208825.2015.1006027
Kaufmann, D. (Ed.). (2019). Digitalisierung—Chancen und Herausforderungen für die Universitäten Deutschlands. DUZ Verlags- und Medienahaus. Retrieved from https://www.duz-special.de/media/baf43cd48414beeb49d9c0f10c201bffdc160028/ b2038899609a089f5f5816656316d5b6f52e73e5.pdf
OECD. (2016). Automation and independent work in a digital economy (Policy brief on the future of work). Retrieved from http://www.oecd.org/employment/emp/Automation-and-independentwork- in-a-digital-economy-2016.pdf
Orr, D., & Buchem, I. (2019). Digitale Kompetenznachweise für lebenslanges Lernen. Retrieved from https://hochschulforumdigitalisierung.de/de/blog/digitale-kompetenznachweisefuer- lebenslanges-lernen
Orr, D., & Mishra, S. (2015). A comprehensive approach to investigating the social dimension in European higher education systems—EUROSTUDENT and the PL4SD country reviews. In A. Curaj, L. Matei, R. Pricopie, J. Salmi, & P. Scott (Eds.), The European higher education area: Between critical reflections and future policies. Springer
Orr, D., & Usher, A. (2018). Revisiting student performance as a cornerstone of higher education- How is student performance reflected in performance-based funding? In E. Hazelkorn, H. Coates, & A. C. McCormick (Eds.), Research handbook on quality, performance and accountability in higher education. Springer.
Orr, D., Luebcke, M., Schmidt, J. P., Ebner, M., Wannemacher, K., Ebner, M., & Dohmen, D. (2020). Higher education landscape 2030: A trend analysis based on the ahead international horizon scanning (p. 59). Springer Nature.
Unger, M., & Zaussinger, S. (2018). Background paper- The new student: Flexible learning paths and future learning environments. Institute for Advanced Studies. Retrieved from
https://www.eu2018.at/dam/jcr:9998b09f-3e5d-439f-9c1f-e959f3ef649d/ Background_paper_(not_available_in_an_accessible_format)_(EN).pdf
